Seksoloji: 1945-1955 arası Türkiye'de cinsel terbiye

Yıl 2012, Cilt: 4 Sayı: 2, 56 - 71, 01.06.2012

Ezgi Sarıtaş

https://doi.org/10.1501/Fe0001_0000000076

Öz

Bu yazıda 1949-1954 yılları arasında yayımlanmış Seksoloji: Cinsî Bilgiler Mecmuası’nı incelemeyi amaçlıyorum. Yapacağım incelemeyle, 1950lerin başında Türkiye'de cinselliğe dair söylemlerin 'cinsel terbiye' başlığı altında nasıl eklemlendiklerine ve geçerli kılındıklarına bakacağım. Her ne kadar salt dergi üzerine yapacağım inceleme dönemin cinsiyet rejimini anlamaya yetmeyecek olsa da, derginin içeriği dönemin toplumsal cinsiyet ilişkileri bağlamında değerlendirildiğinde önem kazanmaktadır. Foucault’nun on dokuzuncu yüzyıl cinsel bilimi için sorduğu bir sorunun, bu yazının ele aldığı meseleler açısından önemli olduğunu düşünüyorum: Cinselliğe ilişkin belirli dönemde ortaya çıkan söylemde ne gibi yerel iktidar bağıntıları görebiliriz, bu bağıntıların arasındaki ilişkiler nelerdir ve değişimlerini nasıl anlayabiliriz? Her ne kadar yazı, bu soruya cevaplama iddiasında olmasa da, Seksoloji dergisini ve derginin yayımlandığı dönemde toplumsal cinsiyet ilişkilerini ele almak bu sorular ekseninde anlam kazanacaktır.

Anahtar Kelimeler

cinsel terbiye, cinsellik bilimi, 1950lerde toplumsal cinsiyet rejimi

Sexology: Sexual conduct in Turkey between 1945 and 1955

Öz

In this article I want to analyze the Sexology: Sexual Knowledge Magazine published between the years 1949-1954. With this analysis, I want to look at the ways different discourses on sexuality are articulated and authorized under the title of ‘sexual conduct’. Although an analysis that is focused exclusively on the magazine is not enough to understand the gender regime of the period in question, the content of the magazine will be analyzed within the framework of the gender relations of that period. A question posed by Foucault for the sexual science of nineteenth century is relevant to the issues dealt with in this article: Which power relations can be observed in a discourse on sexuality that emerged during a certain period and how can we understand these relations and their transformation? Even though the article does not claim to provide an answer to this question, the magazine and gender relations during the time of its publication will be framed with these questions.

