Feminist Interventions on the Masculine Dominance of the Canon: Questioning the Discourse of Femininity and ‘Legitimate’ Aesthetics in Artist Bodies by Shigeko Kubota and Şükran Moral

Yıl 2024, Cilt: 16 Sayı: 2, 84 - 122, 15.12.2024

Tuğçe Arslan

https://doi.org/10.46655/federgi.1356225

Öz

The canon and canonization practice is built on the masculine gaze and its dominance in visual culture. The canon, which left the female artist and her work at the periphery of its own construction, across with feminism in the visual field as of the 1960s. Since this date, female body artists, who have performed performative productions with a feminist gesture, have been associated with the canon as a counter-attitude to the discursive and visual canon, even if they cannot create a new canon. This article re-reads the concept of canon with feminist theory and examines how the power and influence of the concept puts pressure on the marginalized female artist and her work. In this examine, the practices of Shigeko Kubota and Şükran Moral, who produce contrasting productions with masculine discourse and image culture, are evaluated at the point of meeting the canon and feminism. Kubota and Moral are two artists who have common interests in struggle the canon in different geographies and times. Moral, who made feminist productions in Turkey in the 1990s, transformed the female body into a place where femininity issues were discussed, as Kubota applied, and in this discussion, she took a stance against the canonical structuring in visual and traditional discourse.

Anahtar Kelimeler

Canon, Feminism, Body Art, Şükran Moral, Shigeko Kubota

Kanonun Eril Tahakkümüne Feminist Müdahaleler: Shigeko Kubota ve Şükran Moral’in Sanatçı Bedenlerinde Kadınlık Söyleminin ve ‘Meşru’ Estetiğin Sorgulanması

Öz

Kanon ve kanonlaşma pratiği eril bakış ve onun görsel kültürdeki tahakkümü üzerine inşa edilmiştir. Kadın sanatçıyı ve eserini kendi inşasının çeperinde bırakan kanon, 1960’lı yıllar itibarıyla görsel alanda feminizm ile karşı karşıya gelmiştir. Bu tarihten itibaren feminist bir jestle performatif üretimler gerçekleştiren kadın beden sanatçıları, yeni bir kanon oluşturamasalar bile söylemsel ve görsel kanonla mücadele noktasında bir karşı tavır olarak kanonla ilişkilenmişlerdir. Bu makale, kanon kavramını feminist teoriyle yeniden okumaya almakta, kavramın gücü ve etkisinin marjinalize edilen kadın sanatçı ve onun eseri üzerinde nasıl bir baskı kurduğunu incelemektedir. Bu incelemede, eril söylem ve imge kültürüne tezat üretimler gerçekleştiren Shigeko Kubota ve Şükran Moral’in pratikleri, kanonla feminizmin karşılaşması noktasında değerlendirilmektedir. Kubota ve Moral farklı coğrafyalarda ve zamanlarda kanonla savaşım konusunda ortaklıkları bulunan iki sanatçıdır. Türkiye’de 1990’lı yıllarda feminist üretimler gerçekleştiren Moral, Kubota’nın başvurduğu şekilde kadın bedenini kadınlık meselelerinin tartışmaya açıldığı bir mecraya dönüştürmüş, bu tartışmada görsel ve geleneksel söylemdeki kanonik yapılanmaya karşı bir duruşu sergilemiştir.

