MÜZİK EĞİTİMİNDE YENİ YAKLAŞIMLAR: HÜMANİST FELSEFENİN MÜZİK EĞİTİMİ AÇISINDAN ÖNEMİ

Yıl 2017, Cilt: 23 Sayı: 92, 195 - 208, 01.11.2017

Banu Mustan Dönmez Özlem Akın Şişman

Öz

Bu çalışma, hümanizma felsefesinin müzik eğitimine ilişkin yol haritasının temelini

oluşturması gerektiği savından hareketle oluşturulmuştur. Konservatuarların sağladığı

profesyonel müzik eğitimi dışında, diğer kurumların amacı, kesinlikle virtüöz ya da

kompozitör yetiştirmek değildir. Bu çalışmada, en genel müzik eğitimi türlerine ilişkin

yaklaşımın nasıl olması gerektiği sebepleriyle ele alınmıştır.

Bu çalışma, literatür tarama / kütüphane çalışması aracılığıyla ve nitel araştırma

yöntemiyle gerçekleştirilmiş bir betimleme/yorumlama çalışmasıdır.

Çalışmada müzik eğitimi, tıpkı Yunan Antikitesi ve Platon felsefesinde olduğu gibi,

insanı eğitebilme gereçlerinin en önemli sacayaklarından biri olarak görülmektedir.

İnsan yetiştirirken O’nun ruhunu inceltmek, duyarlılığını, estetik algısını ve zarafetini

artırmak, eş deyişle insan ruhunu estetize ederek yontmak; O’nu hayvani duygularından

arındırılmış, duygusal zekâsı, acıması, empati kurma yeteneği ve erdemi artmış bir

duruma getirmek, müzik eğitiminin temel amacı olmalıdır.

Aslında tüm dinlerin, felsefelerin ve sanatların da insanı eğitmekteki temel amacı

budur; bu yüce amaç, daha güzel bir dünya yaratabilmek içindir. İşte bu amaca müzik

aracılığıyla ulaşmak, diğer yöntemlerden çok daha etkili ve kolaydır. Müzik, ruhu hızlı

ve derinden etkilediği için propaganda, savaş, iş ve çalışma motivasyonu, aşk, ağıt,

dinsel ritüeller gibi hayatın her alanında bulunmaktadır. Dolayısıyla müzik, eğitimi de

daha etkili ve hızlı bir biçimde gerçekleştirmektedir.

Her şeyden önemlisi, müziğin yaratıcılıkla en bağlantılı sanatlardan biri olmasıdır.

Edebiyat ve şiiri, özellikle de tümel sanatlarda dekor, kostüm, drama gibi farklı

alanları da kapsayan müzik, bu alanda sevgi sahibi olmayan çocuk ve yetişkinlere

zorla dayatılmamalı, bu alanda sevgisi olanlar ise özel teşviklerle desteklenmelidir.

Ayrıca müziğe sevgisi olup yeteneği olmadığı düşünülenler de asla bu alandan el

çektirilmemelidir; çünkü müzikte sevgi, özel yetenekten daha mucizevîdir. Zaten bu

nedenle engelli ve akli dengesi olmayan bireylerin de engellerini en minimum seviyeye

düşüren yegâne sanat müziktir ve kendisine Antikiteden beri kutsiyet atfedilmiştir. Bunun

dışında, müzik eğitiminde sevgiye ve isteğe dayalı çalışabilmek adına, eğitim alacak

bireyin özel yönelimleri ve müziğe yönelik kültürel donanımı da saf dışı bırakılmamalı,

etnik renkliliklerinin ortaya çıktığı küresel bir köy haline dönüşen dünyada, tek bir müzik

kültürü zorla dayatılmamalıdır. Bu tür dayatmalar, müzikte sevgi eğitimi ve hümanizma

düşüncesiyle bağdaşmamaktadır.

