Yahya Kemal’in Nazar/ Leyla Şiirleriyle E. A. Poe’nun Annabel Lee Şiirinin Karşılaştırılması

Yıl 2022, Cilt: 28 Sayı: 110, 371 - 386, 01.05.2022

Safiye Akdeniz

https://doi.org/10.22559/folklor.2004

Öz

Türk edebiyatının önemli isimlerinden Yahya Kemal’in en dikkat çekici özelliklerinden
biri sentezci bir yaklaşıma sahip olmasıdır. Bunda içinde doğup büyüdüğü
Osmanlı coğrafyasının çok kültürlü yapısının, tanığı olduğu siyasi ve toplumsal
olayların yanı sıra Fransa’da bulunduğu yıllarda etkilendiği şahsiyetlerin ve fikir ve
sanat akımlarının etkisi büyüktür. Yahya Kemal bir hazırlık ve arayış döneminden
sonra sanat anlayışını şekillendirirken üç temel kaynaktan faydalanır: Bunlar, Türk
halk edebiyatı, klasik edebiyat ve- Fransız edebiyatı aracılığıyla yakından tanıma
fırsatı bulduğu- Batı edebiyatıdır. Bu üç kaynaktan beslenen sanatçı mevcut birikimi
dönüştürerek yeni ve yerli bir şiir yaratmayı başarır. Yeniyi inşa etmenin sıyla eski
edebiyatın eleştirildiği veya yok sayıldığı bir dönemde Yahya Kemal’in
bu tavrı onu çağdaşlarından ayırır. Bu çalışmada Yahya Kemal’in söz konusu sentezci
yaklaşımının başlıca kaynakları ve Yahya Kemal’in dönüştürme faaliyetini
nasıl gerçekleştirdiği üzerinde durulmaya çalışılmaktadır. Bu amaçla konu, kurgu,
ton ve imge kullanımı açısından kimi benzerlikler gösteren Amerikalı şair Poe’nun
Annabel Lee şiiri ile Yahya Kemal’in Nazar başlıklı şiiri karşılaştırılmaktadır. Her
iki eser manzum hikâye biçiminde kaleme alındıkları için karşılaştırma kurgunun
başlıca unsurları - anlatıcı, bakış açısı, kahramanlar vb.- üzerinden yapılmaktadır.
Karşılaştırma sonucunda şairin Batı edebiyatından Belçikalı şair Maeterlinck’den
ilham aldığı ve Poe’dan etkilendiği, metnini oluştururken yerli kaynaklardan- halk
edebiyatı ve klasik edebiyat- beslendiği tespit edilir. Ayrıca şairin temel hedeflerinden
biri olan sade bir Türkçe -beyaz lisan- ile şiirini yazdığı sonucuna varılır.

Anahtar Kelimeler

Yahya Kemal, Allen Poe, Serres Chaudes, Nazar, Annabel Lee, romantizm

A Comparision of Yahya Kemal’s Nazar/Leyla Poem and E. A. Poe’s Annabel Lee

Öz

One of the most striking features of Yahya Kemal, who is one of the most important
names of Turkish literature, is that he has a synthesizing approach. Between the
multicultural structure of the Ottoman geography where he was born and raised,
the socio-political events he witnessed, and the personalities and intellectual and
artistic movements that he was influenced by during his years in France had a great
impact on his approach.After a period of search and preparation, Yahya Kemal used
three basic sources while shaping his understanding of art: These are Turkish folk
literature, classical literature and Western literature -which he had the opportunity
to get to know closely through French literature. The artist, fed by these three
sources, succeeded in creating a new and local poem by transforming existing
knowledge.Yahya Kemal’s attitude distinguishes him from his contemporaries at
a time when old literature is criticized or ignored with the concern of constructing
the new.In this study, focus is on Yahya Kemal’s synthesizing approach using his
main sources and on how Yahya Kemal carried out the transformation activity.
Since both works were written in the form of a verse story, the comparison is made
using the main elements of the fiction- the narrator, point of view, heroes, etc. As
a result of the comparison, it was determined that the poet was inspired by the
Belgian poet Maeterlinck from Western literature and was also influenced by Poe.
In addition, Yahya Kemal was fed from local sources- folk literature and classical
literature- while composing his text. It is concluded that the poet wrote his poem in
a plain Turkish- white language-which was one of his main goals.

Anahtar Kelimeler

Yahya Kemal, E.Allan Poe, Serras Chaudes, Nazar, Annabel Lee

Kaynakça

• Beyatlı, Y.K. (1976). Çocukluğum, gençliğim, siyâsî ve edebî hâtıralarım. Dergâh.
• Beyatlı, Y. K. (1990). Kendi gökkubbemiz. Kültür Bakanlığı.
• Beyatlı, Y. K. (1997). Edebiyata dair. İstanbul Fetih Cemiyeti.
• Çelebioğlu, A. (1991). Ay. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 4, 186-19.1
• Devellioğlu, F. (1986). Osmanlıca Türkçe ansiklopedik lügat. Aydın.
• Gümüş, H (1986). Maurice Maeterlinck: Aşk ve ölüm tiyatrosu. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, (3), 101-123.
• Nas, Ş. K. (2017). Klasik Türk şiirindeki Leyla mazmunundan modern Türk şiirindeki Leylâ imgesine: Mehmet Akif’in kaleminden Leyla şiiri. SUTAD, Güz (42), 251-271.
• Okay, M.O. (1992). Yahya Kemal Beyatlı. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 6, 35-39.
• Özdemir, İ. (2014). Edgar Allan Poe’nun “Annabel Lee” adlı şiirinin Melih Cevdet Anday tarafından yapılan çevirisine eleştirel bir çözümleme. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2 (4), 16-31.
• Savaş, S. (2008). Modern Türk şiirinin Leylâları [Basılmamış Yüksek Lisans Tezi]. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Tanpınar, A. H. (1982). Yahya Kemal. Dergâh.
• Uysal, F. (2021). Edgar Allan Poe bütün şiirleri ve kompozisyon felsefesi. Hece.
• Uysal, S. S. (1972). İşte gerçek Yahya Kemal-Yahya Kemal’le sohbetler. İnkılap ve Aka.
• Yazıcı, M. - Tuğlu O. (2017). Edgar Allan Poe şiirler ve anılar. Kabalcı.
• Elektronik kaynaklar : Brittanica, Erişim Tarihi:11.05.2021, https://www.britannica.com/biography/Edgar-AllanPoe İnsanvesanat,ErişimTarihi:12.02.2021,https://insanvesanat.wordpress.com/2011/05/15/annabellee-edgar-allan-poe/