Türkiye’nin Sığınmacılara Yönelik Uyum Politikalarındaki Toplumsal Cinsiyet Körlüğünün Ankara’da Yaşayan Suriyeli Kadınların Deneyimleri Üzerinden Analizi

Yıl 2024, Cilt: 16 Sayı: 2, 355 - 393, 15.12.2024

Sibel Utar

https://doi.org/10.46655/federgi.1380783

Öz

Türkiye'nin küresel göç haritasındaki konumu 2011 yılında başlayan Suriye İç Savaşı'nın ardından büyük bir dönüşüme uğramış ve Türkiye 2014 yılında dünyada en fazla mülteciye ev sahipliği yapan ülke durumuna gelmiştir. Suriyeli sığınmacıların ülkelerine geri dönme eğilim ve ihtimallerinin azaldığının politika yapıcılar tarafından kabulüyle birlikte 2016 yılından itibaren uyum politikaları geliştirilmeye başlanmıştır. Türkiye’nin Suriyeli sığınmacılara yönelik uyum politikalarını feminist bir bakış açısıyla incelemeyi amaçlayan bu çalışmanın temel iddiası Türkiye’nin uyum politikalarının toplumsal cinsiyet körü bir niteliğe sahip olduğudur. Çalışmanın ana hedefi Suriyeli sığınmacı nüfusunun neredeyse yarısını oluşturan kadınların Türkiye’de yaşadığı toplumsal cinsiyet temelli sorunları görmezden gelen uyum politikalarındaki cinsiyet körü yaklaşımın Suriyeli kadınların eğitim, sağlık ve işgücüne erişimlerini nasıl etkilediğini analiz etmektir. Bu doğrultuda Ankara’da ikamet eden 14 Suriyeli sığınmacı kadın ile yarı-yapılandırılmış mülakat tekniği kullanılarak yapılan nitel araştırmanın bulguları kullanılmıştır. Saha bulguları mevcut uyum politikalarının Suriyeli kadınların hem sığınmacılık statüsünden hem de kadınlık konumlarından dolayı maruz kaldıkları baskı, sömürü ve ayrımcılığı azaltmadığını göstermektedir. Dahası Suriyeli kadınların kaderini ataerkil gelenek ve normların tahakkümüne bırakan bu politikalar, Türkiye’deki Suriyeli sığınmacı kadınların savunmasız ve bağımlı konumlarını pekiştirmektedir.

Anahtar Kelimeler

Zorunlu Göç, Uyum Politikaları, Suriyeli Kadınlar, Toplumsal Cinsiyet, Cinsiyet Körlüğü

An Analysis of the Gender Blindness in Turkey’s Social Cohesion Policies for Refugees Through the Experiences of Syrian Women Residing in Ankara

Öz

Turkey's position on the global migration map has undergone a significant transformation following the Syrian Civil War, which began in 2011, and by 2014, Turkey had become the country hosting the largest number of refugees in the world. With the acknowledgment by policymakers that the likelihood and inclination for Syrian refugees to return to their home country has diminished, social cohesion policies have been initiated since 2016.The central claim of this study, which aims to examine Turkey’s social cohesion policies for Syrian refugees from a feminist perspective, is that Turkey’s social cohesion policies possess a gender-blind characteristic. The primary aim of the study is to analyze how the gender-blind approach in these policies neglects the gender-based challenges faced by women, who constitute nearly half of the Syrian refugee population in Turkey, and how this affects their access to education, healthcare, and the labor market. In this context, the findings of a qualitative study conducted through semi-structured interviews with 14 Syrian refugee women residing in Ankara will be employed. Field findings indicate that current integration policies fail to decrease the pressure, exploitation, and discrimination faced by Syrian women due to both their refugee status and gendered position. Furthermore, these policies, which leave the fate of Syrian women to the domination of patriarchal traditions and norms, reinforce the vulnerable and dependent positions of Syrian refugee women in Turkey.

