SEKÜLERİZM VE DİN ARASINDA HABERMASCI SÖYLEM ANALİZİ

Yıl 2014, Sayı: 60, 244 - 264, 15.12.2014

Mustafa Eren

Öz

Çağımızın entelektüel durumunu, Aydınlanma ile keskin bir yol
ayrımına giren iki temel karşıt söylem şeklinde karakterize edilebilir. Bir
yanda doğalcılık şeklindeki seküler söylem ile öte yandan yeniden güçlü
bir aktör olarak bireysel, toplumsal, siyasal ve kamusal alanda varlığını
hissettiren dinsel söylem. Bu iki rakip söylemin modern toplum hayatında
karşılaşmaları ve bir birlerini dönüştürme tavırları ontolojik tehdit halini
alan sosyal ve siyasal düşünce krizleri doğurmuş görünmektedir. Postseküler
çağ olarak nitelendirilen bu dönemde söz konusu krizlerle daha
ne kadar yaşanılabilir? Bu gerilimlerin üstesinden gelmek için kurtarıcı
bir çıkış yolu var mı? Mevcut çalışmada, Habermas’ın iletişimsel eylem
teorisi çerçevesinde bu ve benzeri soruların çözümü konusunda felsefenin
tarafsız bir bölgede kalarak arabulucu ve kurtarıcı bir rol alıp alamayacağı
çözümlenmeye çalışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kant, Habermas, iletişimsel eylem teorisi, iletişimsel akıl, metafizik sonrası düşünce, işbirlikçi tercüme, geçerlilik iddiaları, karşılıklı öğrenim süreçleri.

HABERMASIAN DISCOURSE ANALYSIS BETWEEN SECULARISM AND RELIGION

Öz

The intellectual condition of our age can be characterized by two
fundamental and contrary discourses which depart from the Enlightenment:
on the one hand, the secularist discourse of naturalism and, on the other
hand, the religious discourse as a re-emerging force which is rather
influential on the individual, social, political and public spheres. The
confrontation of these two competing discourses in modern social life
and their mutual transformative attitudes towards each other seem to have
caused certain crises in the social and political thought to the extent of an
ontological threat. How long is it possible to maintain the co-existence
of these crises in a period of the post-secular age? Is there any way out
of these tensions? In this paper, I will analyze the question whether the
mediating and liberating character of philosophy can play an impartial role
by reference to Habermas’ theory of communicative action.

Anahtar Kelimeler

Kant, Habermas, communicative reason, postmetaphysical thought, cooperative translation, validity claims, reciprocal cognitive learning procedures.

Kaynakça

• • Açıköz, H. Mustafa. İletişim Felsefesine Giriş -İnsani iletişimin felsefi temelleri-. İstanbul: Birey, 2003.
• • Arkoun, Muhammed. Tarih, Felsefe, Siyaset Üzerine Konuşmalar. çev. Yasin Aktay ve Cemaleddin Erdemci, Ankara: Vadi, 2000.
• • Attas, S. Nakib. İslam, Sekülerizm ve Geleceğin Felsefesi. çev. Mahmut Erol Kılıç, İstanbul: İnsan, 1995.
• • Berger, Peter L. “Sekülerizmin Gerilemesi” çev. Ali Köse, S. P. Huntington v.d. Medeniyetler Çatışması, der. Murat Yılmaz, Ankara: Vadi, 2003.
• • ........ “The Desecularization of the World. A Global Overview”, in: The National Interest (no 46, Winter 996/97 Washinton, D.C), s. 1-9.
• • Demirhan, Ahmet. Nietzsche ve Din. İstanbul: Gelenek, 2002.
• • Habermas, Jürgen. Doğalcılık ve Din Arasında. Felsefi Denemeler. çev: Ali Nalbant, İstanbul: Yapı Kredi, 2009.
• • ......... Erläuterungen zur Diskursethik. Frankfurt am Main: Suhrkamp, 1991.
• • .......... Glauben und Wissen. Friedenspreis des Deutschen Buchhandels. Laudatio: Jan Philipp Reemstma. Frankfurt am Main: Suhrkamp, 2001.
• • ......... Moralbewusstsein und kommunikatives Handeln. Frankfurt am Main: Suhrkamp, 1993.
• • ......... Zwischen Naturalismus und Religion. Philosophische Aufsätze. Frankfurt am Main: Suhrkamp, 2005.