“ATEŞ ETME İSTANBUL” CELİL OKER POLİSİYELERİNDE MEKÂNIN KULLANIMI

Yıl 2013, Cilt: 19 Sayı: 76, 129 - 148, 01.12.2013

Ayşe Ulusoy Tunçel Banu Altınova

Öz

Türkiye’de 1990’lı yıllardan sonra büyük atılım yapan polisiye edebiyat türünün önemli
isimlerinden biri de Celil Oker’dir. Bugüne kadar yayımladığı sekiz romanı ve bir hikâye kitabı
ile yerli polisiyenin gelişimine büyük katkıda bulunan Oker, türün gerek duyduğu bütün
koşulları yerine getirmenin ötesinde polisiye romanlarda mekânın ve ayrıntıların önemini
kavramış bir yazar olarak dikkati çeker. Onun romanlarının başlıca mekânı semtleri, sokakları ve insanları ile zamanın çizgilerini taşıyan İstanbul’dur. Yazar, İstanbul’a has ayrıntıları;
şehrin fizikî güzellikleri yanında, modern kent hayatının kaosunu ve toplumsal değişimlere
paralel olarak kentin de değişen yönünü, polisiye romanın kurgusunu sekteye uğratmadan
satır aralarına gizleyebilmiştir. Polisiye roman türü, günümüzün ‘flaneur’ tipini andıran gezgin
dedektiflerin gözlemleriyle kent hayatının yansıtılmasında öne çıkan bir tür olmuştur.
Oker’in bir ‘eylem adamı’ olan dedektifi Remzi Ünal’la İstanbul’u gezdirdiği okur kitlesi
bir yandan sağlam mekan tasvirleriyle kurulan gerçekçi romanlar okurken bir yandan da bü-
yükşehrin sorunlarına karşı gelişen bir farkındalık duygusuyla İstanbul’u dolaşmanın keyfini
yaşarlar. Yazar, kapalı mekânları da İstanbul sokaklarının bir uzantısı olarak algılamış, çeşitli
çevrelerden varlıklı ve yoksul kesimi buluşturduğu eserlerinde çeşitlendirdiği bu mekânlarla
hem gerekli atmosferi yaratmış hem de karşıtlıklar yoluyla sosyal eleştirilerini iletebilmiştir.
Celil Oker, Ahmet Ümit’le birlikte, İstanbul’u anlatan yazarlar arasında, polisiye roman
sahasında yeni ve sağlam bir yol açmıştır.

Anahtar Kelimeler

Celil Oker, polisiye roman, kara roman, romanda mekân, İstanbul, kentleşme ve insan

ISTANBUL! DON’T FIRE USE OF SPACE IN CELIL OKER’S DETECTIVE STORIES

Öz

Celil Oker is one of the important authors of crime fiction which has been leapt forward
after 1990s in Turkey. Oker is the great contributor to development of domestic crime
fiction with his eight novels and a story book published until today, he cut a wide swath as
being an author by understanding the importance of details and space in crime novels beyond
fullfiling of all conditions which are required by the fiction. The top place of his novels is
İstanbul where bears the stamp of the time with its neighbourhood, streets and people. The
author managed to interline the details special to Istanbul along with the physical beauties of
the city, the chaos of modern life and the changing aspect of the city in parallel with social
changes without disrupting the plot of the detective story. Detective story has come forward
as a leading genre which reflects the modern city life by means of the observations made by
wandering detectives who are reminiscent of contemporary ‘flaneur’ type. While his audience
walks through İstanbul with Detective Remzi Ünal who is Oker’s ”a man of action “
on the one hand they read realistic novels which composed of spirited space descriptions,
on the other hand they enjoy the tramping of İstanbul with a sense of awareness which has
developed against the problems of the metropolis. The author has perceived indoors as an
follow-up of İstanbul streets and either he has created the required atmosphere and could
send his social critics through oppositions in his pieces that he has brought together the rich
and poor communities from various environments by those spaces that he diversified. Celil
Oker has prompted to a new and lasting way in field of crime fiction among the authors who
tell İstanbul with Ahmet Ümit.

