Dijitalleşme ve İletişim Felsefesi: Spinozacı Bir Bakışla Dönüşen Öteki-Ben İlişkileri

Yıl 2025, Sayı: 81, 228 - 251, 15.07.2025

Özgür Yılmaz

https://doi.org/10.58634/felsefedunyasi.1623102

Öz

Bu makale, dijitalleşmenin iletişim felsefesi üzerindeki etkisini, özellikle benlik-öteki ilişkileri, hakikat sonrası dinamikler ve demokratik istişare bağlamında incelemektedir. Dijital iletişimin, epistemik parçalanmayı, dijital kabileciliği ve ortak anlamın aşınmasını teşvik ederek diyalog koşullarını dönüştürdüğünü öne sürmektedir. Çalışma, Spinoza’nın felsefesinden yararlanarak, zihin ve beden, hakikat ve ikna, akıl ve duygu gibi ikili karşıtlıkları sorgulamakta ve bunun yerine ilişkisel bir iletişim yaklaşımı önermektedir. Ayrıca, dezenformasyon, algoritmik filtreleme ve kimlik odaklı söylemin hakim olduğu bir çağda, istişari demokrasinin ve karşılıklı yardımlaşmanın karşılaştığı zorluklara dikkat çekmektedir. Disiplinler arası bir literatür taraması yöntemi kullanılarak yapılan bu çalışmada, Spinoza’nın potentia (kapasite olarak güç) kavramının, dijital alanlarda öznellik, ilişkisel etkileşim ve iletişim etiği üzerine yeniden düşünmek için teorik bir temel sunduğu öne sürülmektedir. Bulgular, parçalanmanın üstesinden gelmek için eleştirel medya okuryazarlığının teşvik edilmesi, diyalojik katılımın artırılması ve iletişimin bedensel, etkileşimsel ve etik açıdan duyarlı bir süreç olarak yeniden tasavvur edilmesi gerektiğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Dijital Kabileler , Dijitalleşme , İletişim Felsefesi , Öteki-Ben , Spinoza

Digitalization and Philosophy of Communication: Transforming Other-Self Relationships from a Spinozaist Perspective

Öz

This paper examines the impact of digitalization on philosophy of communication, particularly in the context of self-other relationships, post-truth dynamics, and democratic deliberation. It argues that digital communication reshapes the conditions of dialogue by fostering epistemic fragmentation, digital tribalism, and the erosion of shared meaning. Drawing on Spinoza’s philosophy, the study challenges dualistic frameworks that separate mind andfrom? body, truth andfrom? persuasion, or reason and from?affect, proposing instead a relational approach to communication. The paper highlights how deliberative democracy and mutual aid face significant obstacles in an era dominated by misinformation, algorithmic filtering, and identity-driven discourse. By employing an interdisciplinary literature review, this study identifies the potential of Spinoza’s concept of potentia (power as capacity) as a theoretical foundation for rethinking agency, relationality, and communicative ethics in digital spaces. The findings suggest that addressing fragmentation requires promoting critical media literacy, encouraging dialogical engagement, and reconceptualizing communication as an embodied, interactive, and ethically responsive process.

Anahtar Kelimeler

Digitalization , Philosophy of Communication , Other-Self , Spinoza , Digital Tribes

