Erkekliğin Yol Hali: “Sarı Mercedes” ve “Otobüs” Filmlerinde Erkeklik Kurguları

Yıl 2017, Cilt: 9 Sayı: 1, 79 - 91, 01.01.2017

Selin Akyüz Burcu Dabak

https://doi.org/10.1501/Fe0001_0000000179

Cited By: 1

Öz

Bu çalışma Tunç Okan’ın Otobüs 1974 ve Sarı Mercedes 1992 filmlerindeki erkeklik temsillerini analiz edecektir. Filmler, genelde göç, özelde yolda olma hali bağlamında tartışılacaktır. Tartışmanın teorik arka planında Spivak’ın 1992 “madun konuşabilir mi?” ve Maggio’nun 2007 “madun duyulabilir mi?” soruları ödünç alınarak iki film tartışılacaktır. Çalışmanın ana sorusu, eğer erkeğin erkekliği hep başka iktidar formlarının nezdinde, onlarla ilişkili ve onlar tarafından üretiliyor ve aynı zamanda başka iktidar formlarını üretebiliyorsa; bu iktidar formlarının olmadığı ya da etkisinin azaldığı göçme haline bağlı yersiz yurtsuzluk halinde erkeklik kurgusu nasıl kırılıyor ve nasıl tamir ediliyor etrafında şekillenmektedir. Madunun konuşamadığı, kimlik olarak yer bulamadığı, mekan hakimiyetini kaybettiği Otobüs filminde, iktidarın kurumsallaştırdığı aygıtlar üzerinde hakimiyetini kaybetmiş bir erkeklik kurgusu öne çıkmaktadır. Sarı Mercedes filminde ise konuşan ama duyulamayan madun, herhangi bir mekana ait değildir. Kırılmış, çizilmiş erkekliğinin ikamesi arabasıdır ancak filmin sonunda o da “perte çıkmıştır”. Yol aracılığıyla bağlamdan kopup madunlaşan erkeklikler bastırılmış ya da kışkırtılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Erkeklik, Madun, Türk Sineması, Otobüs, Sarı Mercedes

Masculinities on the Road: The Construction of Masculinities in “Mercedes Mon Amour” and “The Bus”

Öz

This work analyzes representations of masculinities in Tunç Okan’s movies, Otobüs The Bus and Sarı Mercedes Mercedes Mon Amour . The movies will be analyzed with respect to migration, in general, being on the road, in particular. The theoretical background of the analysis will be based on the questions of “Can subaltern speak?”, borrowed from Spivak 1992 and “Can subaltern be heard?”, borrowed from Maggio 2007 . The main question is if masculinities have been reproduced through/within/by other forms of powers, what are the ways in which masculinities have been broken and re-constructed under the lacuna or deficiency of power structures related to migratory experiences and “deterritorialization”. In the movie Otobüs in which the subaltern can not speak, can not position himself as a subject, can not hold his spatial dominance, there is a construction of masculinities resulted from losing his authority on apparatuses institutionalized by power structures. On the other hand, the subaltern who can not be heard in the movie Sarı Mercedes does not belong to any space. The substitution of his broken masculinities is his car, Mercedes, which in the end became totaled as well. Masculinities, that have been broken off its context through being on the road , are being suppressed or abetted

Anahtar Kelimeler

Masculinities, Subaltern, Turkish Cinema, Otobüs The Bus , Sarı Mercedes Mercedes Mon Amour

