Kadın Bedeni ve Biyo-İktidar/Biyo-Politika Söylem Düzeni

Yıl 2020, Cilt: 12 Sayı: 2, 32 - 44, 20.12.2020

Özlem Aydoğmuş Ördem

https://doi.org/10.46655/federgi.842845

Cited By: 1

Öz

Anahtar Kelimeler

Kadın, Beden, nüfus, biyo-iktidar, biyo-politika, beden sosyolojisi

Kadın Bedeni ve Biyo-İktidar/Biyo-Politika Söylem Düzeni

Öz

Beden sosyolojisi, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra postyapısalcı düşünürlerin etkisi ile sosyolojinin
temel alanlarından biri haline gelmiştir. Özellikle 20.yüzyılın ikinci yarısından itibaren sağlık
sosyolojisinin gelişmesiyle birlikte verimli çalışmalar ortaya konmuştur. Bu çalışma, Foucault’nun
biyo-iktidar ve biyo-politika kavramları ve Turner’ın beden sosyolojisi kuramına dayanmaktadır.
Düzenleyici iktidarın söylemlerinin kadın bedenini ve makro düzeyde nüfusu nasıl etkilediği bu
çalışmanın odak noktasını oluşturmaktadır. Bu yüzyılın getirmiş olduğu teknolojik gelişmeler ve
neoliberal politik söylem tıpta kendini çok etkin olarak özellikle kadın bedeninde kendini
göstermektedir. Bu çalışmanın araştırma deseni anlatı araştırması niteliği taşımaktadır. Bu
çalışmada, riskli gebelik tanısı konulan 10 kadın ile görüşme yapılmış ve katılımcılardan gebelik
süresince yaşadıkları yaşam hikâyelerini anlatmaları istenmiştir. Yapılan görüşmelerden elde edilen
veriler ışığında dört tema belirlenmiştir ve bu temalar tümevarımsal içerik analizi ile
sınıflandırılmıştır. Bu temalar, tıp söyleminin düzeni ve normalleştirici etkisi (1), kadınların
biricikliği ve psikolojik süreç (2), bedenin kontrolü ve sosyal pratikler (3) ve kadının sosyal/iş yaşamı
(4) olmak üzere dört farklı temadan oluşmaktadır. Çalışmada, özellikle biyo-iktidar ve biyo-politika
aracılığı ile bedenleri üzerinde kurulan hâkimiyetin kadınlar tarafından çaresizce kabul edildiği
görülmüştür. Ayrıca çalışmada gebe kadınlarda kaygı yaratan risk ve belirsizlik kavramları, tıp
söyleminin normalleştirici pratiklerini oluşturmaktadır. Bu anlamda, uzman görüşü, genetik testi
yapan uluslararası şirketler, laboratuvar incelemeleri, psikolojik süreç, hastaneler riskli gebeliğin
tanısında çok önemli güçler olarak çalışmada ön plana çıkmıştır

