The Masculine construction of the past between forgetting and remembering: Being a woman in Çaykara and the rejection of the past

Yıl 2016, Cilt: 8 Sayı: 1, 14 - 33, 01.06.2016

Gülmelek Doğanay

https://doi.org/10.1501/Fe0001_0000000149

Cited By: 2

Öz

The individuals who were forced to be uniform by the official discourse based on silence and assimilation, in some special cases, hide their differences and memories or do not know anything about them. The study focuses on Çaykaralı women's role on the creation/forgetting/transmission of the collective memory articulated to their culture. The aim of the article is to understand how women perceive the history and cultural experiences that men wrote, played and narrated. However, it emphasizes how women perceive, internalize and transform the female roles, in this mountainous area far from the city centre. The main purpose of the study is, through Çaykaralı women’s eye, to find out the past of women who are forced to practise gender roles and their cultural identities by hiding and forgetting them. This past was hidden and even excluded by official history. The paper is built on a sociological perspective though which it examines how the women remember/forget the collective memory special to Çaykara district of Trabzon and experience femininity. The women living in Çaykara, are selected as the sample of the research. Fieldwork is conducted by using qualitative research methods. In the framework of the oral history, semi-structured interviews and observations are realised to obtain the data about Çaykaralı women’s collective memory and narratives of the participants was recorded

Anahtar Kelimeler

Collective Memory, Gender, Women, Women Studies, Oral History

Unutma ve anımsama arasında geçmişin eril inşası: Çaykara’da kadın olmak ve geçmişin reddi

Öz

Sessizleştirme ve asimilasyona dayalı resmi söylemin tek tipleştirmeye çalıştığı bireyler, bazı özel durumlarda, farklılıklarını ve belleklerini gizlemekte veya söz konusu belleği hiç bilmemektedirler. Bu çalışmada, Çaykaralı kadınların, kültürlerine eklemlenen toplumsal hafızanın oluşturulması/unutulması/aktarılmasındaki rolü üzerinde durulacaktır. Çalışmanın amacı erkeklerin yazdığı, oynadığı ve anlattığı tarihin ya da kültürel deneyimlerin kadınlar tarafından nasıl algılandığını anlamaktır. Bununla birlikte, kadınlık rollerinin, kent merkezinden uzak bu dağlık alanda, kadınlar tarafından nasıl algılandığı, içselleştirildiği, dönüştürüldüğü üzerinde de durulacaktır. Asıl amaç, toplumsal cinsiyet rollerini yerine getirirken, kültürlerine özgü kimliklerini saklayarak hatta unutarak yaşamak zorunda kalan kadınların resmi tarihin gizlediği ve hatta dışladığı geçmişlerini onların aracılığıyla ve yine kadın gözüyle yeniden ortaya çıkarmaktır. Trabzon’un Çaykara ilçesinde yaşayan kadınların yöreye özgü toplumsal hafızaya ilişkin anımsadıkları/unuttukları ile kadınlık deneyimlerinin incelendiği çalışma sosyolojik bir bakış açısıyla hazırlanmıştır. Çaykara’da yaşayan kadınlar, araştırmanın örneklemi olarak seçilmiştir. Nitel araştırma yöntemleri kullanılarak saha çalışması gerçekleştirilmiştir. Çaykaralı kadınların ortak hafızaları ile ilgili verileri elde etmek üzere, sözlü tarih çerçevesinde, yarı yapılandırılmış görüşmeler, gözlemler yapılmış ve katılımcıların anlatıları kaydedilmiştir

