Akışkan Kırılganlıklar Ekseninde İranlı Mülteciler: Emek ve Toplumsal Cinsiyet

Yıl 2021, Cilt: 13 Sayı: 2, 87 - 101, 15.12.2021

Aslican Kalfa Topateş

https://doi.org/10.46655/federgi.1011525

Öz

İçinde bulunduğumuz küresel çağ, çok katmanlı göç süreçleri üretmekte ve mültecilik son zamanlarda en yaygın göç formu olarak dünya gündemindeki yerini almaktadır. Risklerle örülü ve akışkan özellikler gösteren geç kapitalizmin göçmenler için yarattığı çeşitli dezavantajlar, kadın ve LGBTİ bireyler başta olmak üzere mültecileri daha derinden etkilemektedir. Göçün küresel bağlamıyla oluşan yeni toplumsallıklar, bireylerin çalışma ve gündelik yaşamdaki kişisel deneyimlerine sızarak öznelliklerini dönüştürmektedir. Bu araştırma sözü edilen gerçekliklerden yola çıkarak Sara Ahmed’in kırılganlık ve Zygmunt Bauman’ın akışkanlık kavramları ilişkiselliğinde, Denizli’de yaşayan İranlı kadın ve LGBTİ mültecilerin çalışma ve gündelik yaşam pratiklerini analiz etmektedir. Araştırmanın temel iddiası, kırılganlığın ve akışkanlığın birbirlerine eklemlenmesinin, mültecilerin göç, göçmenlik, gündelik yaşam ve mülteci işçi deneyimlerini biçimlendirerek onlara yeni öznellikler kattığıdır. Çalışma kapsamında nitel araştırma yöntemiyle 13 İranlı mülteciyle yarı yapılandırılmış, derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Kadın ve LGBTİ mültecilerin hem göç süreçlerinin hem de Denizli’de askıya alınmış yaşamlarının tamamlanmamış, kırılgan ve kopuşlar içeren bir yapıya sahip olduğu bulgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

