Halk Biliminin Sahnedeki Gölgesi Sedat Veyis Örnek: Kurt, Manda Gözü ve Pirinçler Yeşerecek

Yıl 2015, Cilt: 21 Sayı: 82, 335 - 347, 15.05.2015

Ezgi Metin Basat

Öz

Sedat Veyis Örnek, genellikle halk bilimi alanına önemli eserler kazandırmış bir bilim insanı

olarak tanınmaktadır. Ancak Örnek, bilimsel çalışmalarının yanında şiir, öykü ve tiyatro türlerinde

de eserler vermiştir. Bu nedenle onu bilimsel çalışmalarının yanında sanatçı yönüyle de değerlendirmek

gerekmektedir. Bu çalışmada Sedat Veyis Örnek’in yazmış olduğu üç oyun Kurt, Manda

Gözü ve Pirinçler Yeşerecek isimli oyunlar halk biliminin çalışma konuları üzerinden incelene

cektir. Özellikle Kurt ve Manda Gözü oyunlarında yazarın, Anadolu folklorundan birçok unsuru

oyunlarında kullandığı, deyimlerden, halk inanışlarına kadar birçok unsur u oyun metinleri içine

sindirdiği görülmektedir. Ancak Sedat Veyis Örnek’in oyunlarında halkbilimsel unsurlar rastgele

bir biçimde değil güncel olaylarla sentezlenerek sunulmuştur. Bu da onun oyunlarının hem yerel

hem de evrensel açıdan bütüncül bir yapı sergilediğini göstermektedir. Yazarın oyunlarında biçimsel

olarak da geleneksel Türk tiyatrosunun izleri görülür. Modern bir tiyatronun tüm özellikleriyle

birlikte gelensel Türk tiyatrosunun eklemli yapı ve açık biçim özelliklerini taşımaktadır. İncelenen

metinlerde mizahi bir dil kullanılarak bireyin kendisi ve sosyal çevresiyle olan ilişkisinin çeşitli

açılardan sorgulandığı görülmektedir. Yazarın Pirinçler Yeşerecek isimli oyunu ise konu bakımından

farklılık göstermesine rağmen yazarın kullandığı simgeler açısından diğerleriyle benzerlik

göstermektedir. Her üç oyunda da oyunlarda özellikle doğa-insan, birey-toplum, öfke-vicdan

ilişkisi üzerinde durulduğu görülmüştür. Buradan hareketle incelenen oyunlar, yazarın bilimsel

çalışma alanının ve sanatçı kimliğinin kesiştiği metinler olarak değerlendirilebilir.

Anahtar Kelimeler

Sedat Veyis Örnek, halk yaşamı, geleneksel Türk tiyatrosu

Kaynakça

• And, Metin (2004). Başlangıcından 1983’e Türk Tiyatro Tarihi, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bozkurt, Sahil (1996). “Cumhuriyet Tiyatrosunda Oyunlara Yansıyan Töresel Öğeler”, Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Sahne Sanatları Ana sanat Dalı, Doktora tezi, (Danışman: Prof. Dr. İbrahim Armağan), İzmir.
• Karadağ, Nurhan (1978). Köy Seyirlik Oyunları, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Örnek, Sedat Veyis (1963) «Kurt» Sivas’ta Halkevi Temsil Kolu Çalışmaları ve Bir Sivaslı Yazar Sedat Veyis Örnek’in Kurt Adlı Oyunu, (Haz.: Fikri Dürer), Ankara. Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Tiyatro Kürsüsü, lisans tezi, Ankara.
• Örnek, Sedat Veyis (1969) Pirinçler Yeşerecek, Yeni Türk Tiyatrosu Kısa Oyunlar Antolojisi, (Haz.: Ali Püsküllüoğlu), İstanbul: Nokta Yayınevi.
• Örnek, Sedat Veyis (1969). «Manda Gözü», Türk Dili Dergisi, C.XX, S. 214, s. 21-532.
• Pekman, Yavuz (2002). Çağdaş Tiyatromuzda Geleneksellik, İstanbul: Mitos\Boyut Yayınları.
• Şener, Sevda (1993). “Cumhuriyet Dönemi Tiyatrosunun Bir Aydın Yazarı: Sedat Veyis Örnek” Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tiyatro Bölümü Tiyatro Araştırmaları Dergisi, S. 10, s.27-36.
• Şener, Sevda(1981). «Sedat Veyis Örnek’in Oyun Yazarlığı», Tiyatro 81 Dergisi, S. 52, s.44-50
• Taner, Haldun (2005). Sersem Kocanın Kurnaz Karısı, Ankara: Bilgi Yayınevi.