Anahtar Kelimeler

Toplumsal Hafıza, Toplumsal Cinsiyet, Kadın, Kadın Çalışmaları, Sözlü Tarih

Kaynakça

• Ababneh, Sara. “Foucault Aracılığıyla Direnişi Teorileştirmek ve Toplumsal Cinsiyeti Kavramsallaştırmak: İslamcı Politik Partilerde Kadın Aktivistlerin Durumu,” çev. Galip Doğduaslan, Toplumsal Hareketler: Tarih, Teori ve Deneyim ed. Y. Doğan Çetinkaya (İstanbul: İletişim Yayınları, 2008), 219-247.
• Akçam, Taner. “Tarihle Yüzleşme,” Birikim, no. 193/194 (2005): 165-172.
• Altunok, Gülbanu. “Şiddetin Eleştirisi Olarak İktidar: Arendt ve Foucault,” Doğu-Batı: Şiddet, no. 43 (2007-8): 51-74.
• Anderson, Benedict. Hayali Cemaatler: Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması, çev. İskender Savaşır, (İstanbul: Ayrıntı Kitabevi, 2004).
• Arpacı, Murat. “Modernitenin Eşiğinde Toplumsal Cinsiyet Rejimi: Pastoral İktidar, Beden Politikaları ve Evlilik,” Doğu-Batı: Toplumsal Cinsiyet, no. 63 (2012-13): 131-146.
• Asan, Ömer. “Trabzon Rumcası ve Pontos Etnofobisi,” Trabzon’u Anlamak eds. Güven Bakırezer ve Yücel Demirer (İstanbul: İletişim Yayınları, 2010), 175-192.
• Assman, Jan. Kültürel Bellek, Eski Yazılı Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik (İstanbul: Ayrıntı Kitabevi, 2001).
• Augé, Marc. Les formes de l’oubli (Paris: Editions Payot & Rivages, 1998).
• Bayhan, Vehbi. “Beden Sosyolojisi ve Toplumsal Cinsiyet,” Doğu-Batı: Toplumsal Cinsiyet, no. 63 (2012-13): 147- 164.
• Berktay, Fatmagül. Tek Tanrılı Dinler Karşısında Kadın (İstanbul: Metis Yayınları, 2000).
• Berktay, Fatmagül. “Feminist Teorinin Önemli Bir Alanı: Cinsellik,” Cogito: Feminizm, no. 58 (2009): 58-72.
• Bilgin, Nuri. Kimlik İnşası (İzmir: Aşina Kitapları, 2007).
• Bora, Aksu. Kadınların Sınıfı: Ücretli Ev Emeği ve Kadın Öznelliğinin İnşası (İstanbul: İletişim Yayınları, 2012).
• Bourdieu, Pierre. Eril Tahakküm, çev. Bediz Yılmaz, (İstanbul: Bağlam Kitabevi, 2014).
• Butler, Judith. Cinsiyet Belası: Feminizm ve Kimliğin Altüst Edilmesi, çev. Başak Ertür, (İstanbul: Metis Yayınları, 2008).
• Candau, Joel. Mémoire et Identité (Paris: Presse Universitaire de France, 1998).
• Connerton, Paul. Toplumlar Nasıl Hatırlar, çev. Alaaddin Şenel, (İstanbul: Ayrıntı Kitabevi, 1996).
• Çaha, Ömer. Sivil Kadın (Ankara: Savaş Yayınevi, 2000).
• Danacıoğlu, Esra. Geçmişin İzleri: Yanıbaşımızdaki Tarih İçin Bir Kılavuz (İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2008).
• De Beauvoir, Simone. Le deuxième sexe II: Expérience vécue (Paris: Editions Gallimard, 1949).
• Direk, Zeynep. “Judith Butler: Toplumsal Cinsiyet ve Bedenin Maddeleşmesi,” Cinsiyetli Olmak: Sosyal Bilimlere Feminist Bakışlar ed. Zeynep Direk, (İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2012), 67-84.
• Durudoğan, Hülya. “İkinci Dalga Fransız Feminizmine Kısa Bir Bakış”, Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları ed. Hülya Durudoğan et. al., (İstanbul: Koç Üniversitesi, 2010), 67-97.
• Ecevitoğlu, Pınar. Namus, Töre ve İktidar: Kadının Çıplak Hayat Olarak Kuruluşu (Ankara: Dipnot Yayınları, 2012).
• Foucault, Michel. İktidarın Gözü, çev. Işık Ergüden, (İstanbul: Ayrıntı Kitabevi, 2007).
• Halbwachs, Maurice. La mémoire collective (Paris: Editions Albin Michel, 2002).
• Kandiyoti, Deniz. Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar: Kimlikler ve Toplumsal Dönüşümler, çev. Aksu Bora vd., (İstanbul: Metis Yayınları, 2013).
