Hukukun Öncü Kadınları: Türkiye’de Kadınların Hukuk Mesleğine Girişi Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2019, Cilt: 11 Sayı: 1, 34 - 47, 26.05.2019

Emine Balcı

Öz

Bu makalede, Türkiye’de hukuk fakültesine kabullerinde kadınlara sağlanan fırsat eşitliğinin, mesleğe

kabulde toplumsal cinsiyet kalıp yargılarına dayanan engeller nedeniyle devam ettirilmediği

argümanıyla, kadınların hukuk mesleklerine girişinin tarihsel süreci toplumsal cinsiyet perspektifinden

analiz edilmiştir. Osmanlı’da başlayan Batılılaşma hareketi, Cumhuriyetin kuruluş sürecindeki hukuk

mesleklerinin değişimini de etkilemiştir. Kemalist ideoloji ve feminizm bu çalışmada aktarılan hukukun

öncü kadınları üzerindeki ana belirleyicilerdir. Bu çalışmada kadınların hukuk fakültesine girişi ve

mezuniyet sonrasında hukuk mesleklerine adım atarken karşılarına çıkan engeller toplumsal cinsiyet

perspektifinden ele alınmıştır. Bu süreçlerin analizi sonucunda bulgular değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

kadın tarihi, hukukçu kadınlar, toplumsal cinsiyet, hukuk mesleği

Kaynakça

• Ağaoğlu, Süreyya. “Bir Ömür Böyle Geçti” Hukukun Öncü Kadını Avukat Süreyya Ağaoğlu ed.Celal Ülgen, Coşkun Ongun (İstanbul: İstanbul Barosu Yayınları, 2010), 53-186.
• Ansay, Tuğrul. “Önsöz”, Ankara Hukuk Mektebi’nden Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ne ed. Ahmet Mumcu (Ankara: Ankara Hukuk Fakültesi Yayınları: Sevinç Matbaası, 1977), vı.
• Bakacak, Ayşe Gelgeç. “Cumhuriyet Dönemi Kadın İmgesi Üzerine Bir Değerlendirme”Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, S 44, (Güz 2009): 627-638.
• Balı, Ali Şafak. Hukuk: Tanım, Kavram, İşlev ve Nitelik Sorunlar,(Konya: Çizgi Kitabevi, 2005).
• Berktay, Fatmagül. “The Construction of Women as ‘Other’ in the 19th Century Popular Culture” Kadın Araştırmaları Dergisi Sayı 2, KASAUM (1994): 83-97.
• Bolton, Sharon C.,Muzio, Daniel. “Can’t Live With’em; Can’t Live Without Em: Gendered Segmentation in the Legal Profession”, Sage Journals. http://www.sagepub.com/doi/pdf/10.1177/0038038507072283, (2007),pp. 47-64.
• Bozkurt, Gülnihal. Batı Hukukunun Türkiye’de Benimsenmesi(Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1996).
• Brint, Steven. “Eliot Freidson’s Contribution to the Sociology of Professions” Work and Occupations, Vol. 20, No. 3, (August 1993): 259-278.
• Coporal, Bernard. Kemalizmde ve Kemalizm Sonrasında Türk Kadını (1919-1970)(Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları,1982).
• Çakır, Serpil. “Osmanlı’da Kadın Hareketi: XX. Yüzyılın Başında Kadınların Hak Mücadelesi”Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları Eşitsizlikler Mücadeleler Kazanımlar ed. Hülya Durudoğan, Bertil Emrah Oder vd. (İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları, 2010), 99-115.
• Çakır, Serpil. Osmanlı Kadın Hareketi (5.bs), (İstanbul: Metis Yayınları, 2016).
• Dökmen, Zehra Y. Toplumsal Cinsiyet(Ankara: Remzi Kitabevi, 2009).
• Durakbaşa, Ayşe. “Cumhuriyet Döneminde Modern Kadın ve Erkek Kimliklerinin Oluşumu: Kemalist Kadın Kimliği ve ‘Münevver Erkekler’, 75 Yılda Kadınlar ve Erkekler ed. Ayşe Berktay Hacımirzaoğlu (İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları, 1998), 29-51.
• Durakbaşa, Ayşe. Halide Edib: Türk Modernleşmesi ve Feminizm (7.bs), (İstanbul: İletişim Yayınları, 2017).
• Epstein, Cynthia Fuchs. Women’s Place Options and Limits in Professional Careers (USA: University of California Press, 1970).
