GELENEKSEL ÇÖPÇATANLIK KURUMUNUN GÜNÜMÜZ SOSYAL MEDYASINA EVRİMİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2017, Cilt: 23 Sayı: 91, 237 - 250, 25.08.2017

Aslı Büyükokutan Töret

Öz

Bireyler için yeni bir hayatın başlangıcı ve toplumsal yapının temeli olacak olan aile

birliğinin kurulma şekli, kentleşme, küreselleşme ve teknoloji üçgenine bağlı bir şekilde değişmekte,

güncellenmektedir. Türkiye’de yaygın olarak görülen geleneksel evlenme modellerinde,

aracılık etme rolünü üstlenen “çöpçatanlık kurumu” gelişen teknolojiye bağlı bir şekilde

sosyal medyaya da taşınmakta, çok daha geniş katılımlı mekânlarda sürdürülmektedir.

Bir diğer ifadeyle teknoloji, geleneksel çöpçatanlık kurumunu, yeni görünüm ve dönüşümleri

ile karşımıza çıkarmaktadır. Evlenme programları, çöpçatanlık (online arkadaşlık siteleri),

seküler evlilik siteleri, İslami evlilik siteleri şeklinde televizyon ekranlarına ve sanal ortama

aktarılan geleneksel çöpçatanlık kurumu, evlenmelerde aracılık etme işlevini sokak, mahalle

aralarından çıkararak şehir ve hatta ülke sınırları dışına taşımaktadır. Sosyal medya, mahalleden

tanıdık erkeklerle kadınların evlenmelerine vesile olan çöpçatanların, kendilerini sosyal

medya ortamında oluşturulan zeminlerde hiç tanımadıkları erkeklerle kadınların bir araya

gelmelerini sağlarken, bireylerin de karşı cinsle tanışarak bu geçiş sürecini aşma çabalarına

destek olmaktadır.

Makalede, geleneksel çöpçatanlık kurumunun, hayatın önemli bir geçiş aşaması olan

evlilikle ilgili söz konusu işlevini, geleneksel sosyal mekânların televizyon ekranları ve sanal

ortamdaki yeni versiyonlarında ne şekilde yerine getirdiği, evlenme ve aile olma yolunda

sağlam adımlarla ilerlemek adına kimlerle ne şekilde iletişim içerisine girdikleri üzerinde

durulmuştur. Günümüz sosyal medyasına aktarılan geleneksel bir sosyal mekânda soru sormaksızın

yapılan gözlemlere dayanan çalışmada, tespit ve yorumlar, bugün birden fazla kanalda

yayınlanmakta olan evlenme programları, hali hazırda aktif olan ve her geçen gün üyeleri

artan çöpçatanlık ve evlilik sitelerindeki yazışmalar ışığında yapılmıştır. Bu çalışma ile

sosyal medyanın geleneksel evlenme model, aşama ve uygulamalarını ne şekilde etkilediği

sorusuna da cevap aranmıştır.

Anahtar Kelimeler

gelenek, çöpçatanlık kurumu, sosyal medya, değişim, dönüşüm, evlilik

Kaynakça

• Bates, Daniel G. (2013), 21. Yüzyılda Kültürel Antropoloji İnsanın Doğadaki Yeri, (Çev. Suavi Aydın vd.), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Büyükokutan, Aslı (2012), Muğla Yöresi Kadın Merkezli Geleneksel Uygulamalar ve İşlevleri, Kömen Yayınları, Konya.
• Ekici, Metin (2004), Halk Bilgisi (Folklor) Derleme ve İnceleme Yöntemleri, Geleneksel Yayınları, Ankara.
• Eren, Şükriye (2012), Popüler Kültür ve Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Evlilik Programları: “Esra Erol’da Evlen Benimle” Örneği, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Halkla İlişkiler ve Tanıtım Anabilim Dalı, Antalya.
• Glassie, Henry (2002), Tradition-Gelenek (Çev. Ruhi Ersoy), Folklor / Edebiyat, S. 32, s. 17-32.
• Karaboğa, Figen (2008), Evlenme Geleneğinin Değişen Karakteri Üzerine Bir İnceleme: Sanal Ortam ve Evlenme, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Halk Bilimi Anabilim Dalı, Ankara.
• Kottak, Conrad Phillip (2002), Antropoloji -İnsan Çeşitliliğine Bir Bakış-, Çevirenler: Serpil N. Altuntek, Balkı Aydın Şafak, Dilek Erdal vd., Ütopya Yayınları, Ankara.
• Ong, Walter J. (2003), Sözlü ve Yazılı Kültür, Metis Yayınları, İstanbul.
• Özdemir, Nebi (2008), Medya Kültür ve Edebiyat, Geleneksel Yayıncılık, Ankara.
• http://www.tuik.gov.tr
• https://www.siberalem.com
• http://www.evlilikmerkezi.com
• https://www.ecift.com
• http://www.pembepanjur.com
• https://elitislamievlilik.com
• http://www.zevac.merihnet.com
• http://www.kalbimde.com