PEYAMİ SAFA’NIN ROMANLARINDA DÜNYA SAVAŞLARINA YÖNELİK TAHLİLLER

Yıl 2017, Cilt: 23 Sayı: 90, 111 - 132, 15.05.2017

Gökay Durmuş

Öz

Savaş, Peyami Safa’nın romanlarına yansıyan önemli bir olgudur. İmparatorluk’tan Ulus-

Devlet’e geçiş ve daha sonra İkinci Dünya Savaşı sürecine tanık olan Safa, kendisini ve

roman kahramanlarını bu süreçlerden soyutlayamamıştır. Bu nedenle çalışmada önce

Peyami Safa’nın savaş kavramını nasıl tanımladığı, kavrama hangi anlamları yüklediği tahlil

edilmiştir. Daha sonra, kahramanlar aracılığı ile ülkenin savaş öncesi durumuna duyulan

özlem işlenmiştir. Bu özlemin savaş sonlarında hayal kırıklıklarına dönüşme nedenleri ise

daha çok Safa’nın kendi düşüncelerinin dışa vurulduğu bölümlerde takip edilmiştir. Savaşla

ilgili kuramsal tahliller, savaşın neden olduğu yokluk ve dejenerasyonun yansıdığı bölümlerin

tahlilleri ile son bulmuştur.

Peyami Safa, kuramsal tahlillerini desteklemek adına sıcak savaş sahneleri de kurgulamıştır.

Bunlar çalışmada; cephede insanlar, cephede durumlar ve savaşın karşı taraftaki öznesi

düşman askerlerinin davranışları şeklinde kümelenerek tahlile tabiî tutulmuştur. Yazarın bu

sahneleri canlı kılma çabası ve kuramsal tahlillerinin günümüzde de geçerliliğini koruyor

olması, Peyami Safa yazınının gündemden düşmeme nedeni olsa gerektir.

Anahtar Kelimeler

savaş, edebiyat, roman

Kaynakça

• Ayvazoğlu, B. (2008). Peyami Hayatı Sanatı Felsefesi Dramı. İstanbul: Kapı Yay.
• Doğan, M., H. (2003). “Biz İnsanlar Sözde Kızlar”. Türk Romanında Kurtuluş Savaşı. Haz: Mürşit Balabanlılar. ss.72-93. İstanbul: İş Bankası Kültür Yay.
• Harmancı, A. (2012). “Peyami Safa Öykücülüğüne Tematik Bir Yaklaşım”. Erdem, Peyami Safa Özel Sayısı 62: 83-98.
• Göze, E. (2002). Peyami Safa. Ankara: T. C. Kültür Bakanlığı Yay.
• Kösoğlu, N. (2002). Peyami Safa. Ankara: Alternatif Yay.
• Özher Koç, S. (2012). “Geriye Dönenlerin Toplumla Yüzleşmesi: Peyami Safa’dan ‘Mahşer’ Telaşı”. Erdem, Peyami Safa Özel Sayısı 62:179- 190.
• Tekin, M. (1999). Romancı Yönüyle Peyami Safa. İstanbul: Ötüken Yay.
• Tekin, M. (2003). Peyami Safa İle Söyleşiler. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Çalışmaya Esas Teşkil Eden Peyami Safa Eserleri
• Safa, P. (1922). Süngülerin Gölgesinde. İstanbul: Orhaniye Matbaası.
• Safa, P. (1940). “Harpten Evvel ve Sonra”. Yedigün 372: 9-10.
• Safa, P. (1941a). “Hüseyin Cahitlerin Geçit Resmi”. Tasviri Efkâr, 27 Mayıs 1941: 6-7.
• Safa, P. (1941b). “İnsan Yok, Millet Var”. Çınaraltı 4: 5.
• Safa, P. (1942a). “İş Adamı ve Kahraman”. Çınaraltı 43: 5.
• Safa, P. (1942b). “İdealsiz Adamı Çeviren Boşluk”. Çınaraltı 47: 5.
• Safa, P. (1942c). “Millî Cemiyetlerde İdeal”. Çınaraltı 48: 5.
• Safa, P. (1942d). “Biz Avrupalı mıyız?”. Çınaraltı 59: 5.
• Safa, P. (t.y.). Mahşer. İstanbul: Ötüken Yay.
• Safa, P. (t. y.). Bir Tereddüdün Romanı. İstanbul: Ötüken Yay.
• Safa, P. (t. y.). Şimşek. İstanbul: Ötüken Yay.
• Safa, P. (t. y.). Dokuzuncu Hariciye Koğuşu. İstanbul: Ötüken Yay.
• Safa, P. (1966). Gençliğimiz. İstanbul: Ötüken Yay.
• Safa, P. (1999). Biz İnsanlar. İstanbul: Ötüken Yay.
• Safa, P. (1999a). Sanat Edebiyat Tenkit. İstanbul: Ötüken Yay.
• Safa, P. (1999b). Yazarlar Sanatçılar Meşhurlar. İstanbul: Ötüken Yay.
• Safa, P. (1999c). Kadın Aşk Aile. İstanbul: Ötüken Yay.
• Safa, P. (1999d). Din İnkılâp İrtica. İstanbul: Ötüken Yay.
• Safa, P. (2000). Cumba’dan Rumba’ya. İstanbul: Ötüken Yay.
• Safa, P. (2000). Cânân. İstanbul: Ötüken Yay.
• Safa, P. (2002). Bir Akşamdı. İstanbul: Ötüken Yay.
• Safa, P. (2005). Fatih- Harbiye. İstanbul: Alkım Yay.
• Safa, P. (2006). Matmazel Noraliya’nın Koltuğu. İstanbul: Ötüken Yay.
• Safa, P. (2007). Yalnızız. İstanbul: Ötüken Yay.
• Safa, P. (2011). Sözde Kızlar. İstanbul: Alkım Y