Anahtar Kelimeler

Kadın, Beden, nüfus, biyo-iktidar, biyo-politika, beden sosyolojisi

Kaynakça

• Altın, U., Bektaş, G., Antep, Z., & İrban, A. (2012). Medical tourism and Turkish marketing for international patients. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(3), 157-163.
• Aslantürk, H. (2016). Türkiye’de biyo-iktidar açısından sağlık hizmetleri ve kadın. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 20(3), 573-595.
• Bülbül, G. (2012). İstanbul’da çalışan kadın hastalıkları ve doğum uzmanlarının doğum şekli ile ilgili görüş ve önerileri. Basılmamış yüksek lisans tezi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Marmara Üniversitesi.
• Charles, S. (2011). Obstetricians and violence against women. The American Journal of Bioethics, 11(12), 51-56.
• Clandinin, D. J., Huber, J., Huber, M., Murphy, M. S., Orr, A. M., Pearce, M., & Steeves, P. (2006).
• Composing diverse identities: Narrative inquiries into the interwoven lives of children and teachers. London: Routledge.
• Çalık, K. Y., & Aktaş, S. (2011). Gebelikte depresyon: sıklık, risk faktörleri ve tedavisi. Psikiyatrik Güncel Yaklasımlar, 3, 142-162.
• Danziger, S. K. (1978). The uses of expertise in doctor-patient encounters during pregnancy. Social Science & Medicine. Part A: Medical Psychology & Medical Sociology, 12, 359-367.
• Dedeoğlu, S., & Elveren, A. Y. (Eds.). (2012). Türkiye'de refah devleti ve kadın. İstanbul: İletişim Yayınları. Demez, G. (2012). Medyada yeni sağlık anlayışları ve kadın bedeninin temsili. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 9(1), 512-532.
• Erer, S. (2010). Sağlık hizmetlerinde reklam. Genel Tıp Dergisi, 20(2), 73-78.
• Falzon, C. (2001). Foucault ve sosyal diyalog: Parçalanmanın ötesi, çev. Hüsamettin Arslan, İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Foucault, M. (1977). Discipline and punish: The birth of the prison. New York: Random House.
• Foucault, M. (1980). Power and strategies. New York: Pantheon.
• Foucault, M. (1982). İktidar ve bilgi, çev. Oruç Aruoba, Tan, 3-4/1982: 84-92.
• Foucault, M. (1992). Hapishanenin doğuşu. Çev. Mehmet Ali Kılıçbay, Ankara: İmge Yayınları.
• Foucault, M. (1993a) Michel Foucault ders özetleri 1970-1982, çev. Selahattin Hilav, İstanbul: YKY Yayınları.
• Foucault, M. (1993b). Cinselliğin tarihi, çev. Hülya Tufan, İstanbul: Afa Yayınları.
• Foucault, M. (2003a). Kliniğin doğuşu, çev. Temel Keşoğlu, Ankara: Doruk Yayımcılık.
• Foucault, M. (2003b). The essential Foucault: Selections from essential works of Foucault, 1954–1984, P. Rabinow, and N. Rose (Eds), New York and London: New Press.
• Foucault, M. (2005). Özne ve iktidar I., çev. Ergüden ve Osman Akınhay, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Gönenç, F. İ. (2016). Hukuki ve etik boyutuyla medikal turizm. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 22(3), 1173-1184.
• Hoşgör, H., Akyüz, İ., & Cengiz, E. (2019). Infertil hastaların tüp bebek tedavisini bırakmasında etkili olan faktörlerin öncelik sırasının belirlenmesi: Bir ahp uygulaması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(19), 64-84.
• Hutson, D. J. (2019). Reframing and resisting: How women navigate the medicalization of pregnancy weight. In Reproduction, health, and medicine. Bingley, UK: Emerald Publishing Limited.
• Hyvärinen, M. (2016). Narrative and sociology. Narrative Works, 6(1), 38-62.
• Işık, E. (1998). Beden ve toplum kuramı, İstanbul: Bağlam Yayınları.
• İnceboz, Ü. S. (2005). Klinik pratikte yaşlanan over. TJOD-Uzmanlık Sonrası Eğitim ve Güncel Gelişmeler, 2, 15-20.
• Jenkinson, B., Kruske, S., & Kildea, S. (2017). The experiences of women, midwives and obstetricians when women decline recommended maternity care: A feminist thematic analysis. Midwifery, 52, 1-10.
• Karataş, M. (2008). Türkiye’de invitro fertilizasyon (IVF) uygulama merkezlerinin internet ortamındaki tanıtımreklamının etik açıdan incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Marmara Üniversitesi.
• Koch, L., & Morgall, J. (1987). Towards a feminist assessment of reproductive technology. Acta Sociologica, 30(2), 173-191.
• Korulczyk, T., Biela, A., & Blampied, N. (2019). Being more idiographic in the nomothetic world. Polish Psychological Bulletin, 207-216.
• Nazlı A. (2008). Hastalık ve hasta bedenin sosyal inşası: Meme kanseri örneği, İzmir: Güven Kitabevi . O’Neill J. (2007). Disiplin toplumu: Weber’den Foucault’ya, çev. Mine Yıldırım, Doğu-Batı Dergisi, 43, 233- 252.
• Öztürk, M. Y. (2010). Kapitalist gelişme ve kriz sürecinde kadın emeği: Asya deneyiminden çıkarılacak dersler. Çalışma ve Toplum, 1, 105-132.
• Padovan, D. (2003). Biopolitics and the social control of the multitude. Democracy and Nature, 9(3), 473-486.
• Richardson, L. (1990). Narrative and sociology. Journal of contemporary ethnography, 19(1), 116-135.
• Rutzou, T. (2016). Re-imagining social science. Journal of Critical Realism, 15(4), 327-341
• Saraç, I. (2019a). İğneyi kendimize batırabilmek: Jinekolojik şiddet. https://www.birgun.net/haber/igneyikendimize- batirabilmek-jinekolojik-siddet-277409
• Saraç, I. (2019b). Erkeklik zarı. https://www.birgun.net/haber/erkeklik-zari-280991
• Saraç, I. (2020). PMS paradoksu: Fizyolojik bir sorun mu, ortak bir deneyim mi?
• https://www.birgun.net/haber/pms-paradoksu-fizyolojik-bir-sorun-mu-ortak-bir-deneyim-mi-285338
• Sezgin D. (2011). Tıbbileştirilen yaşam ve bireyselleştirilen sağlık. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Temel, K. (2016). Sağlık hizmetleri pazarlamasında reklam ve sosyal medyanın rolü. Hastane Öncesi Dergisi, 1(2), 27-37.
• Turner, B. S. (1992). Düzenleyen bedenler: sağlık sosyolojisinde denemeler, çev. Barış Özkul, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Turner, B. S. (2001). Body and society. Londra: Sage Yayınları.
• Turner, B. S. (2011). Tıbbi güç ve toplumsal bilgi, çev.Ümit Tatlıcan, Bursa: Sentez Yayıncılık.
• Williams, S.J. ve Bendelow G. (1998). The lived body: Sociological themes, embodied issues. London: Routledge.
• Zola, I. K. (1991). Bringing our bodies and ourselves back in: Reflections on a past, present, and future" Medical Sociology". Journal of Health and Social behavior, 32 (1), 1-16