A Look at the History of Animation (Cartoon) in Terms of Cultural Transfer

Yıl 2021, Cilt: 27 Sayı: 108, 1059 - 1074, 01.11.2021

Erkan Aslan

https://doi.org/10.22559/folklor.1953

Öz

As a result of technological developments, radical changes have taken place in the
field of study of many disciplines. In particular, science branches like folklore are
using more and more from digital fields in terms of data collection and analysis.
In this context, genres such as animation, which arise due to technological
developments, function as a contemporary “folklore narrative” in the 21st century
due to the cultural element they contain. The animation, which has a history of
about 100 years, has a folkloric infrastructure, especially with the establishment
of the Disney Studio. From this point of view, it will be seen that animation also
has a great deal of function on culture transfer. A clear example of this is Japan.
The animations created by adding their own cultural elements to the techniques
they acquire from the West are an important tool in the popularization of Japanese
culture. Animation, which has a history of about 60 years in Turkey, has shown a
great improvement especially with the establishment of TRT Children’s channel
and it has been provided with the representation of Turkish culture. Dede Korkut
Stories and Keloğlan, which have been transferred to animation in recent years, are
examples that reflect the relationship between animation and folklore. Moreover,
the animation departments at the universities allow the professional animator to
train. When all these features of the animation are taken into consideration, it is
possible to say that it is one of the most important cultural transmission channels
of the 21st century. In this study the relationship between animation and culture
transfer, was questioned on animation history and it has been concluded that
animation has a great influence on cultural transfer.

Anahtar Kelimeler

animation, animation history, cartoon, folklore, culture transfer

Animasyon (Çizgi Film) Tarihine Kültür Aktarımı Açısından Bir Bakış

Öz

Gelişen teknolojiye koşut olarak birçok disiplinin çalışma alanında köklü
değişiklikler meydana gelmektedir. Özellikle folklor gibi bilim dalları, veri toplama
ve inceleme açısından, dijital alanlardan gün geçtikçe daha fazla yararlanmaktadır.
Bu bağlamda, teknolojik gelişmelere bağlı olarak ortaya çıkan animasyon gibi
türler, içerisinde barındırdığı kültürel ögeler nedeniyle, 21. yüzyılda çağdaş bir
“folklor anlatısı” olarak işlev görmektedir. Yaklaşık 100 yıllık bir tarihe sahip olan
animasyonun, özellikle Disney Stüdyosu’nun kurulmasıyla folklorik bir alt yapıya
sahip olduğu söylenebilir. Bu açıdan bakıldığında animasyonun, kültür aktarımı
konusunda da önemli bir işleve sahip olduğu görülmektedir. Bu durumun belirgin bir örneğini
Japonya oluşturmaktadır. Batı’dan aldığı tekniklere kendi kültürel
unsurlarını katarak oluşturduğu animeler, Japon kültürünün popülerleşmesinde
önemli bir aracıdır. Türkiye’de ise yaklaşık 60 yıllık bir tarihe sahip olan animasyon,
özellikle TRT Çocuk kanalının kurulması ile büyük bir gelişme göstermiş ve Türk
kültürünün bu alanda temsili sağlanmıştır. Son yıllarda animasyona aktarılan
Dede Korkut Hikâyeleri ve Keloğlan gibi anlatılar, animasyon ile folklor ilişkisini
yansıtan belirgin örneklerdir. Bununla birlikte üniversitelerde açılan animasyon
bölümleri, profesyonel animatör yetişmesine olanak tanımıştır. Yine animasyon,
yarattığı kültür ekonomisi ile büyük bir sektör durumundadır. Animasyonun
bütün bu özellikleri göz önüne alındığında 21. yüzyılın en önemli kültür aktarım
kanalından birisi olduğunu söylemek mümkündür. Bu çalışmada animasyon
ve kültür aktarımı arasındaki ilişki, animasyon tarihi üzerinden sorgulanmış ve
animasyonun kültür aktarımı konusunda oldukça büyük bir etki gücüne sahip
olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