Kaynakça

• Aslan, U.T. Bu Kabuslar Neden Cemil? Yeşılçam’da Erkeklik Ve Mazlumluk. Istanbul: Metis Yayınları 2005.
• Atay, T. “Erkeklik En Çok Erkeği Ezer” Toplum Ve Bilim (2004), 101:11-31.
• Cohen, A.P. Belonging: Identity And Social Organisation İn British Rural Cultures. Uk: Manchester University Press 1982.
• Dorsay, A. Sinemamızda Çöküş Ve Rönesans Yılları: Türk Sineması 1990-2004. İstanbul: Remzi Kitabevi 2004.
• Esen, Ş. “Türk Sinemasında Dış Göç Olayı” Marmara İletişim Dergisi (1993), 4: 19-28.
• Gramsci, A. Selections From The Prison Notebooks Of Antonio Gramsci. (Der. Ve Çev.) Quention H. Ve Nowell Smith G., New York:International Publishers 1971.
• Güral, U. “Dış Göç Olgusu Bağlamında Otobüs Filminin İncelenmesi” Akdeniz Sanat (2008), 2(1): 69-79.
• Gürbilek, N. Madunun Dili. İstanbul: Metis Yayınları 2015.
• Irigaray, L. The Sex Which İs Not One. New York: Cornell University Press 1985.
• Karadoğan, A. Film Çeviriyorum Abi: Şerif Gören Sineması’nda Öykü, Söylem Ve Tematik Yapı. Ankara: Phoenix Yayınevi 2005.
• Koçak, S. Türkiye’den Yurt Dışına İşçi Göçünün Türk Sinemasına Yansıması: Almanya Örneği Üzerinden Görsel Analiz. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara 2015.
• Kristeva, J. Desire İn Language: A Semiotic Approach To Litrature And Art. New York: Colombia University Press 1980.
• Lacan, J. Ecrits: A Selection. New York: Norton 1977.
• Maggıo, J. “‘Can The Subaltern Be Heard?’: Political Theory, Translation, Representation, Gayatri Chakravorty Spivak” Alternatives: Global, Local, Political (2007), 32:4.
• Onur, H. Ve Koyuncu B. “ ‘Hegemonik’ Erkekliğin Görünmeyen Yüzü: Sosyalizasyon Sürecinde Erkeklik Oluşumları Ve Krizleri Üzerine Düşünceler” Toplum Ve Bilim (2004), 101:31-50.
• Pişkin, G. “Türkiye’de Göç Ve Türk Sinemasına Yansımaları: 1960-2009” E-Journal Of New World Sciences Academy (2010), 5: 46-65.
• Said, E. W. Orientalism. New York: Pantheon Books 1978.
• Sancar, S. Erkeklik: İmkansız İktidar. Istanbul: Metis Yayınları 2008.
• Scheilbelhofer, P. “From Health Check To Muslim Test: The Shifting Politics Of Governing Migrant Masculinity” Journal Of Intercultural Studies (2012) 3:33, 319-332.
• Segal, L. Yarışan Erkeklikler: Erkeklik- Erkeklik İdeali , (Çev.) Volkan Ersoy Birikim (1992) 35: 38-49.
• Spıvak, G.C. “Can The Subaltern Speak?” Colonial Discourse And Post-Colonial Theory, (Der.) Tezel, T. Under The Celluloid Skin: A Social Semiotic Analysis Of Tunç Okan’s Debut Film Otobüs. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Lund University, Lund 2014.
• Toy Par, A. El Kapılarında Yeşilçam: 1970-1990 Arası Türkiye’de Dış Göç Sinema İlişkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi, İstanbul 2009.
• Uluç, G. Ve Boz, M. “Karşılıklı Ötekileştirmeye Bir Yolculuk Otobüs Filmi” Tesam Akademi Dergisi (2015), 2: 101- 126.
• Ulusay, N. “Günümüz Türk Sinemasında “erkek Filmleri”Nin Yükselişi Ve Erkeklik Krizi” Toplum Ve Bilim (2004), 101: 144-162.
• Wittig, M. The Staright Mind And Other Essays. Boston: Beacon Press 1992.
• Williams P. Ve Chrisman L., New York: Columbia University Press 1992.WORSLEY, P. Three Worlds: Culture and World Development. Chicago: Chicago University Press 1984.
• Yetişkin, E. “Postkolonyal Düşünce ve Madun Çalışmaları’ndan Neler Öğrenebiliriz?”3. Ulusal Sosyal Bilimler Kongresi, Ankara, Aralık 2013.