Halkbilimsel Metaetik Kuram ile “Husumet Oluşturmak” ve “İftira Atmak” Olumsuz Etik Değerlerinin Çözümlemesi

Yıl 2022, Cilt: 28 Sayı: 110, 347 - 370, 01.05.2022

Sacide Çobanoğlu

https://doi.org/10.22559/folklor.2103

Öz

Değişen zaman ve gelişen teknoloji, insan hayatına olumlu yönde katkılarda bulunmakta fakat bununla birlikte toplum içinde yaşamını sürdürmeye çalışan bireyin
etik anlayışında değişikliklere yol açmaktadır. 21. yüzyıl itibariyle dünya üzerindeki bütün toplumlar, teknolojinin getirisi modernite rüzgârlarına kapılmaktan kendilerini alıkoyamamışlar ve kadim bilgiler yoluyla sahip oldukları etik değerlerinden süratle uzaklaşmaya başlamışlardır. Bugün dünyada kültürel yozlaşma sebebiyle gündem maddesi durumunda olan birçok etik sorunu vardır. Bu etik problemleri her toplumun kendi yapısına göre değişiklik göstermektedir. Etik anlayışındaki bu değişim sebebiyle Türk dünyasında da birçok etik probleminin yaşandığı görülmektedir. Bu problemlerin çözümlenebilmesine katkıda bulunabilmek amacıyla halkbilimi ve etik alanlarında yaptığım disiplinlerarası çalışmayla Halkbilimsel Metaetik Kuram ve kuramımın inceleme yöntemi Halkbilimsel Temellendirme Metaetiksel Çözümle Yöntemimi ortaya koymuş bulunmaktayım. Halkbilimsel Metaetik Kuram ahlâksal yaşam; gelenekler, görenekler, âdetler, töre ve örfleri esas alarak temellendirilebilir önermesini ortaya koymakta ve bu iddiasını Türk dünyasının tamambilicisi Dede Korkut Kitabı’nın etik indeksiyle ispatlamaktadır. Bu çalışmanın konusu Dede Korkut Kitabı Etik İndeksi’nde olumsuz etik değerlerden biri olarak yer alan Husumet Oluşturmak ve İftira Atmak Olumsuz Etik Değerlerini etik çözümlemesinin yapılmasıdır. Çalışmamızın amacı; Türk toplumunun etik anlayışının ortaya çıkışına kaynaklık eden halkbilimsel anlamda halk fikirleri, metaetiksel anlamda önermeleri belirleyerek Halkbilimsel Metaetik Kuramın anlatılara uygulanması noktasında örnek bir çalışma yapmaktır.

Anahtar Kelimeler

halkbilimi, halk felsefesi, metaetik, kuram, yöntem

Metaethic Theory of Folklore with“Creating Animosity” and “Slandering” Analysis of Negative Ethical Values

Öz

Technology affects human life both positively and negatively. In the 21st century,
all societies have begun to move away from their own cultures and values. There
are many ethical problems in the world today. These ethical problems vary
according to the structure of each society. Due to this change in the understanding
of ethics, it is seen that many ethical problems are experienced in the Turkish
world. In order to contribute to the resolution of these problems, I have revealed
my Folkloric Grounding Metaethics Analysis Method, which is the method of
analysis of my theory and Metaethic Theory of Folklore, with my
interdisciplinary work in the fields of folklore and ethics. Metaetic Theory of
Folklore moral life; It puts forward the proposition that it can be justified on the
basis of traditions, customs and traditions, proves this claim with the ethical
index of the Book of Dede Korkut, the complete scholar of the Turkish world.The
subject of this study is the ethical analysis of the Negative Ethical Values of
Creating Animosity and Slandering, which is one of the negative ethical values
in the Dede Korkut Book of Ethics Index. The aim of our study; It is to make an
exemplary study at the point of applying the Metaethic Theory of Folklore to the
narratives by determining the folk ideas in the folklore sense, the propositions in
the metaethical sense, which are the source of the emergence of the ethical
understanding of the Turkish society.