animasyon, animasyon tarihi, çizgi film, folklor, kültür aktarımı

Kaynakça

• Abalı, N. (2012). Türkiye’de animasyonun dünü ve bugünü. Aylık Bilişim Kültür Dergisi, 147, 106-113.
• Aral, A. E. (2015). Uygulamalı halk bilimi açısından eğitim sürecinde Dede Korkut. Ege Üniversitesi Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 15/2, 123-138.
• Aslan, E. (2015). Keloğlan animasyon filmi örneğinde kültürel animasyon ve kültür ekonomisi. Ankara, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi.
• Aslan, E. (2016). Dede Korkut hikâyeleri animasyon filminin kültür aktarımı açısından incelenmesi. III. Uluslararası Türk Dünyası Kültür Kongresi: Dede Korkut ve Türk Dünyası. İzmir, 1, 217-224.
• Aslan, E. (2018). Dijital kültürde kültür aktarımı: Rafadan Tayfa animasyon dizisinde “aşure günü” örneği. 9. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi. Ordu, 3, 329-334.
• Aslan, O. ve Yılar, Ö. (2019). Halk bilimi unsurlarının gelecek kuşaklara aktarımında çizgi filmlerin rolü: Rafadan Tayfa örneği. Nevşehir Hacı Bektaşi Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 646-669.
• Atan, U. (1995). Animasyonun kültür aktarımındaki yeri. Konya, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayımlanmamış yüksek lisans Tezi.
• Aygenç, F. (1990). Kukla animasyon üzerine bir deneme çalışması. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayımlanmamış yüksek lisans sanat eseri.
• Balcıoğlu, S. (1983). Cumhuriyet dönemi Türk karikatürü. Türkiye İş Bankası Kültür.
• Bayraktar, Z. (2014). Geleneğin güncellenmesi bağlamında masaldan çizgi filme keloğlan tipi üzerine. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 49, 19-51.
• Dundes, A. (2006). Halk kimdir? (M. Ekici, Çev). Halk biliminde kuramlar ve yaklaşımlar 1. (M. Öcal Oğuz vd. Ed). Geleneksel. 11-26.
• Ersoy, R. (2012). Halk bilimi çalışmalarının gelişimine paralel olarak “alan araştırması” kavramını yeniden düşünmek. Millî Folklor, 94, 5-13.
• Fedakar, P. (2011). Çizgiyi aşanlar: Cille Türk mitolojisinin çizgi filmde kullanılması ve çizgi filme aktarılması. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi. 11(1), 107-119.
• Hünerli, S. (2005). Canlandırma sineması üzerine. Es.
• Kalkan, F. (2014). Animasyon sineması ve hayvan karakterleri. Başka Yerler.
• Karakuş, N. (2016). Maysa ve Bulut isimli animasyon çizgi filmin kültürel ögeler açısından incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(34), 134-149.
• Koven, J. M. (2014). Halk bilimi çalışmaları, popüler film ve televizyon: Gerekli bir eleştirel araştırma. (G. Yüksel Halıcı, Çev). Uygulamalı halk bilimi. (M. Ö. Oğuz vd. Ed) Geleneksel. 118-138.
• Onaran, Â. Ş. (1994). Türk sineması (1. Cilt). Kitle.
• Ong, J. W. (2013). Sözlü ve yazılı kültür sözün teknolojileşmesi. (S. Postacıoğlu Banon. Çev). Metis.
• Özön, N. (2000). Sinema, televizyon, video, bilgisayarlı sinema sözlüğü. Kabalcı.
• Samancı, Ö. (2004). Animasyonun önlenemez yükselişi. İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Şenler, F. (2005). Animasyon tarihi, teknikleri ve Türkiye’deki yansımaları. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 3, 109-114.
• Tezcan Balta, G. (1990). Animasyon üretim tekniklerinin deneysel analizi üzerine bir araştırma. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayımlanmamış yüksek lisans sanatta yeterlilik eseri.
• Türker, H. İ. (2011). Canlandırmanın tarihçesi ve Türk canlandırma sanatı. İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 1(2), 227-241.
• Türkmen, N. (2012). Çizgi filmlerin kültür aktarımındaki rolü ve Pepee. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 36(2), 139-158.
• Uçan, B. (2018). Türk çizgi filmlerinde kültürel kodlamalar. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 11(55), 1134-1144.
• Whitehead, M. (2012). Animasyon filmler (A. Turuskan, Çev) Kalkedon.
• Elektronik kaynaklar : URL-1: Ekşi Sözlük kullanıcı yorumu. (Erişim Tarihi: 22. 06. 2016). (https://eksisozluk.com/kindersurprise-sirinler-koleksiyonu--3271441).
• URL-2: Ekşi Sözlük kullanıcı yorumu. (Erişim Tarihi: 22. 06. 2016). (https://eksisozluk.com/kindersurprise-sirinler-koleksiyonu--3271441?p=2).
• URL-3: (Erişim Tarihi: 26. 01. 2017). (http://www.trt.net.tr/Kurumsal/s.aspx?id=tarihce).
• URL-4: Komik Yüzlerin Gülünç Evreleri adlı filmden bir görüntü. (Erişim Tarihi: 10. 02. 2017). (http:// archives.frederatorblogs.com/talk_to_the_snail/2006/04/06/happy-%09100th animation/).
• URL-5: Saçma Senfoni ve Çiçekler ve Ağaçlar adlı filmden bir görüntü. (Erişim Tarihi: 10. 02. 2017). (http://ashley-olsenblog.blogspot.com.tr/2008/03/lost-art-of-disney-250-original-cels.html).
• URL-6: Pamuk Prenses ve Yedi Cüceler adlı filmden bir görüntü. (Erişim Tarihi: 10. 02. 2017). (http:// www.waltdisney.org/exhibitions/snow-white-and-seven-dwarfs-creation-classic).
• URL- 7: Oyuncak Hikâyesi adlı filmden bir görüntü. (Erişim Tarihi: 10. 02. 2017). (http://pixartimes. com/2011/11/11/first-look-toy-story-small-fry/).
• URL-8: Amentü Gemisi Nasıl Yürüdü? adlı filmden bir görüntü. (Erişim Tarihi: 10. 02. 2017). (https:// mutlaktoz.wordpress.com/2014/02/10/amentu-gemisi-nasil-yurdu/)