Anahtar Kelimeler

Social Cohesion Policies, Refugees, Syrian women, Gender, Gender blindness

Kaynakça

• Adıgüzel-Öztoraman, Sevcan ve Tanyaş, Bahar. Suriyeli Mülteci Kadınların Göç Deneyimleri: Zorunlu Göç, Gündelik Yaşam ve Uyum Üzerine Nitel Bir Çalışma, Kadem Kadın Araştırmaları Dergisi, 6, no. 2 (2020):173-210.
• Anthias, Floya, Morokvasic-Müller, Mirjana ve Kontos, Maria. “Introduction: Paradoxes of Integration”, Paradoxes of Integration: Female Migrants in Europe içinde Floya Anthias, Maria Kontos , Mirjana Morokvasic-Müller (eds) (London: Spinger, 2013): 1-16.
• Anthias, Floya ve Pajnik, Mojca. “Introduction: Contesting Integration Migration Management and Gender Hierarchies”, Contesting Integration, Engendering Migration içinde, Floya Anthias ve Mojca Pajnik (eds) (London: Palgrave Macmillan, 2014): 1-12.
• Atauz, Sevil, Atasü-Topcuoğlu, Reyhan ve Akbaş, Emrah. A Brıef Introduction To The Dıscussıons On Socıal Cohesıon And Theır Relevance For Socıal Work, Toplum ve Sosyal Hizmet, 18, no.1 (2007): 7-14.
• Atasü- Topcuoğlu, Reyhan. “What we Know and Do Not Know about Syrian Women’s Labor Force Participation in Turkey: Questioning the Boundaries of Knowledge”, Integration through Exploitation: Syrians in Turkey içinde, Gaye Yılmaz, İsmail Doğa Karatepe, Tolga Tören (Eds.) (Augsburg: Rainer Hampp Verlag, 2019): 128-142.
• Atasü-Topcuoğlu, Reyhan. “Welfare State Responses and Social Workers’ Attitudes Towards Syrians in Turkey”, Women, Migration and Asylum in Turkey: Developing Gender-Sensitivity in Migration Research, Policy and Practice içinde. Williams, Lucy, Coşkun, Emel ve Kaşka, Selmin (Eds.) (London: Palgrave Macmillan, 2020):123-146.
• Bayındır-Goularas, Gökçe ve Sunata, Ulaş. Türk Dış Politikasında Göç ve Mülteci Rejimi, Moment Dergi, 2, no.1 (2015): 12-40.
• Biner, Özge., Türkiye’de Mültecilik, İltica, Geçicilik ve Yasallık: “Van Uydu Şehir Örneği”. (İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2016).
• Boyd, Monica and Nowak, Joanne., “A Gender-Blind Approach in Canadian Refugee Processes Mexican Female Claimants in the New Refugee Narrative”, Gender, Migration and Categorisation: Making Distinctions between Migrants in Western Countries, 1945-2010 içinde. Marlou Schrover and Deirdre M. Moloney (eds.) (Amsterdam: Amsterdam University Press, 2013): 105-125.
• Buz, Sema. Göçte Kadınlar: Feminist Yaklaşım Çerçevesinde Bir Çalışma, Toplum ve Sosyal Hizmet, 18. No.2. (2007): 37-47.
• Buz, Sema. Türkiye Sığınma Sisteminin Sosyal Boyutu. TTB Dergisi, 76 (2008): 120-130.
• Castles, Stephen ve Miller, Mark J. The Age of Migration: International Population Movements in the Modern World. (New York: Palgrave Macmillan, 1993).
• Coşkun, Emel, Sarıalioğlu, Özge ve Dinçer, G. Cemile. Göç Araştırmalarında Söylem, Yöntem ve Etik: Feminist Bir Yöntem Mümkün Mü? Fe Dergi, 12, no. 1 (2020): 70-81.
• Coşkun, Emel ve Yılmaz, Çetin. Sığınmacıların Toplumsal Uyum Sorunları ve Sosyal Hizmetlere Erişimi: Düzce Uydu Kent Örneği. Journal of Social Policy Conferences, 75 (2018): 269-305.
• Coşkun, Emel ve Eski, Beril. “Gender in the Turkish Asylum Process”, Women, Migration and Asylum in Turkey: Developing Gender-Sensitivity in Migration Research, Policy and Practice içinde. Williams, Lucy, Coşkun, Emel ve Kaşka, Selmin (Eds.) (London: Palgrave Macmillan, 2020):103-122.
• Cristou, Anastasia ve Kofman, Elenoure. Gender and Migration, (Switzerland: Springer, 2022).
