PSİKOLOJİ DÜNYASINDA YENİ BİR YAKLAŞIM: HERMENEUTİK

Yıl 2015, Sayı: 61, 16 - 37, 15.07.2015

Arslan Emel Topakkaya Karakaya

Öz

Hans-Georg Gadamer, çağdaş hermeneutiğin en önemli temsilcilerinden
biridir. Gadamer, kendinden önce Heidegger’le birlikte başlayan,
hermeneutiği ontolojik bir zemine yerleştirme çabalarını daha da derinleştirmiş,
hermeneutiği evrenselleştirme yolunda önemli adımlar atmıştır. Bu
bağlamda hermeneutik modelinin temel kavramlarını ve ayrıntılarını ele
aldığı temel eseri Hakikat ve Yöntem’le çağdaş hermeneutiğe yön vermiş
ve bu alanda pek çok verimli tartışmanın ortaya çıkmasına neden olmuştur.
Felsefe-psikoloji bağlantısı kurmayı hedeflediğimiz bu makalede, psikoloji
alanına yönelik yaptığımız incelemelerde, psikolojinin doğa bilimleri
olma yolunda yaptığı tercihten sonra doğa bilimlerinin yöntemlerini kullanmaya
başladığını, bunun da insanı anlama konusunda ciddi sıkıntılara
yol açtığını gördük. Bu bağlamda psikolojide hermeneutik kullanımının
alana katkı sağlayacağı düşüncesiyle Gadamer’in hermeneutik modelini,
özellikle psikoloji bağlantılı olabileceğini düşündüğümüz temel kavramları
çerçevesinde incelemeye çalıştık.

Anahtar Kelimeler

Gadamer, Hermeneutik, Psikoloji, Anlama, Önyargı, Tarihsel Bilinç

A New Approach In The World Of Psychology: Hermeneutics

Öz

Hans-Georg Gadamer is one of the most important representatives
of the modern hermeneutics. Gadamer had deepen the efforts to place the
hermeneutics on an ontological ground which began with Heidegger before
him, and had taken important steps towards the universalization of hermeneutics.
In this respect, he had given a direction to the modern hermeneutics
with his fundamental work Truth and Method, where he discussed the
basic concepts and the details of hermeneutical model’s, and had led to the
emergence of many fruitful discussions in this area. In this article where
we aim to have a connection of Philosophy-psychology, from the surveys
in the psychology field, we see that psychology, after selecting his way
to become a natural science, has started to use the methods of the natural
sciences and this caused to serious difficulties in understanding people. In
this sense, because of the fact that the idea of using hermeneutics model
in psychology may contribute to the field, we tried to study the Gadamer’s
hermeneutical model, especially its basic concepts which might be related
to psychology.

Anahtar Kelimeler

Gadamer, Hermeneutics, Pshychology, Understanding, Prejudice, Historical Consciousness, Fusion of Horizons

Kaynakça

• • Acun Kapıkıran, Necla “Kişilerarası İlişkiler ve İletişimde Empati”, Kişilerarası İlişkiler ve Etkili İletişim (iç.), Pegem Akademi Yayınları, Ankara 2012.
• • Bilgin, Nuri Sosyal Psikoloji Sözlüğü: Kavramlar, Yaklaşımlar, Bağlam Yayıncılık, İstanbul 2003.
• • Boysan, Murat Üniversite Öğrencilerinde Erken Dönem Uyumsuz Şemalar, Başa Çıkma Stilleri ve Öznel İyi Oluş Arasındaki İlişkilere Yönelik Bir Model Sınaması (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara 2012.
• • Çelik, Ezgi Ece “Gadamer’in Hermeneutik Ufku ve Nietzsche’nin Perspektivizmi”, FLSF Dergisi, sayı: 15, 2013.
• • Dellaloğlu, Besim F. “İnsan Bilimleri, Özne ve Öznellik”, Sosyoloji Dergisi, sayı: 16, 2008/1.
• • Demirtaş Madran, H. Andaç, “Temel Beklenti Etkisi: Kendini Gerçekleştiren Kehanet”, Ayrımcılık: Çok Boyutlu Yaklaşımlar (iç.), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2012.
• • Gadamer, Hans-Georg, Hakikat ve Yöntem-İkinci Cilt, (Çev: Hüsamettin Arslan-İsmail Yavuzcan), Paradigma Yayıncılık, İstanbul 2009.
• • Gadamer, Hans-Georg “Hermeneutics as a Theoretical and Practical Task”, The Gadamer Reader: A Bouquet of the Later Writings (iç.), Edited and Translated by Richard E. Palmer, Northwestern University Press, Evanston, 2007.
• • Gadamer, Hans-Georg, Truth and Method,(Translated by Joel Weinsheimer and Donald G. Marshall), Continium Publications Company, NewYork 1994.
• • Gökalp, Nurten, Psikoloji Felsefesi, Ebabil Yayınları, Ankara 2012.
• • Göregenli, Melek “Temel Kavramlar: Önyargı, Kalıpyargı ve Ayrımcılık”, Ayrımcılık: Çok Boyutlu Yaklaşımlar (iç.), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2012.
• • Grondin, Jean, Introduction to Philosophical Hermeneutics, (Translated by J. Weinsheimer), Yale University of London Press, 1994.
• • Habermas, Jürgen “Gadamer’in Hakikat ve Yönteminin Eleştirisi”, Hermeneutik ve Hümaniter Disiplinler (iç.), (Çev: Hüsamettin Arslan), Paradigma Yayınları, İstanbul 2002.
• • Merton, Robert K. “The Self-Fulfilling Prophecy”, Antioch Review, 8, 1948.
• • Morgan, Clifford T. “Tutumlar ve Önyargı”, Psikolojiye Giriş (iç.), (Çev: Orhan Aydın), Hacettepe Üniversitesi Psikoloji Bölümü Yayınları, Ankara 1999.
• • Narter, Meltem, “Psikoloji ve Sosyal Psikolojinin Bilimsel Geçmişi ve Bugünü”, Psikolojide Yeni Tartışmalar (iç.), Alfa Yayınları, İstanbul 1999.
• • Özlem, Doğan, Bilim, Tarih ve Yorum, İnkılap Kitabevi, İstanbul 1998.
• • Öztürk, Emre “Hermeneutiğin Tarihsel Dönüşümü”, Zeitschrift für die Welt der Türken, cilt: 1, sayı: 2, 2009.
• • Palmer, Richard E. Hermenötik, (Çev: İbrahim Görener), Anka Yayınları, İstanbul 2003.
• • Teo, Thomas “Eleştirel Psikolojide Felsefî Meseleler”, Eleştirel Psikoloji (iç.), (Çev: Güneş Kayacı Sevinç), Ayrıntı Yayınları, İstanbul 2012.
• • Topakkaya, Arslan, “Felsefî Hermeneutik”, FLSF Dergisi, sayı: 4, 2007, s. 75-92.
• • Topakkaya, Arslan, “Hans-Georg Gadamer’in Ardından”, ETHOS: Felsefe ve Toplumsal Bilimlerde Diyaloglar, sayı: 1/4, 2008, s.1-11.
• • Türkçapar, M. Hakan Bilişsel Terapi: Temel İlkeler ve Uygulama, Hekimler Yayın Birliği Yayıncılık, Ankara 2012.