Kaynakça

• Aghasaleh, R. (2019). (Un)building the wall: Reinventing ourselves as others in the post-truth era. Journal of Curriculum Theorizing, 34(3).
• Anderson, J. A., & Baym, G. (2004). Philosophies and philosophic issues in communication, 1995–2004. Journal of Communication, 54(4), 589–615.
• Aristoteles. (2017). Metafizik (A. Arslan, trans.). Sosyal Yayınlar.
• Arnett, R. C. (2010). Defining philosophy of communication: Difference and identity. Qualitative Research Reports in Communication, 11(1), 57–62.
• Bächtiger, A., Dryzek, J. S., Mansbridge, J., & Warren, M. (2018). Deliberative democracy. The Oxford Handbook of Deliberative Democracy (ss. 1–32).
• Balibar, É. (2004). Spinoza ve siyaset (S. Soyarslan, trans.). Otonom.
• Barnlund, D. C. (2020). Toward a meaning-centred philosophy of communication.
• Shared Experiences in Human Communication (ss. 26–36). Routledge.
• Cantzen, R. (1994). Daha az devlet daha çok toplum (V. Atayman, trans.). Ayrıntı.
• Chambers, S. (2021). Truth, deliberative democracy, and the virtues of accuracy: Is fake news destroying the public sphere? Political Studies, 69(1), 147–163.
• Chistyakova, O. (2017). Self and other in the communicative space of the global world. In 2nd International Conference on Contemporary Education, Social Sciences and Humanities (ICCESSH 2017) (ss. 6–11). Atlantis Press.
• Cohen, J. (2007). Deliberative democracy. In S. W. Rosenberg (Ed.), Deliberation, participation and democracy: Can the people govern? (pp. 219–236). Palgrave Macmillan.
• Cvar, N., & Bobnič, R. (2019). Truth, post-truth, non-truth: New aestheticized digital regime of truth. In Post-truth and the mediation of reality: New conjunctures (pp. 79–103).
• Davidson, D. (1984). Inquiries into truth and interpretation. Oxford University Press.
• Deleuze, G. (2005). Spinoza: Pratik felsefe (U. Baker, trans.). Norgunk.
• Dresner, E. (2006). Davidson’s philosophy of communication. Communication Theory, 16(2), 155–172.
• Fuchs, C. (2025). Antonio Negri, Spinoza, Marx, and digital capitalism. Philosophy & Social Criticism. https://doi.org/10.1177/01914537241308108
• Fuller, S. (2022). Hakikat sonrası: Güç oyunu olarak bilgi (E. Bilgiç, trans.). Fol.
• Goodchild, P. (2005). Deleuze & Guattari: Arzu politikasına giriş (R. G. Öğdül, trans.). Ayrıntı.
• Habermas, J. (2007). Moral consciousness and communicative action (C. Lenhardt & S. W. Nicholsen, Trans.). Polity Press.
• Harsin, J. (2018). Post-truth and critical communication studies. Oxford Research Encyclopedia of Communication. https://doi.org/10.1093/acre- fore/9780190228613.013.757
• Kelly, J. (2017). A philosophy of communication. Communicatio Socialis, 14(3), 223–231.
• Keyes, R. (2019). Hakikat sonrası çağ: Günümüz dünyasında yalancılık ve aldatma (D. Özçetin, trans.). Delidolu.
• Khrystokin, G. V., & Yastrebova, A. O. (2023). Is dialogue possible in the post- truth era? (Media philosophy and social and communication studies). Вісник Житомирського державного університету імені Івана Франка. Філософські науки, 93, 29–40.
• Kropotkin, P. (2001). Karşılıklı yardımlaşma (İ. Ergüden & D. Güneri, trans.). Kaos.
• Nadler, S. (2013). Spinoza: Bir yaşam (A. Duman & M. Başekim, trans.). İletişim.
• Negri, A. (2013). Spinoza for our time: Politics and postmodernity. Columbia University Press.
• Negri, A. (2020). Aykırı Spinoza: Gündem (deki/dışı) çeşitlemeler (N. Çelebioğlu & E. Canaslan, trans.). Zoe.
• Pinchevski, A. (2005). The ethics of interruption: Toward a Levinasian philosophy of communication. Social Semiotics, 15(2), 211–234.
• Platon. (2010). Devlet (S. Eyüboğlu & M. A. Cimcoz, trans.). Türkiye İş Bankası.
• Spinoza, B. (1994). A Spinoza reader: The ethics and other works. Princeton University Press.
• Timur, T. (2017). Habermas’ı okumak. Yordam Kitap.
• Van Dyk, S. (2022). Post-truth, the future of democracy and the public sphere. Theory, Culture & Society, 39(4), 37–50.
• Wittgenstein, L. (1969). On certainty (G. E. M. Anscombe & D. Paul, Eds. & Trans.). Harper & Row.
• Yılmaz, Ö. (2022). Kıyamet yakındır filmi bağlamında faşizm kavramı ve palingenetik mitler: Dekonstrüktif bir inceleme. Kurgu, 30(1), 1–26.
• Yılmaz, Ö. (2023). Popülizm, hakikat sonrası (post-truth) ve komplo teorileri: Siyasetin geleceği mi? Praksis Güncel. https://praksisguncel.org/populizm-haki- kat-sonrasi-post-truth-ve-komplo-teorileri-siyasetin-gelecegi-mi/ (Erişim tarihi: 15 Ocak 2025).