Kendi Adına Konuşan Kadınlar: Sahnedeki Kadınların Otobiyografik Anlatısı Üzerine

Yıl 2019, Cilt: 11 Sayı: 1, 112 - 124, 26.05.2019

Emine Uzun Avci

Öz

Türkçe yazına bakıldığında sahnedeki kadınların, yoğunluklu olarak da tiyatrocu kadınların

otobiyografilerini yazdıklarını görüyoruz. Sıra dışı hayatlar yaşamış, televizyon öncesi dönemin

yıldızları olan tiyatro oyuncusu kadınlar, 90’lı ve 2000’li yıllarda otobiyografilerini yazmışlar ve anı

kitapları kaleme almışlardır. Bu çalışma bağlamında Türkiye tiyatrosunun dört önemli kadın oyuncusu

olan Macide Tanır, Şirin Devrim, Gülriz Sururi ve Nedret Güvenç’in otobiyografik metinleri ele

alınmaktadır. Çalışmada, 1922-1930 yılları arasında doğmuş, aynı kuşak olarak değerlendirilebilecek

dört oyuncu kadının, benzer bir toplumsal alanda ve daha özel olarak da aynı tiyatro kamusu içerisinde

geçirdikleri yaşamlarını birer anlatı olarak nasıl kurdukları sorusunun cevabı aranmaktadır. Bu

kadınlar neden otobiyografi yazıyorlar? Nasıl anlatılar ortaya çıkıyor? Onlardan önceki kuşağa

mensup kadınlardan farklı olarak neler anlatıyorlar? Neleri anlatmıyorlar? Bu hayat hikayelerinde

nasıl bir benlik kurgusu var ve toplumsalla olan ilişkisellik nasıl tesis ediliyor gibi sorular üzerinden

otobiyografik metinlerin yeniden okunması amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

otobiyografik anlatı, kadın anlatısı, Türkiye tiyatrosu

Kaynakça

• Aksoy, Nazan. Kurgulanmış Benlikler Otobiyografi, Kadın, Cumhuriyet (İstanbul: İletişim Yayınları, 2009).
• Alpaslan, G. Gökalp. Özyaşamöyküsünde Yazarın Yeniden Doğuşu (Ankara: Ürün Yayınları, 2016).
• Amossy, Ruth. “Autobiographies of Movie Stars: Presentation of Self and Its Strategies” Poetics Today 7, no. 4 (1986): 673–703.
• Başlı, Şeyda. “Otobiyografi Kuramına Feminist Bir Yaklaşım” Littera Edebiyat Yazıları, no. 17 (2005): 91-103.
• Berktay, Fatmagül. Tarihin Cinsiyeti (İstanbul: Metis Yayınları, 2010).
• Bora, Aksu. “Annesiz Kızlar: Modern Babaların Modern Kızları” Folklor/Edebiyat 16, no. 61 (2010): 7-15.
• Corbet, Mary Jean. “Performing Identities: Actresses and Autobiography” Biography 24, no. 1 (2001): 15-23.
• Corbet, Mary Jean. Representing Femininity: Middle-Class Subjectivity in Victorian and Edwardian Women’s Autobiographies (New York: Oxford University Press, 1992).
• Çağlayan, Handan ve Selda Tuncer. “Kadınlar, Tarih ve Biyografi Üzerine” Amargi Dergi, no.22 (2011).
• Davis, Fred. “Nostalgia, Identity and the Current Nostalgia Wave” The Journal of Popular Culture 11, no. 2 (1977): 414:424.
• Davis, Fred. Yearning of Yesterday: A Socioloy of Nostalgia (USA: Macmillan Publishing, 1979).
• Devrim, Şirin. Şirin (İstanbul: Doğan Kitap, 2003).
• Dickinson, Hilary ve Michael Erben. “Nostalgia and Autobiography: The Past in the Present” Auto/Biography 14 (2006): 223-244.
• Durakbaşa, Ayşe. “Feminist Tarih Açısından Otobiyografiler: Halide Edib” Kadın Araştırmaları Dergisi, no.3 (1995): 7-13.
• Durakbaşa, Ayşe. Halide Edip Türk Modernleşmesi ve Feminizm (İstanbul: İletişim Yayınları, 2000).
• Güvenç, Nedret. Kendini Arayan Yıldız (Ankara: Ayizi Kitap, 2017).
• Heilburn, Carolyn, Cynthia. Kadının Özyaşamını Yazarken (İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 1992).
• Personal Narrative Groups, (ed.). Interpreting Women’s Lives (Bloomington: Indiana State University Press, 1989). Sururi, Gülriz. Bir An Gelir (İstanbul: Doğan Kitap, 2003).
• Sururi, Gülriz. Kıldan İnce Kılıçtan Keskince (İstanbul: Doğan Kitap, 2002).
• Tanır, Macide. Tiyatronun Cadısı (İstanbul: Bilgi Yayınevi, 2001).
• Tekcan, Rana. “Sessiz Sedasız Yaşayanlar: Biyografide Kadın”, Kadınlar Dile Düşünce: Edebiyat ve Toplumsal Cinsiyet ed. Jale Parla ve Sibel Irzık (İstanbul: İletişim Yayınları, 2005) 145-157.
• Tuncer, Selda. Going Public: Women's Experience of Everyday Urban Public Space in Ankara Across Generations Between the 1950s and the 1980s (Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, 2014).
• Ünlü, Aslıhan. Biyografi ve Biyografik Dram (Ankara: NotaBene Yayınları, 2015).