Anahtar Kelimeler

folklore, folk philosophy, metaethics, theory, method

Kaynakça

• Akman, D, M ve Köktan, Y. (2019). Türk ve Yunan mitolojilerindeki yer altı âlemine ait unsurlar. Türük Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, (19), 209-220.
• Algül, H. (2000). Tarihten örneklerle iftira olayına tahlilî bir bakış. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 9(9), 131-142.
• Augustinus, A. (2010). İtiraflar (Ç. Dürüşken. Çev.) Kabalcı.
• Bayat, F. (2007). Türk mitolojik sistemi Cilt 1-2. Özener.
• Boratav, P, N. (1931). Köroğlu destanı. Adam.
• Cevizci, A. (2015). Etik ahlâk felsefesi. Say.
• Çığ, M, İ. (1994). Sümerlilerden Yahudilik, Hıristiyanlık ve Müslümanlığa ulaşan etkiler ve din kitaplarına giren konular. Belleten Türk Tarih Kurumu, (58) 223, 685-724.
• Çobanoğlu, Ö. (2000). Geleneksel dünya görüşü veya halk felsefesinin halkbilimi çalışmalarındaki yeri ve önemi üzerine tespitler. Milli folklor (45), 12-14.
• Çobanoğlu, S. (2018). Sözlü edebiyat ve anlatım tutumu. Akçağ.
• Çobanoğlu, S. (2020b). Türk mitolojisinden masallar I, II. Bilge Kültür Sanat.
• Çobanoğlu, S. (2020a). Halkbilimsel açıdan Türk dünyası sosyokültürel bağlamında etik ve metaetik. Uluslararası halkbilimi araştırmaları dergisi (5), 147-168.
• Çobanoğlu, S. (2021a). Halkbilimi bağlamında Dede Korkut Hikâyeleri’nin halk felsefesi ve metaetiksel çözümlemesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, I: I- 814.
• Çobanoğlu, S. (2021b). Halkbilimi bağlamında Dede Korkut Hikâyeleri’nin halk felsefesi ve metaetiksel çözümlemesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, I: I- 814.
• Çobanoğlu, S. (2021c). Halkbilimsel bakış açısı ve disiplinlerarası bir yaklaşımla halkbilimi etik ve metaetik ilişkisi. Avrasya uluslararası araştırmalar dergisi (9), 402-418.
• Dundes, A. (1972). Folk ideas as units of worldview. Toward New Perspectives in Folklore, (Ed. Americo Paredes ve R. Bauman) The University of Texas Press, 93-103.
• Ebû Hamid Muhammed el-Gazali, (1971). İtikad’da orta yol (K. Işık. Çev.) Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi.
• Ergin, M. (1986). Dede Korkut kitabı metin-sözlük. Ebru.
• Erkocaaslan, R. (2008). Hz. Peygamber dönemi savaşlarından benî mustalik gazvesi ve ifk olayı [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Harran Üniversitesi. 43-44.
• Farabi, (1987). Ebû Nasr: Füsusu-l medeni (H. Özcan. Çev.) İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Hume, D. (1995). Din üstüne (M. Tuncay. Çev.) İmge.
• Işık K. (1967). Mutezile’nin doğuşu ve kelami görüşleri. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi. LXXVI
• İbn Rüşt.(1986). Tehafüd et-tehafüt (K. Işık. - M. Dağ. Çev.) On Dokuz Mayıs Üniversitesi.
• İbn Sinâ. (2012). En-necat (K. Şenel. Çev.) Kabalcı.
• Kutlu S. (2003). Mâturîdî ve maturidilik. Kitâbiyat.
• Koç, D. (2020). Antik dönem mitolojilerinde ahlakî kötülüğün görsel yansımaları [Yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü.
• Leibniz. (2010). Metafizik üzerine konuşma (A. Timuçin. Çev.) Bulut.
• Leeming, D.A. (2020). A’dan z’ye dünya mitolojisi: Dünya halklarının yaratılış, Tanrı ve kahraman mitleri. Say
• Onart, A. (1976). Ahlâk felsefesinde doğalcılık nedir? (20) 79-97. Felsefe Arşivi.
• Rosenberg, D. (2003). Dünya mitolojisi büyük destan ve söylenceler antolojisi. İmge.
• Russell, J. B. (2018). Lucifer ortaçağ’da şeytan (A. Fethi. Çev.) Panama.
• Özlem, D. (2015). Etik ahlâk felsefesi (2. Baskı). Notos.
• Platon. (2016). Devlet (F. Akderin. Çev.) Say.
• Strauss L, C. (1994). Yaban düşünce. Yapı kredi.
• Tepe, H. (2011). Etik ve metaetik. Türkiye Felsefe Kurumu.
• Türkeri, M. (2004). Ahlak felsefesi açısından eş’ari ulûhiyet anlayışının bazı güçlükleri. XX, 29 52, D.E.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi.
• Yasa, M. (2016). Tanrı ve kötülük. Elis.