• Danış, Didem., Taraghi, Cherie ve Perouse, Jean-François, “Integration in Limbo: Iraqi, Afghan, Maghrebi and Iranian Migrants in İstanbul”. Lands of Diverse Migration: Challenges of Emigration and Immigration in Turkey içinde, A. İçduygu ve K. Kirişçi (eds) içinde, (İstanbul: istanbul Bilgi University Press, 2009): 443-737.
• Danış, Didem ve Dikmen, Hilal. Türkiye’de Göçmen ve Mülteci Entegrasyonu: Politikalar, Uygulamalar ve Zorluklar. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21, (2022): 24-45.
• Dedeoğlu, Saniye ve Bayraktar, Sinem. “Bitter Lives on Fertile Lands: Syrian Women’s Work and Labor in Turkish Agricultural Production”, Women, Migration and Asylum in Turkey: Developing Gender-Sensitivity in Migration Research, Policy and Practice içinde. Williams, Lucy, Coşkun, Emel ve Kaşka, Selmin (Eds.) (London: Palgrave Macmillan, 2020): 173-192.
• Dedeoğlu, Saniye. Syrian Refugees and Agriculture in Turkey, (London: Bloomsbury, 2022).
• Demir, Ebru, Şahin, Bilge ve Şengül, İrem. (2024) Balancing the Protection and Participation of Refugee Women through the Women, Peace, and Security Agenda: Notes from Turkey, Journal of International Women’s Studies, 26, no.1, (2024): 1-18.
• Erder, Sema. Göçmenlik, Mültecilik ve Değişen Uyum Anlayışı, Türkiye’de Mültecilik, Zorunlu Göç ve Toplumsal Uyum: Geri Dönüş mü, Birlikte Yaşam mı? içinde. S. Gül, S. Dedeoğlu ve Ö. Nizam (eds.) (İstanbul: Bağlam Yayıncılık, 2020): 21-37.
• Erdoğan, Murat. “Türkiye’deki Suriyeli Mülteciler: Politikalar, Gerçekler ve Toplumsal Kabul”, Türkiye’de Mültecilik, Zorunlu Göç ve Toplumsal Uyum: Geri Dönüş mü, Birlikte Yaşam mı? içinde. S. Gül, S. Dedeoğlu ve Ö. Nizam (eds.), (İstanbul: Bağlam Yayıncılık, 2020).
• Erdoğan, Emre, Uyan-Semerci, Pınar. Toplumsal Araştırma Yöntemleri İçin Bir Rehber: Gereklilikler, Sınırlılıklar ve İncelikler. (İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2021).
• Göç İdaresi Başkanlığı, İstatistikler. https://www.goc.gov.tr/gecici-koruma5638 (Son Erişim Tarihi: 23.11.2024). Holtug, Nils ve Mason, Andrew. Introduction: Immigration, Diversity And Social Cohesion , Ethnicities, 10, no.4 (2010): 407-414.
• Inhorn, Marcia. The New Arab Men: Emergent Masculinities, Technologies, and Islam in the Middle EastNew Jersey: Princeton University Press, 2012).
• İçduygu, Ahmet ve Diker, Eleni. Labor market Integration of Syrian Refugees in Turkey: From Refugees to Settlers. Göç Araştırmaları Dergisi, 3, no.1, (2017): 12-35.
• İçduygu, Ahmet ve Demiryontar, Birce. Türkiye’de Devlet Ve Suriyeli Mülteciler: Çelişkili Politikalar Ve Araçsal Rasyonellik, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21, (2022):316-334.
• Kaya, Ayhan. “Geçici Koruma Altındaki Kişilerin Kabulü”, Koruma, Kabul ve Entegrasyon: Türkiye’de Mültecilik içinde Ayhan Kaya vd.(eds.) (İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2021):111-190.
• Kaya, Ayhan. Türkiye’de Entegrasyon Tartışmaları: Aktörler ve Rolleri, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21, (2022):335-359.
• Kofman, Eleonore, Saharso, Sawitri, Vacchelli, Elena. Gendered Perspectives on Integration Discourses and Measures, International Migration, 53, no.4 (2015): 77-89.
• Kofmam, Elenoure ve Raghuram, Parvati. “Gender and Migration”, Introduction to Migration Studies içinde, P. Scholten (ed.), (IMISCOE Research Series, 2022).
• Lagaard, Sune. Immigration, Social Cohesion, And Naturalization, Ethnicities, 10, no.4 (2010): 452-469. Langfield, Michèle. Gender blind? Australian immigration policy and practice, 1901‐1930, Journal of Australian Studies, 27, no.79, (2003):143-152.
