KINALIZÂDE ALİ EFENDİ'DE BİR AHLÂK TEMELLENDİRMESİ OLARAK FELSEFE-DİN UZLAŞTIRMASI

Yıl 2013, Sayı: 57, 73 - 94, 15.07.2013

Ömer Bozkurt

Öz

Felsefe tarihinde ahlak, farklı şekillerde temellendirilmiştir. Bu temellendirmeler genel olarak "din dışı" ve "dinî" temellendirmeler olmak üzere iki grupta belirtilebilir. Başka sınıflandırmalar yapmak ta mümkündür. Burada din dışı temellendirmeden kast edilen felsefî temellendirmelerdir. Önemli bir Müslüman düşünür olan Kınalızâde Ali Efendi (1510 Isparta - 1572 Edirne), Ahlâk-ı Alâî adlı eserinde ahlak anlayışını ortaya koymuştur. O, hem felsefî mirastan hem de dinî kaynaklardan yararlanmıştır. Dolayısıyla o, ahlâkı temellendirmede iki temel unsuru fazlasıyla önemsemiştir: Felsefe ve din ya da akıl ve vahiy. Nitekim Kınalızâde, bir ahlâk konusunu ele aldığında felsefî açıklamalar ve filozof görüşlerinin ardından sürekli bir şekilde dinî kaynaklara atıflarda bulunmuştur. Başka bir ifadeyle felsefî temellendirmenin ardından dinî temellendirmeyi de yapmıştır. Bu da bize Kınalızâde'nin felsefe-din uzlaştırmasını, ahlâkı temellendirmede kullandığını göstermektedir. Bu bağlamda, çalışmamızda Kınalızâde'nin Ahlâk-ı Alâî eseri çerçevesinde, onda ahlâkın felsefî-dinî temelini, birtakım örneklerle ortaya koymaya çalışacağız ve bunu yaparken Nasîruddin Tûsî'nin Ahlâk-ı Nâsırî'siyle karşılaştırmayı ihmal etmeyeceğiz.

Anahtar Kelimeler

Kınalızâde Ali Efendi, ahlâk, Ahlâk-ı Alâî, felsefe-din uzlaştırması.

RECONCILIATION OF PHILOSOPHY AND RELIGION AS A FOUNDATION OF ETHICS IN KINALIZÂDE ALI EFENDI

Öz

Anahtar Kelimeler

Kınalızâde Ali Efendi, ethics, Ahlâq-ı Alâî, reconciliation of philosophy and Religion

Kaynakça

• Algül, Hüseyin, "Kınalızâde Ali Efendi", AhlâK-ı Alâî, Tercüman 1001 Temel Eser, Haz. Hüseyin Algül, Bas. Tar. ve Yeri Yok, ss. 13-24.