Haiku Estetiği ve Oruç Aruoba’nın Haikuları Üzerine Yapısal Bir Deneme

Yıl 2021, Cilt: 27 Sayı: 108, 1127 - 1138, 01.11.2021

Nurcihan Akhan Didem Ardalı Büyükarman

https://doi.org/10.22559/folklor.1767

Öz

Haiku, dünyada bilinen en kısa şiir türüdür. Japonya’nın sınırlarından çıktıktan
sonra özellikle Fransız şiirinde ilk yansımaları görünür. Arka planında Japon kültür
ve inançlarını barındıran haiku, bir öğreti olmamakla birlikte kendine has bir
yaşam felsefesine sahiptir. Haiku en yalın anlatımla bu yaşam felsefesini ortaya
koymaya çalışır. Japon inançlarında doğa öncellikli yere sahiptir. Haiku, doğayla
özdeş bir hayatın izlerini bünyesinde taşır.
Türk edebiyatına Fransızca çevirilerle giren haiku şiiri, zaman zaman isminden söz
ettirse de yakın tarihe kadar benimsenmiş bir şiir türü değildir. 90’lı yıllarda haiku,
şairlerin önemsediği bir şiir türü haline gelir. Aynı yıllar ülkemizde belli bir haiku
okur kitlesinin oluşmaya başladığı yıllardır.
Bu makalede haikunun tür olarak özelliklerine ve içeriğine değinilip, Türk şiirindeki
geçmişi kısaca anlatıldıktan sonra ülkemizde haiku şiirinin tanınırlığının artmasında
ve anlam kazanmasında önemli katkıları olan Oruç Aruoba’nın yazdığı
haikular değerlendirilmiştir. Yazdığı haikulardan seçtiğimiz parçalara yapı ve öz
itibariyle eğilip haikunun sahip olduğu çoğul anlamlılığa dikkat çekilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Oruç Aruoba, haiku, Türk Edebiyatı, Ne Ki Hiç

A Structural Essay on Haiku Aesthetics and Oruç Aruoba’s Haiku

Öz

Haiku is the shortest type of poetry known in the World. After leaving the borders
of Japan, the first reflections appear especially in French poetry. Haiku, which
has Japanese culture and beliefs in its background, is not a creed but has a life
philosophy with its own. Haiku tries to put forward that philosophy of life in the
simplest way. In japanese culture and beliefs, nature takes the first place. Haiku
carries the traces of a life identical to nature.
Haiku poetry, which entered Turkish literature with French translations, is not a
type of poetry adopted until recently, although its name is mentioned from time to
time. But in 90’s, haiku has become popular in Turkish poetry. Also in that years,
respectable amount of haiku readers begin to emerge in our country.
In this article, the brief history of haiku as a genre is mentioned and main points
in Turkish poetry were tried to be determined. Finally, the haikus written by Oruç
Aruoba, who have made significiant contributions to the recognition and meaning
of haiku poetry, have been evaluted. Some of the haikus he wrote were selected
and examined in terms of structure and essence, and it was tried to draw attention
to the polysemy of haiku. 

Anahtar Kelimeler

Oruç Aruoba, Turkish literature, ne Kİ hiç, haiku

Kaynakça

• Akalın, L. S. (1962). Japon şiiri: Tarih ve antoloji. Varlık.
• Aruoba, O. (1999b). Ne otuzaltı tanzaku. Altıkırkbeş.
• Aruoba, O. (2015). Başo kelebek düşleri: İkiyüzyetmişbeş haiku. Metis.
• Ataç, N. (1933). Dört mısra. Milliyet, 5.
• Barthes, R. (2013). Göstergeler imparatorluğu. Yky.
• Başō, M. (1994). Kuzeye giden ince yol ve diğer gezi notları. Yky.
• Doğan, M. C. (2009). Haiku: Fantazi değil, gerçek. Akatalpa (112), 4-5.
• Erte, M. (2005). Oruç Aruoba ile röportaj. Varlık (1175), 26-30.
• Günhan, Ö. (2016). Japon şiiri (haiku) ve noo tiyatrosu. Hitabevi.
• Suzuki, İ. (2011). Ahmet Hâşim’in şiirlerinde Japon haiku estetiğinin tesirleri. Marmara Üniversitesi
• Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi.
• Tanpınar, A. H. (1977). Edebiyat üzerine makaleler. V. Dergâh.
• Tekmen, A. N. (2010). Japon şiiri haiku ve Türk edebiyatındaki yansıması. Ankara Üniversitesi Dil ve
• Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi (17), 149-157.