Kaya, Buzdan Şehir Maketi ve Ev: Selma’nın Ankara’sı Walter Benjamin üzerinden Ankara Romanı Analizi

Yıl 2021, Cilt: 13 Sayı: 2, 1 - 12, 15.12.2021

Fikriye Yücesoy

https://doi.org/10.46655/federgi.1050795

Öz

Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun Ankara (1934) romanında Kurtuluş Savaşı yıllarından başlayarak
Cumhuriyet’in kuruluşu ve sonrasına uzanan toplumsal hayatın çalkantılı dönemleri bir kadın
kahraman ekseninde anlatılır. Romanın baş kahramanı Selma ile birlikte toplumsal yaşamdaki
değişimleri nesneler, imgeler, duygu durumları ve kahramanın kentle ilişkisi üzerinden okuruz. Bu
makalede, söz konusu roman Walter Benjamin’in “Mesiyanik güç” olarak adlandırdığı “şimdinin
devrimci gücü” olan kurtuluş üzerinden ele alınacaktır. Ankara romanını bu şekilde okumak,
“şimdi”nin zamansal bir ifadeden çok duygu durumlarıyla, mevcut koşullarla oluşan bir deneyim
atlasına işaret ettiğini ve ilişkisel olduğunu anlamaya imkân vermiştir. Benjamin’in imkânını
nesnelerde ve tozlarda bulabildiği o devrimci güç de şimdide var olan potansiyelin eyleme dönüşmesi
olarak ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Walter Benjamin, Ankara, imgeler, kent, devrimci güç

Kaynakça

• Anderson, Benedict. Hayali Cemaatler, Çev.: İskender Savaşır, (İstanbul: Metis Yay., 2007).
• Benjamin, Walter. “Hikaye Anlatıcısı”, Son Bakışta Aşk, Haz.: Nurdan Gürbilek, (İstanbul: Metis Yay., 2008).
• Benjamin, Walter, “Baudelaire’de Bazı Motifler Üzerine”, Son Bakışta Aşk, Haz.: Nurdan Gürbilek, (İstanbul: Metis Yay., 2008a).
• Benjamin, Walter. “Tek Yönlü Yol”, Son Bakışta Aşk, Haz.: Nurdan Gürbilek, (İstanbul: Metis Yay., 2008b).
• Benjamin, Walter. “Charles Baudelaire; Kapitalizmin Yükseliş Çağında Bir Lirik Şair”, Pasajlar, Çev.: Ahmet Cemal, (İstanbul: YKY, 2002).
• Buck-Morss, Susan. Görmenin Diyalektiği, Çev.: Ferit Burak Aydar, (İstanbul: Metis Yay., 2015).
• Dönmez, Erdem. “Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun Ankara Romanında Muhafazakâr Modernleşme Modeli”, TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 18 (2019): 229-255. http://dx.doi.org/10.12992/TURUK798 (Son erişim tarihi: 10.05.2021.)
• Dönmez, İ.Hakan. “Cumhuriyet “İmkânsız Aşk”a Karşı: Y. K. Karaosmanoğlu’nun Romanlarında Modern-Geleneksel Karşıtlığının Kadın-Erkek İlişkisi Üzerinden Temsili”, Fe Dergi: Feminist Eleştiri, 2 (1), (2010): 6-18. https://cins.ankara.edu.tr/imkansizask.pdf (Son erişim tarihi: 10.05.2021.)
• Durmuş, Refiye. Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun Roman ve Hikâyelerinde Kadın ve Kadın Eğitimi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi ( Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 2008).
• Hillach, Ansgar. “Siyaset Estetiği: Walter Benjamin’in ‘Alman Faşizminin Kuramları’ ”, Çev: Ünsal Oskay, Estetize Edilmiş Yaşam, (İstanbul: Derin Yay., 2007).
• Karaosmanoğlu, Yakup Kadri. Ankara, (İstanbul: İletişim Yay., 2017).
• Moran, Joe. “Benjamin and Boredom”, Critical Quarterly, vol.45, nos.1 (2003). https://doi.org/10.1111/1467-8705.00483 (Son erişim tarihi: 06.06.2018.)
• Küçükalioğlu Gözdaşoğlu, Elif. Imagi-Nation of Gendered Nationalism: The Representation of Women As Gendered National Subjects in Ottoman-Turkis Novels (1908-1938), Yayınlanmamış Doktora Tezi (Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2005).
• Oğuz, Orhan. “Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun Ankara Romanında Beden”, CÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 1(37) , (2013): 167-199. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/49917 (Son erişim tarihi: 10.05.2021.)
• Oskay, Ünsal. “Walter Benjamin’de Tarih, Kültür ve Fantazya”, Estetize Edilmiş Yaşam, (İstanbul: Derin Yay., 2007).
• Thompson, A.K., “İsyanın Metalaştığı Bir Çağda Walter Benjamin’in ‘Diyalektik İmge’ Kavramı”, E-Skop, Çev.: Nursu Örge, Kısım I, (2013). http://www.e-skop.com/skopbulten/isyanin-metalastigi-bir-cagda-walter- benjaminindiyalektik- imge-kavrami/1089 , (Son erişim tarihi: 3.06.2018.)
• Yalçın Çelik, Dilek. “Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun Ankara Romanı Bağlamında Kemalist İdeoloji ve Türkiye Cumhuriyeti’nin Bir Başkent İnşası”, Ankara Araştırmaları Dergisi. 2(1), (2014): 93-107.
• Yılmaz, Ayfer. “Yakup Kadri’nin Ankara Romanında Cumhuriyet Kadınının Doğuşu”, AHBV Edebiyat Fakültesi Dergisi. 1 (2019): 11-19. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/910586 (Son erişim tarihi: 10.05.2021.)
• Yılmaz, Nusret. “Yaban ile Ankara Romanları Arasında Diyalojik Bir Okuma”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 69 (2018): 269-279. 10.16992/ASOS.13675 (Son erişim tarihi: 10.05.2021.)
• Yumuşak, Fatma Bilgen. “’Ankara’ Romanında Kimlik Bunalımı”, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), (2016): 639-652. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/253822 (Son erişim tarihi: 10.05.2021.)