Anahtar Kelimeler

Celil Oker, Detective Novel, Hard-Boiled, Space in Novel, İstanbul, Urbanisation and Human

Kaynakça

• Alver, Köksal, Siteril Hayatlar, Hece Yay., 2.bs, 2010, Ankara.
• Alver, Köksal, “Kalabalıkların Adamı Ya Da Aylak / Flaneur Üzerine”, Edebiyat Sosyolojisi İnceleme- leri, Hece Yay., Ankara, Aralık 2004.
• Andaç, Feridun ,“Öyküde Mekân Duygusu”, Öykü Yazmak Öyküyü Düşünmek, Doruk Yay., 2008.
• Arslantunalı, Mustafa ,“Cepte Cinayet”, Virgül, S.116, Mart 2008.
• Arslantunalı, Mustafa ,“Sahi, Bizde Niye Polisiye Yoktu?”, Virgül, S.34, Ekim 2000.
• Block, Lawrence , Time To Murder And Create, 1976; Cinayet ve Yaratma Zamanı, (Çev. Yelda Soy- kan), Oğlak Yay., İstanbul, 1997.
• Christie, Agatha, Mavi Trenin Esrarı, (Çev. Çiğdem Öztekin), Altın Kitaplar Yay., 5.bs, İstanbul, Şubat 2009.
• Ebertowski, Jürgen Boğazın Altınları, (Çev. Yalçın Yetişkin), Erko Yay., 2006.
• Eco, Umberto, Anlatı Ormanlarında Altı Gezinti, (Çev. Kemal Atakay), Can Yay., 6.bs., İstanbul, Ha- ziran 2012.
• Fişek, Kurthan, “İyi Polisiye İyi Edebiyattır”, Milliyet Sanat Dergisi, S.115, Mart 1985.
• Gökduman, Şafak Güneş, “Barbara Nadel’in Romanlarında İstanbul”, Dünya Edebiyatında İstanbul, Kültür ve Turizm Bak. Yay., Ankara, 2010.
• Kahraman, Hasan Bülent, “Dedektif Romanlarında İz Sürmek”, Varlık, Sayı.1007, Ağustos, 1991.
• Klaus H. Gustav / Knight Stephen, “From City Streets to Country Houses”, The Art of Murder, Ger- many, 1998.
• Kökden, Uğur, “Philip Marlowe”, Virgül, S.116, Mart 2008.
• Kuruyazıcı, Nilüfer, “Farklı Yazarların Penceresinden İstanbul’a Bakmak”, Dünya Edebiyatında İstan- bul, Kültür ve Turizm Bak. Yay., Ankara, 2010.
• Leon, Donna, Yüksek Mevkilerdeki Dostlar, (Çev. Ayhan Sargüney), Ayrıntı Yay., İstanbul, 2002.
• Leroux , Gaston, Sarı Odanın Esrarı, (Çev. Nuriye Müstakimoğlu), Altın Kitaplar Yay, 2.bs., İstanbul, 2001.
• Mandel, Ernest, Hoş Cinayet Polisiye Romanın Toplumsal Bir Tarihi, Yazın Yay., İstanbul, 1985.
• Oker, Celil, Çıplak Ceset, Oğlak Yay., İstanbul, Nisan 1999; Merkez Kitapçılık, İstanbul , 2006. Çalış- mamızda eserin ikinci baskısı esas alınmıştır.
• …………., Bin Lotluk Ceset, Doğan Yay., İstanbul, Temmuz 2000.
• …………., Rol Çalan Ceset, Doğan Yay., İstanbul, Temmuz 2001.
• …………, Son Ceset, Doğan Yay, İstanbul, Ocak 2004.
• …………., Bir Şapka Bir Tabanca, Merkez Kitapçılık, İstanbul, Ekim 2005.
• ………….., Kramponlu Ceset, Kramponlu Ceset, Merkez Kitapçılık, İstanbul, Ağustos 2006.
• ………., Yenik ve Yalnız, Turkuvaz Yay., İstanbul , Ağustos 2010.
• …………, Beyaz Eldiven Sarı Zarf, Altın Kitaplar Yay., İstanbul, Eylül 2011.
• ………….., Ateş Etme İstanbul, Altın Kitaplar Yay., Haziran, 2013.
• Özgüven, Fatih, “Neden Polisiye Roman Okuruz?”, Virgül, S.5, Şubat 1998.
• Tepebaşılı, Fatih , Roman İncelemesine Giriş, Çizgi Kitabevi, Ağustos 2012.
• Türkeş, A.Ömer ,“Yeni Polisiye Diziler, Yine Eski Kalıplar”, Virgül, S.5, Şubat 1998.
• Türkeş, A.Ömer – Bora, Aksu, “Mütevazı Bir Dedektif”, Virgül, S.34, Ekim 2000.
• Türkeş, A.Ömer, “Mercek”, Virgül, S.43, Eylül 2001.
• Türkeş, A.Ömer, “Boston Polisiyeleri”, Virgül, S. Kasım, 2005.
• Türkeş, A.Ömer , “Hafifinden İki Yerli Polisiye”, Virgül, S.116, Mart 2008.
• Yaşmut, Çağatay ,“Celil Oker’le Söyleşi”, Kitapçı, S.2, Temmuz Ağustos Eylül, 2012.