mültecilik, toplumsal cinsiyet, emek, akışkanlık, kırılganlık

Kaynakça

• Ahmed, Sara. Duyguların Kültürel Politikası (İstanbul: Sel Yayıncılık, 2019).
• Ahmed, Sara. Feminist Bir yaşam Sürmek (İstanbul: Sel Yayıncılık, 2018). Akis, Yasemin. “Uluslararası Zorunlu Göç Literatüründe Toplumsal Cinsiyet: Başlıca Yaklaşımlar ve Eleştiriler” Küreselleşme Çağında Göç-Kavramlar, Tartışmalar der. S. Gülfer Ihlamur-Öner ve N. Aslı Şirin Öner (İstanbul: İletişim Yayınları, 2018), 379-398.
• Atasü-Topçuoğlu, Reyhan. “Düzensiz Göç: Küreselleşmede Kısıtlanan İnsan Hareketliliği” Küreselleşme Çağında Göç-Kavramlar, Tartışmalar der. S. Gülfer Ihlamur-Öner ve N. Aslı Şirin Öner (İstanbul: İletişim Yayınları, 2018), 501-518.
• Bauman, Zygmunt. Akışkan Hayat (İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2018a).
• Bauman, Zygmunt. Iskarta Hayatlar-Modernite ve Safraları (İstanbul: Can Yayınları, 2018b).
• Bauman, Zygmunt. Kuşatılmış Toplum (İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2018c).
• Bauman, Zygmunt. Akışkan Modernite (İstanbul: Can Yayınları, 2017a).
• Bauman, Zygmunt. Kimlik (Ankara: Heretik Yayınları, 2017b).
• Bauman, Zygmunt. Yaşam Sanatı (İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2017c).
• Bauman, Zgymunt. Modernite, Kapitalizm, Sosyalizm (İstanbul: Say Yayınları, 2014).
• Bauman, Zygmunt. Akışkan Aşk (İstanbul: Versus Kitap, 2012).
• Bauman, Zygmunt. Etiğin Tüketiciler Dünyasında Bir Şansı Var Mı? (İstanbul: Versus Kitap, 2010).
• Bauman, Zygmunt. Postmodernlik ve Hoşnutsuzlukları (İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2000).
• Bayramoğlu, Yener ve Margreth Lünenborg. “Queer Migration and Digital Affects: Refugees Navigating from the Middle East via Turkey to Germany” Sexuality & Culture 26 no. 4 (2018): 1019-1036. Bhagat, Ali. “Forced (Queer) Migration and Everyday Violence: The Geographies of Life, Death, and Access in Cape Town” Geoforum 89 (2018): 155-163.
• Biehl, Kristen ve Didem Danış. “Giriş: Toplumsal Cinsiyet Perspektifinden Türkiye’de Göç Araştırmaları” Toplumsal Cinsiyet Perspektifinden Türkiye’de Göç Araştırmaları der. Kristen Biehl ve Didem Danış (İstanbul: Sabancı Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Çalışmaları Mükemmeliyet Merkezi ve Göç Araştırmaları Derneği-GAR, 2020) 8-17.
• Buz, Sema. “Köken Ülke-Sığınılan Ülke Hattında Kadın Sığınmacılar ve “Geçicilik” ” Cins Cins Mekân der. Ayten Alkan (İstanbul: Varlık Yayınları, 2009), 303-327.
• Castles, Stephen ve Mark J. Miller. Göçler Çağı (İstanbul: İstanbul bilgi Üniversitesi Yayınları, 2008).
• Chesley, Meriç Çağlar. “Mülteci Hakederliği ve Toplumsal Cinsiyet Temelli Kırılganlık Arasındaki İlişkiyi Anlamak: Uluslararası Koruma Altındaki Mülteciler İçin Sosyal Yardımlar Örneği” Toplumsal Cinsiyet Perspektifinden Türkiye’de Göç Araştırmaları der. Kristen Biehl ve Didem Danış (İstanbul: Sabancı Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Çalışmaları Mükemmeliyet Merkezi ve Göç Araştırmaları Derneği-GAR, 2020), 143-163.
• Durmaz, Nursel, Hakan Topateş, Aslıcan Kalfa-Topateş. “İşçi Sağlığı ve Güvenliği Açısından Denizli İlindeki İranlı LGBTİ Göçmenlerin Çalışma Deneyimleri” Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi 17 no. 64 (2017): 37-43.
• Grungras, Neil, Rachel Levitan, Amy Slotek. “Unsafe Haven: Security Challenges Facing LGBT Asylum Seekers and Refugees in Turkey” The Fletcher Journal of Human Security XXIV (2009): 41-61.
• Kalfa-Topateş, Aslıcan, Hakan Topateş, Nursel Durmaz. “Özgürlük Arayışında “Mecbur İnsan” Olmak: Denizli İşgücü Piyasasında İranlı Mülteciler” Çalışma ve Toplum 59 no. 4 (2018): 2015-2045.
• Kara, Hayriye ve Damla Çalık. “ “Tekin Olmayı” Beklerken: LGBT Mültecilerin Ara Durağı Türkiye” (Kaos GL: 2016).
• Kara, Hayriye ve Şengül Kılınç. “ “Beklerken” Dönüştürenler: Türkiye’deki LGBTİ+ Mülteciler” Kaos GL-Queer Göç II, Sayı 171 (2020): 30-32.
• Keyman, Fuat ve Ahmet İçduygu. “Globalization, Security and Migration: The Case of Turkey” Global Governance no. 6 (2000): 383-398.
• Koçak, Mert. “Türkiye’ye Göç Eden Kimlikler: Yerel ve Ulusaşırı Dinamiklerin Kesişiminde LGBT Mülteciliğin İnşası” Toplumsal Cinsiyet Perspektifinden Türkiye’de Göç Araştırmaları der. Kristen Biehl ve Didem Danış (İstanbul: Sabancı Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Çalışmaları Mükemmeliyet Merkezi ve Göç Araştırmaları Derneği-GAR, 2020), 164-191.
• Kümbetoğlu, Belkıs. “Göç Çalışmalarında “Nasıl” Sorusu” Küreselleşme Çağında Göç-Kavramlar, Tartışmalar der. S. Gülfer Ihlamur-Öner ve N. Aslı Şirin Öner (İstanbul: İletişim Yayınları, 2018), 49-85.
• Luibhéid, Eithne. “Queer/Migration An Unruly Body of Scholarship”, GLQ: A Journal of Lesbian and Gay Studies 14 no. 2-3 (2008): 169-190.
• McGhee, Derek. “Queer Strangers: Lesbian and Gay Refugees” Feminist Review no. 73 (2003): 145-147.
• Özgür, Nurcan. “Modern Türkiye’nin Zorunlu Göçmenleri: Muhacirler, İskânlılar, Mübadiller, İslamlar, Soydaşlar, “G” Grubu, Mülteciler, “Tekne Mültecileri” ” Küreselleşme Çağında Göç-Kavramlar, Tartışmalar der. S. Gülfer Ihlamur-Öner ve N. Aslı Şirin Öner, (İstanbul: İletişim Yayınları, 2018), 199-216.
• Richter, Jörg, Sven Brandström, Habib Emami, Mehdi Ghazonour. “Temperament and Character in Cross-Cultural Comparision Between Swedish and Iranian People and Iranian Refugees in Sweden-Personality in Transition?” Coll. Antropol. 28 no. 2 (2004): 865-876.
• Te Lindert, Annet, Hubert Korzilius, Fons J. R Van De Vijder, Sjaak Kroon, Judit Arends-Toth. “Perceived Discrimination and Acculturation among Iranian Refugees in the Netherlands” International Journal of Intercultural Relations no. 32 (2008): 578-588.
• Topateş, Hakan, Nursel Durmaz, Aslıcan Kalfa-Topateş. “Denizli Kentinde Yaşayan İranlı Göçmenlerin Sınıfsal Konumlarının Analizi” Denizli İşgücü Piyasası ve Sosyal Koruma der. Oğuz Karadeniz ve Nagihan Durusoy Öztepe (Ankara: Gazi Kitabevi, 2018a), 237-254.
• Topateş, Hakan, Nursel Durmaz, Aslıcan Kalfa-Topateş. “Denizli Kentindeki İranlı Göçmen Altkültürü ve Çalışma Yaşamı: Bir “Araf” Deneyimi” Gürhan Fişek’in İzinde Ortak Emek ve Ortak Eylem der. Emirali Karadoğan, Gülbiye Yenimahalleli Yaşar, Nail Dertli, Özgün Millioğulları Kaya, Sebiha Kablay, Taner Akpınar (Ankara: Siyasal Kitabevi, 2018b), 215-245.
• Wallerstein, Immanuel. Tarihsel Kapitalizm (İstanbul: Metis Yayınları, 2016).