Anahtar Kelimeler

Kanon, Feminizm, Beden Sanatı, Şükran Moral, Shigeko Kubota

Kaynakça

• Antmen, Ahu. Kimlikli Bedenler Sanat, Kimlik, Cinsiyet. (İstanbul: Sel, 2017).
• Arapoğlu, Fırat. “Şükran Moral Özelinde Türkiye›de Feminist Sanatta Kimlik ve Farklılık” Tykhe 1, no.1 (2016): 52-63. Assmann, Jan. Kültürel Bellek Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik, çev. Ayşe Tekin (İstanbul: Ayrıntı, 2015).
• Berger, John. Görme Biçimleri, çev. Yurdanur Salman (İstanbul: Metis, 2013).
• Boyne, Roy. “The Art of The Body in The Discourse of Postmodernity,” The Body Social Process and Cultural Theory ed. M. Featherstone, M. Hepworth, B. S. Turner (London: SAGE, 1991), 281-296.
• Brown, Sarah McDermott. “Gender and Power in the Art Historical Canon,” Ensemble, (2021).
• https://www.ensemblepublished.com/blog/gender-and-power-relations. Butler, Judith. “Performative Acts and Gender Constitution: An Essay in Phenomenology and Feminist Theory” Theatre Journal 40, no.4, (1988): 519-531.
• Butler, Judith. Bela Bedenler, çev. Cüneyt Çakırlar (İstanbul: Pinhan, 2014).
• Butler, Judith. Cinsiyet Belası Feminizm ve Kimliğin Altüst Edilmesi, çev. Başak Ertür (İstanbul: Metis, 2018).
• Derrida, Jacques. Positions. (Şikago: The University of Chicago Press, 1981).
• Eagleton, Terry. Postmodernizm Yanılsamaları, çev. Mehmet Küçük (İstanbul: Ayrıntı, 2011).
• Goffman, Erving. Günlük Yaşamda Benliğin Sunumu, çev. Barış Cezar (İstanbul: Metis,2016).
• Jameson, Fredric. Kültürel Dönemeç, çev. Kemal İnal (Ankara: Dost, 2005).
• Jameson, Fredric. Postmodernizm ya da Geç Kapitalizmin Kültürel Mantığı, çev. Nuri Plümer, Abdülkadir Gölcü (Ankara: Nirengi, 2011).
• Jones, Amelia. Body Art / Performing The Subject (London: Minnesota, 1998).
• Jones, Amelia ve Warr, Tracey. The Artists’s Body (Londra: Phaidon, 2012).
• Kristeva, Julia. Korkunun Güçleri: İğrençlik Üzerine Deneme, çev. Nilgün Tutal (İstanbul: Ayrıntı, 2018).
• Langfeld, Gregor. “The Canon In Art History: Concepts And Approaches” Journal of Art Historiography, no.19 (2018): 1-18.
• Leppert, Richard. Sanatta Anlamın Görüntüsü: İmgelerin Toplumsal İşlevi, çev. İsmail Türkmen (İstanbul: Ayrıntı, 2009).
• Mirzoeff, Nicholas. Body Scape, Art, Modernity and The Ideal Figure (London ve New York: Routledge, 1995).
• Mulvey, Laura. “Görsel Zevk ve Anlatı Sineması,” Sanat Cinsiyet: Sanat Tarihi ve Feminist Eleştiri, der. Ahu Antmen (İstanbul: İletişim, 2016), 277-298.
• Phelan, Peggy. Unmarked the Politics of Performance (New York - London: Routledge 1993).
• Pollock, Griselda. Differencing The Canon Feminist Desire and the Writing of Art’s Histories (Londan and New York: Routledge, 1999).
• Salomon, Nanette. “The Art Historical Canon: Sins Of Omission,” The Art of Art History: A Critical Anthology der. Donald Preziosi (Oxford: Oxford University Press, 1998), 344-355.
• Schneemann, Carolee. “The Obscene Body/Politic” Art Journal, (Winter, 1991): 28-35.
• Taş, Tuğba. Türkiye’de Feminist Görsel Kültür ve Beden Sanatı. Doktora Tezi (Ankara: 2013).
• Tekeli, Şirin. Feminizmi Düşünmek. (İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2017).
• Vergine, Lea. Body Art and Performance: The Body as a Language (Milano: SKIRA, 2000).
• Weeks, Kathi. Feminist Öznelerin Kuruluşu, çev. İlkay Özküralpli (İstanbul: Otonom, 2012).