Anahtar Kelimeler

hümanist felsefe, baskıcı eğitim, sevgi eğitimi

Kaynakça

• Akan, N. (2012). Platon’da Müzik, İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Akurgal, E. (2003). Anadolu Kültür Tarihi, Ankara: TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları Dizisi.
• Aytaş, G. (2010). “Hacı Bektaş Veli ve Thomas More’da Hümanizm”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş-ı Veli Araştırma Dergisi, no. 55, (s. 139-148).
• Bates, V. (2014). “Rethinking Cosmopolitanism in Music Education”, Action, Criticism and Theory for Music Education”, Vol. 13, No. 1, (p. 310-327).
• Bloch, E. (2002). Rönesans Felsefesi, Çev. Hüsen Portakal, İstanbul: Cem Yayınevi.
• Cevizci, A. (1999). Felsefe Sözlüğü, İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Ergen, G. (2006). “Eleştirel-Bilinçli Sevgi Eğitimi”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı:11, (s.144-152).
• Fromm, E. (2014). Marx’ın İnsan Anlayışı, Çev. Kaan H. Ökten, İstanbul: Say Yayınları.
• Gardner, H. (2004). Zihin Çerçeveleri, Çoklu Zekâ Kuramı, Çev. Ebru Kılıç, İstanbul: Alfa Yayınları.
• Gener, C. (2004). Ezoterik - Bâtıni Doktrinler Tarihi, Ankara: Piramit Yayıncılık.
• Gölpınarlı, A. (1985). 100 Soruda Tasavvuf, İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Hallac-ı Mansur (2002). Tavasin, Çev. Yaşar Günenç, İstanbul: Yaba Yayınları
• Hançerlioğlu, O. (1985a). Felsefe Ansiklopedisi Kavramlar ve Akımlar, Cilt:1, İstanbul: Remzi Kitabevi. Hançerlioğlu, O. (1985b). Felsefe Ansiklopedisi Kavramlar ve Akımlar Cilt: 2, İstanbul: Remzi Kitabevi. Hançerlioğlu, O. (2007). Düşünce Tarihi, İstanbul: Remzi Kitabevi
• Kabaağaç, S. ve Alova, E.(1995), Latince-Türkçe Sözlük, İstanbul: Sosyal Yayınlar. Kale, N. (1992). “Hümanizm”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, No: 2, Vol: 25, (s. 760-770).
• Kant, I. (2008). Aydınlanma Nedir Sorusuna Yanıt, Çev. Nejat Bozkurt, Ankara: Say Yayınları. Kayadibi, F. (2002). “Sevgi Faktörünün Eğitim Verimliliği Üzerine Etkisi”, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, No: 5, (s. 33-50).
• Mustan Dönmez, Banu (2015). “Sufilik Algısının Türk Yöresel Müziğindeki Varlığı”, Alevilik Araştırmaları Dergisi, Yıl 4, No. 8, (s. 1-11).
• Mustan Dönmez, B., Karaburun D. (2012), “Değişen Dünyada Yeni Birer Aydınlanma Değeri Olarak ‘Eğitim Felsefesi’ ve ‘Eğitim Etiği’ ”, İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi IV. Uluslararası Türkiye Eğitim Araştırmaları, 4-7 Mayıs, (s. 2239-2248).
• Ogunrinade, D. O. A. (2015), “Music Education as a Panaces for National Development”, Journal of Education and Practices, No. 4, Vol. 6, (p. 27-32).
• Öner, E. (2009). “Kant’ta Aklın Eleştirisi”, Rize: Rize Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Özdemir, O. (2015). “Mevlana ve Anadolu İnsancılığı”, Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, Vol: 6, Issue: 19, (s.127-137).
• Platon (1992). Devlet, Çev. Sabahattin Eyüboğlu-M. Ali Cimcoz, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Schimmel, A. (2011). Hallac Kurtarın Beni Tanrıdan, Çev: G. Ahmetcan Asena, İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Sönmez, V. (2012). Sevgi Eğitimi, Ankara: Anı Yayıncılık.
• Sönmez, V. (2014). Eğitim Felsefesi, Ankara: Anı Yayıncılık.
• Störig, H. J. (2000). İlkçağ Felsefesi Hint, Çin, Yunan, Çev: Ömer Cemal Güngören, İstanbul: Yol Yayınları.
• Şahin, H. (2015). “Psiko-sosyal Gelişim Temelli Eğitim Programının Anasınıfına Devam Eden Çocukların Duygusal Zekâlarına ve Problem Çözme Becerilerine Etkisi”, Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• TDK, (2005). Türkçe Sözlük, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Toprak, B. (2006). Yunus Emre Divanı, Eskişehir: Odunpazarı Belediyesi Yayınları, Kültür Dizisi 3.
• Ünver, Mustafa. (2009). “Nesimi ve Vahdet-i Vücut”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, no. 39, (s. 537-552).