• Fraser, Nancy. “Feminist Politics in the Age of Recognation: A Two Dimensional Approach to Gender Politics” Studies in Social Justice, V.1, I.1, (2007): 23-35.
• Göle, Nilüfer. Modern Mahrem, (İstanbul: Metis Yayınları, 2000).
• Güriz, Adnan.Prof. Dr. Hamide Topçuoğlu’na Armağan (Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayın No:498, 1995).
• Hirsch, Ernst E.. Anılarım Kayzer Dönemi Weimar Cumhuriyeti Atatürk Ülkesi (9.bs.), (Çev.Fatma Suphi), (Ankara: TÜBİTAK Yayınları-Sinem Ofset, 2005).
• Homans, H. “Man-Made Myths: TheReality of Being a WomenScientist in NHS” Man’sWorld: Essays on Women in Male-Dominated Professionsed. Anne Spencerand David B. L. Padmore, (London-New York: Tvistock Publications, 1987).
• Letherby, Gayle. Introduction to Gender: SocialSciencePerspectives (USA: PrenticeHall-Harlow, 2007). Mackinnon, Catherine.Feminist Bir Devlet Kuramına Doğru çev. Türkan Yöney, Sabir Yücesoy (İstanbul: Metis Yayınları, 2003).
• Martin, Susan Ehrlich ve Jurik, Nancy C. “Women Entering the Legal Profession”Doing Justice Doing Gender: Women in Legal and Criminal Justice Occupations (UK:Sage Publications, 2007, www.sagepub.com/sites/default/files/.../12634_Chapter5.pdf), 107-130.
• Menkel-Meadow, Carrie. “Exploring a Research Agenda of the Feminization of the Legal Profession: Theories of Genderand Social Change”Law and Social Inquary, Volume 14, Issue 2, (1989): 289-319.
• Mumcu, Ahmet. Ankara Adliye Mektebi’nden Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ne (1925-1975) (Ankara: Ankara Hukuk Fakültesi Yayınları: Sevinç Matbaası, 1977).
• Ortaylı, İlber. Hukuk ve İdare Adamı Olarak Osmanlı Devletinde Kadı (Ankara: Türkiye Adalet Akademisi Yayınları, Sözkesen Matbaacılık, 2015).
• Özkent, Ali Haydar. “Avukatlığın Memleketimizde Çok Kötü Tanınması” Adalet Dergisi, No:3, (1938): 369-433.
• Özkent, Ali Haydar. Avukatın Kitabı (İstanbul: Arkadaş Basımevi, 1940).
• Özman, Aylin, “Siyaset, Hukuk, İdeoloji Ekseninde Hukukçu Kimliğinin Yeniden Tanımlanması: Erken Cumhuriyet Dönemi Üzerine Bir İnceleme” Toplum ve Bilim, Sayı 87 (2000-2001), (2000): 164-178.
• Öncü, Ayşe.“Uzman Mesleklerde Türk Kadını” Türk Toplumunda Kadın ed.Nermin Abadan-Unat (Ankara: Türk Sosyal Bilimler Derneği Yayınları, 1979), 271-286.
• Rosen, B. Carl. “Domestic Rolesand Occupational Choice” Work and Achievemented. B. Carl Rosen (London: Palgrave Macmillan, 1989), 181-207.
• Saktanber, Ayşe. “Kemalist Kadın Hakları Söylemi”Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 2: Kemalizm (5.bs) ed. Tanıl Bora-Murat Gültekingil (İstanbul: İletişim Yayınları, 2006), 323-333.
• Topçuoğlu Orhan ve Topçuoğlu Tülin. Cumhuriyet Döneminde Olaylarda ve Mesleklerde Basınımızda Yer Alan Kadınlar (Ankara: Demircioğlu Matbaası, 1998).
• Tüzel, Gökçe Bayrakçeken. “Kemalizm, Profesyonalizm ve Ataerkil Tezahürler” Toplum ve Bilim, Sayı 114, (2009): 27- 50.
• Üçok, Coşkun ve Mumcu, Ahmet. Türk Hukuk Tarihi (Ankara: Savaş Yayınları, 1987).
• Üçok, Coşkun. “Savcılıkların Avrupa Hukukunda Gelişmesi ve Türkiye’de Kuruluşu,”Ord. Prof. Sabri Şakir Ansay Armağanı (Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayını, 1964), 35-48.
• Walby, Sylvia. Patriyarka Kuramı (çev. Hülya Osmanoğlu), (Ankara: Dipnot Yayınları, 2016).
• Woodington, Whitney, “The Cognitive Foundations Of Formal Equality: Incorporating Gender Schema Theory To Eliminate Sex Discrimination Towards Women in The Legal Profession”Law and Psychology Review, Vol.34 (2010): 135-153.