Anahtar Kelimeler

sexual conduct, sexual science, gender regime in 1950s

Kaynakça

• Akbeğ, Faruk. “Fuhuşla mücadele” Seksoloji 2, no. 9 (1949): 20-23.
• _______. “Seksoloji dört yaşına girerken” Seksoloji 7, no.37 (1952): 1-3.
• _______. “Bekâretin mana ve değeri” Seksoloji 7, no.39 (1952): 1-6.
• _______. “Okullarda cinsiyet eğitimi: Maarif şurası üyelerinin dikkatine sunulur” Seksoloji 7, no.42 (1952): 2-8.
• _______. “Bekar kadının cinsi hayatı” Seksoloji 8, no.43 (1952): 28-31.
• _______. “Sarıyer cinayeti ve sadist psikopatlar” Seksoloji 8, no.44 (1952):11-15.
• _______. “Dünyada doğumu tanzim cereyanları ve memleketimiz” Seksoloji 8, no. 47 (1953): 1-4.
• _______. “Dünyada doğumu tanzim cereyanları ve memleketimiz” Seksoloji 8, no. 48 (1953): 1-6.
• Akşit, Elif Ekin. “Geç Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinde nüfus kontrolü yaklaşımları” Toplum ve Bilim, no.118 (2010): 179-197.
• Aşkın, Muzaffer. “Cinsiyet hakkında sıhhatli ve doğru bir anlayışa sahib olmalıyız” Seksoloji 7, no.40 (1952): 1-5.
• Atalan, Seyfettin. “İstanbul zührevi hastalıklarla nasıl mücadele ediyor? Ata Tokgöz ile söyleşi” Seksoloji 9, no.50 (1953): 23-27.
• Banarlı, Nihat Sami. “Seni düşüren eller” Seksoloji 5, no.29 (1951): 5-7.
• Bauer, Heike. English Literary Sexology: Translations of Inversion, 1860-1930 (Londra: Palgrave Macmillan, 2009).
• Berktay, Fatmagül. “Yeni kimlik arayışı, eski cinsel düalizm: Peyami Safa’nın romanlarında toplumsal cinsiyet” Kadın Araştırmaları Dergisi, no. 9 (2006): 77-90. http://www.iudergi.com/tr/index.php/kadin/article/view/337.
• Cantek, Funda ve Betül Yarar. “Erken cumhuriyet dönemi dergi ve gazetelerinde spor ve kadın (1928-1960)” İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, no.29 (2009): 201-218.
• Cantek, Levent. Cumhuriyetin Büluğ Çağı: Gündelik Yaşama Dair Tartışmalar (1945-1950) (İletişim:İstanbul, 2008).
• Cocks, Harry G. “Saucy stories: pornography, sexology and the marketing of sexual knowledge in Britain, c.1918-70” Social History 29, no.4 (2004): 465-484.
• Çağlar, Kemal. “Çocuklarınızı cinsi sapıklığa düşmekten koruyunuz” Seksoloji 5, no.26 (1951): 25- 27.
• _______. “Genç kızlarımızla bir hasbıhâl” Seksoloji 7, no.38 (1952):36-40.
• Davran, Bülent. “Münevver Türk genci, hata arkadaşını seçerken nasıl zorluklarla karşılaşıyor?” Seksoloji 5, no.25 (1951): 1-5.
• Emin, İrfan. “Niçin boşanıyorlar? Ata Tokgöz ile söyleşi” Seksoloji 9, no.52 (1953): 11-13.
• Ergin, Metin. “Dr. Abraham Stone'a göre 1. Dünya nüfusunun artışı ve tehlikeleri 2. Geç evlenmenin mahzurları ” Seksoloji 8, no. 46 (1953): 19-22.
• Foucault, Michelle. Cinselliğin Tarihi (İstanbul: Ayrıntı, 2003).
• Gümüşoğlu, Firdevs. “Cumhuriyet döneminde ders kitaplarında cinsiyet rolleri (1928-1998)” 75 Yılda Kadınlar ve Erkekler der. Ayşe Berktay Hacımirzaoğlu (İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları, 1998), 101-128.
• Irmak, Sadi. “Tenasüli hayat ve izdivaç” Seksoloji 2, no. 10 (1950): 13-14.
• Irvine, Janice M. Disorders of Desire: Sexuality and Gender in Modern American Sexology (Philadelphia: Temple University Press, 2005).
• Kandiyoti, Deniz. Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar: Kimlikler ve Toplumsal Dönüşümler (İstanbul: Metis, 1997).
• Karçal, Selçuk ve Kayıhan Uraz “Tenasülî hastalıklarla mücadele meselesi” Seksoloji 9, no.53 (1953): 48-53.
• _______. “Türkiye'de cinsiyet meselesi XII: Boşanmalar” Seksoloji 8, no. 47 (1953): 44-48.
• _______. “Türkiye'de çocuk meselesi” Seksoloji 9, no.50 (1953): 1-5.
• _______. “Türkiyede fuhuş meselesi” Seksoloji 9, no.51 (1953): 46-49.
• Safa, Peyami .“Cinsî öğretim ve cinsî eğitim” Seksoloji 7, no.38 (1952):1-3.
• _______.“Sözde kızlar ve çeşitleri” Seksoloji9, no. 49 (1953): 2-3.
• Sancar, Serpil. Türk Modernleşmesinin Cinsiyeti: Erkekler Devlet, Kadınlar Aile Kurar (İstanbul: İletişim, 2012).
• Saymen, Ferit Hakkı.“Evlenme yaşı” Seksoloji 2, no.12 (1950): 8-11.
• _______. “Sarkıntılık” Seksoloji 5, no.26 (1951): 1-3.
• _______. “Evlenme hürriyeti: Cali evlenmeler” Seksoloji 6, no. 35 (1952): 6-9.
• “Seksoloji memleket matbuatında nasıl karşılandı?” Le Mon Clark İşte Evlendiniz çev. Muzaffer Aşkın (İstanbul: Seksoloji Yayınları, 1950
• Seksoloji. “İkinci Cildimize Başlarken” 2, no.7 (1949): 1-2.
• _______. “ Müsabakamızın neticesi” 2, no.11 (1950): 32-35.
• _______. “İffet ve bekâret” 6, no.35 (1952): 44-46.
• _______. “Birkaç söz: Sarkıntılık ve moda” 7, no.42 (1952): kapak.
• _______. “Aile mecmuası Seksoloji” 8, no.48 (1953): kapak
• _______. “Beşinci yılımızı bitirirken” 10, no.60 (1954): 1-2.
• Öncel, Burhan. “Kızlık zarı ve kadının sosyal hayatındaki önemli rolleri” Seksoloji 2, no.7 (1949): 7-11.
• _______. “Kızlarda gebelik” Seksoloji 2, no.10 (1950): 26-29.
• Tunç, Mustafa Şekip. “Cinsî hayatın yükseltilmesi” Seksoloji 2, no.8 (1949): 2-4.
• _______. “Cinsî olgunluğun evlilikteki kıymeti” Seksoloji 2, no. 11 (1950): 1-3.
• Whitman, Howard. “Çocuklara cinsiyetten nasıl bahsetmeli?” Seksoloji 2, no.11 (1950): 43-45.