• Lutz, Helma. Gender in the Migratory Process, Journal of Ethnic and Migration Studies, 36, no.10 (2010): 1647-1663. Massey, Douglas M. vd. Theories of International Migration: A Review and Appraisal. Population and Development Review, 19 (1993): 431-466.
• Morokvasic, Mirjana. Fortress Europe and Migrant Women, Feminist Review, 39, (1991): 69-84. Morokvasic, Mirjana. Settled in Mobility: Engendering Post-wall Migration in Europe, Feminist Review, 77, no.1, (2004): 7–25.
• Naguib, Nefissa. “Casualties of Fatherhood: Syrian Refugee Men and Nurturance in the Arctric”, Reconceiving Müslim Men: Love and Marriage, Family and Care in Precarious Times içinde. Inhorn, Marcia ve Naguib, Nefissa (eds) (NewYork: Berghahn Books, 2018): 279-298.
• Özaslan, Metin. Ankara Ekonomisinde Gerileme Eğilimleri ve Yeni Yol Arayışları. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20, no.2 (2011): 331-364.
• Özçürümez, Saime ve İçduygu, Ahmet. Zorunlu Göç Deneyimi ve Toplumsal Bütünleşme: Kavramlar, Modeller ve Uygulamalar ile Türkiye. (İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2020).
• Schrover, Marlou ve Moloney, Deirdre. Gender, Migration and Categorisation: Making Distinctions Between Migrants in Western Countries, 1945-2010 (Amsterdam, Amsterdam University Press, 2013).
• Suerbaum, Magdalena. Defining the Other to Masculinize Oneself, Syrian Men’s Negotiations of Masculinity during Displacement in Egypt. Signs, 43, no.3, (2018): 665-686.
• Unutulmaz, Kadir. Suriyelilerin uyumunda bugün ve yarın: Toplumsal algıların dönüşümü ve yönetimi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21, (2022): 1-23.
• UNDP. Women and Work: Improving Gender Integration in the Livelihoods Response to the Syrian Crisis. 2020, https://www.undp.org/arab-states/publications/women-and-work-improving-gender-integration-livelihoods-response-syrian-crisis (Son Erişim Tarihi: 23.11.2024).
• UN Women. Türkiye’de Geçici Koruma Altındaki Suriyeli Kadın ve Kız Çocukların İhtiyaç Analizi. 2018, https://www.raporlar.org/wp-content/uploads/2018/09/SGDD-Suriyeli-Kadinlarin-ihtiyac-analizi-2018.pdf (Son Erişim Tarihi: 23.11.2024).
• Ünlütürk-Ulutaş, Çağla ve Akbaş, Sezgi. “The Most Invisible of the Invisibles: Skilled Syrian Women in the Turkish Labor Market”, Women, Migration and Asylum in Turkey: Developing Gender-Sensitivity in Migration Research, Policy and Practice içinde. Williams, Lucy, Coşkun, Emel ve Kaşka, Selmin (Eds.) (London: Palgrave Macmillan, 2020): 193-212.
• Williams, Lucy., Coşkun, Emel ve Kaşka, Selmin. “Women, Migration and Asylum Seeking in Turkey: Research, Policy and Practice”, Women, Migration and Asylum in Turkey: Developing Gender-Sensitivity in Migration Research, Policy and Practice içinde. Williams, Lucy, Coşkun, Emel ve Kaşka, Selmin (Eds.) (London: Palgrave Macmillan, 2020): 1-17.
• Williams, Lucy ve Coşkun, Emel. “A Future Agenda: Policy and Practice in Gender, Migration and Research in Turkey”, Women, Migration and Asylum in Turkey: Developing Gender-Sensitivity in Migration Research, Policy and Practice içinde. Williams, Lucy, Coşkun, Emel ve Kaşka, Selmin (Eds.) (London: Palgrave Macmillan, 2020): 235-244.
• Yaman, Melda. “Child Marriage: A Survival Strategy for Syrian Refugee Families in Turkey?”, Women, Migration and Asylum in Turkey: Developing Gender-Sensitivity in Migration Research, Policy and Practice içinde. Williams, Lucy, Coşkun, Emel ve Kaşka, Selmin (Eds.) (London: Palgrave Macmillan, 2020): 213-234.