• Keskin, Ferda. “Foucault’da Şiddet ve İktidar,” Cogito, no. 6-7 (1996): 117-122.
• Köse, Elifhan. “Cinsiyet/Toplumsal cinsiyet İkiciliği Üzerine Eleştirel Yaklaşımlar ya da Doğa “Doğal mıdır?”” Doğu- Batı: Toplumsal Cinsiyet II, no. 64 (2013): 37-52.
• Najmabadi, Afsaneh. “Sevgili ve Ana Olarak Erotik Vatan: Sevmek, Sahiplenmek, Korumak,” çev. Tansel Güney ve Elçin Gen, Vatan Millet Kadınlar ed. Ayşe Gül Altınay (İstanbul: İletişim Yayınları, 2011), 129-165.
• Neyzi, Leyla. “Ben Kimim?” Türkiye'de Sözlü Tarih, Kimlik ve Öznellik (İstanbul: İletişim Yayınları, 2011).
• Nora, Pierre. Entre Mémoire et Histoire: la problématique des lieux (Paris: Editions Gallimard, 1997).
• Nora, Pierre. “L’avènement du mémoire,” (2002), http://www.eurozine.com/articles/2002-04-19-nora-fr.html (10.06.2015).
• Nora, Pierre. Hafıza Mekânları, çev. Mehmet Emin Özcan, (Ankara: Dost Kitabevi, 2006).
• Öğütle, Vefa Saygın. “Bir Sosyal Mekanizma Olarak Toplumsal Cinsiyet: H. Hartmann’a Eleştirel-Realist Bir Yorum,” Doğu-Batı: Toplumsal Cinsiyet, no. 63 (2012-13): 45-71.
• Özbay, Cenk. “Türkiye’de Hegemonik Erkekliği Aramak,” Doğu-Batı: Toplumsal Cinsiyet, no. 63 (2012-13): 185-204.
• Özbay, Ferhunde. “Evlerde elkızları: Cariyeler, evlatlıklar, gelinler,” Leonore Dvidoff: Feminist Tarih Yazımında Sınıf ve Cinsiyet ed. Ayşe Durakbaşa (İstanbul: İletişim Yayınları, 2012), 13-47.
• Öztürkmen, Arzu. “Tirebolu’dan Kadın Sesleri: Yaşam Alanları ve İktidar,” çev. Ayça Günaydın ve Arzu Öztürkmen, Kültür ve Siyasette Feminist Yaklaşımlar, no. 13 (2011): 10-29.
• Öztürkmen, Arzu. “Rethinking Regionalism: Memory of Change in a Turkish Black Sea Town,” East European Quarterly, no. 39(1) (2005): 47-62.
• Öztürkmen, Arzu. “Remembering through Material Culture: Local Knowledge of Past Communities in a Turkish Black Sea Town,” Middle Eastern Studies, no. 39(2) (2003): 179-193.
• Özyürek, Esra. Hatırladıklarıyla ve Unuttuklarıyla Türkiye’nin Toplumsal Hafızası (İstanbul: İletişim Yayınları, 2001).
• Sancar, Mithat. Geçmişle Hesaplaşma; Unutma Kültüründen Hatırlama Kültürüne (İstanbul: İletişim Yayınları, 2007).
• Sancar, Mithat. “Geçmişle Yüzleşme: Bir Adalet ve Özgürleşme Sorunu,” Birikim, no. 211 (2011): 18-26.
• Sancar, Serpil. Türk Modernleşmesinin Cinsiyeti: Erkekler Devlet, Kadınlar Aile Kurar (İstanbul: İletişim Yayınları, 2013).
• Scott, Joan W. Feminist Tarihin Peşinde (İstanbul: Boğaziçi Gösteri Sanatları Topluluğu Yayınları, 2013).
• Thompson, Paul. “21. Yüzyılda Sözlü Tarih İçin Potansiyeller ve Meydan Okumalar,” Kuşaklar Deneyimler Tanıklıklar: Türkiye’de Sözlü Tarih Çalışmaları Konferansı Kitabı eds. Aynur İlyasoğlu ve Gülay Kayacan (İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları, 2006).
• Tosh, John. Tarihin Peşinde: Modern Tarih Çalışmasında Hedefler, Yöntemler ve Yeni Doğrultular (İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1997).
• Üstel, Füsun. “Makbul Vatandaş”ın Peşinde: II. Meşrutiyet’ten Bugüne Türkiye’de Vatandaşlık Eğitimi (İstanbul:İletişim Yayınları, 2004).
• Yavuz, Şahinde. “Ataerkil Egemen Erkeklik Değerlerinin Üretiminde Kadınların Rolü: Trabzon Örneği,” Fe Dergi: Feminist Eleştiri, no. 7(1) (2015): 117-130, http://cins.ankara.edu.tr/11_10.pdf (04.01.2016).
• Yıldız, Ahmet. Ne Mutlu Türküm Diyebilene: Türk Ulusal Kimliğinin Etno-seküler Sınırları (1919-1938) (İstanbul: İletişim Yayınları, 1997).
• Yuval-Davis, Nira. Cinsiyet ve Millet (İstanbul: İletişim Yayınları, 2010).