Death as a Style of Asking and Questioning

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 74, 58 - 93, 15.12.2021

Şahin Efil

Öz

Man is the only creature that has the consciousness of death on earth. Through this consciousness, man has the possibility to think, talk and ask certain critical questions concerning death and life. We can explain the topic of focus of this study with some basic questions as follows: What does death mean for the man who is here-now today and for the life he lives. What a transformative effect does knowing this and experiencing such a thing have on human life? Does death play a role in the emergence and development of architecture, art, literature, culture, history and philosophy? This study mainly focuses on the question of ‘Where does the event of death call for human thought?’ and tries to discuss and analyze philosophically the issue in this contex. The main notion we will put forward here is that: Death does not appear in front of human as a loss, deficiency, absence, tragedy or disease, but rather as a possibility.This possibility is not one-dimensional, but multidimensional, such as the consciousness of death, excelling, questioning, human mortality, and the emergence of creative works. Thus, while death brings with it many possibilities, it also turns into a way of asking and questioning based on the witnessing of the death of the other.

Anahtar Kelimeler

death, life, philosophy, consciousness of death, existential environment

SORU SORMA VE SORGULAMA TARZI OLARAK ÖLÜM

Öz

İnsan yeryüzünde ölüm bilincine sahip olan tek varlıktır. O, bu bilinç sayesinde ölüm ve hayat hakkında düşünme, konuşma ve bir takım kritik soruları sorma imkânına sahiptir. Bu çalışmanın odaklandığı konuyu bazı temel sorular eşliğinde şu şekilde açabiliriz: Ölüm, bugün şimdi-burada olan insan ve onun yaşadığı hayat için ne anlama gelmektedir? Bunu bilmenin ve böyle bir şeyi tecrübe etmenin insan hayatı üzerinde nasıl bir dönüştürücü etkisi vardır? Ölüm, mimarînin, sanatın, edebiyatın, kültürün, tarih ve felsefenin açığa çıkmasında ve gelişmesinde herhangi bir rol oynar mı? Bu çalışma temelde ‘ölüm hadisesi beşerî düşünceyi nereye çağırır?’ sorusuna odaklanmakta, konuyu bu çerçevede felsefî açıdan tartışmaya ve analiz etmeye çalışmaktadır. Burada ileri süreceğimiz temel düşünce şudur: Ölüm, insanoğlunun karşısına bir kayıp, eksiklik, yokluk, trajedi ve hastalık değil, daha ziyade bir imkân olarak çıkmaktadır. Bu imkân, tek boyutlu değil, ölüm bilinci, yetkinleşme, sorgulama, insanın faniliği ve yaratıcı eserlerin açığa çıkması gibi çok boyutludur. Böylece ölüm, bir yandan, birçok imkânı beraberinde getirirken, bir yandan da ötekinin ölümünün tanıklığından hareketle soru sorma ve sorgulama tarzına dönüşmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ölüm, hayat, felsefe, ölüm bilinci, varoluşsal ortam

Kaynakça

• • Alper, Ömer M. (2010). Varlık ve İnsan, İstanbul: Klasik Yayınları.
• • Ames, Roger T. (2017). “Klasik Taoculukta Dönüşüm Olarak Ölüm”, Ölüm ve Felsefe, (eds). Jeff Malpas&Robert C. Solomon, çev. Nur Küçük, İthaki Yayınları, İstanbul.
• • Aydın, Mehmet S. (1992). Din Felsefesi, Ankara: Selçuk Yayınları.
• • Bauman, Z. (2012). “Ölümlülük, Ölümsüzlük ve Diğer Hayat Stratejileri”, çev. N. Demirdöven, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• • Bayazıt, Erdem. (1992). Şiirler, İstanbul: İz Yayıncılık.
• • Bollnow, Otto F. (2004). Varoluş Felsefesi, çev. Medeni Beyaztaş, İstanbul: Efkâr Yayınları.
• • Byock, Ira. (2002). “The Meaning and Value of Death”, Journal of Palliative Medicine, 2, ss. 279-288.
• • Canetti, Elias. (2007). Ölüm Üzerine, çev. Gürsel Aytaç, İstabul: Payel Yayınları.
• • Cibran, Halil. (2020). Ermiş, çev. Eren Turan, İstanbul: İndigo Kitap.
• • Dastur, Françoise. (2019). Ölümle Yüzleşmek, çev. Sinan Oruç, İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• • Luper, Steven, “Death”, https://plato.stanford.edu/entries/death/. (29.09.2021).
• • Efil, Şahin. (2016). “Düşünce Tarihinde ve Modern Tıpta Ölümsüzlük Arayışı ve Eleştirisi”, Beytulhikme An International Journal of Philosophy, 1, ss. 265-286.
• • Efil, Şahin. (2020). “Modern Tıpta Ölüm Algısı ve Eleştirisi Üzerine”, Felsefe Dünyası, 72, ss. 172-197.
• • Feuerbach, Ludwig. (2010). “Ölüm ve Ölümsüzlük Üzerine Düşünceler”, Ölüm Kitabı: Ölüm Düşüncesinin Temel Metinleri, çev. haz. K. H. Ökten, İstanbul: Agora Kitaplığı.
• • Fromm, Eric. (2003). Sahip Olmak ya da Olmak: İki Yolun Biçimi Üzerine Bir İnceleme, çev .A. Arıtan, İstanbul: Say Yayınları.
• • Göka, Erol. (2010). Ölme: Ölümün ve Geride Kalanların Psikolojisi, İstanbul: Timaş Yayınları.
• • Heidegger, Martin. (2004). “İnşa Etmek, Oturmak ve Düşünmek”, (Erdal Yıldız&diğerleri çev.). Kutadgubilig: Felsefe-Bilim Araştırmaları Dergisi, sayı: 6, ss. 45-55.
• • Heidegger, Martin. (2003). Metafizik Nedir? çev. Mazhar Ş. İpşiroğlu&Suut K. Yetkin, İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• • Keiji, Nishitani. (1982). Religion and Nothingness, trans. Jan V. Bragt, Berkeley: University of California Press.
• • Koç, Emel. (2009). “Varoluşsal Bir Problem Olarak Ölüm Üzerine Bir Değerlendirme”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22, ss. 245-259.
• • Kindî. (2014). “Üzüntüyü Yenmenin Çareleri”, Felsefî Risâleler, (Mahmut Kaya çev. haz), İstanbul: Klasik Yayınları, ss. 295-312.
• • Ökten, Kaan H. (2010). Ölüm Kitabı, İstanbul: Agora Kitaplığı.
• • Özkan, Senail. (2013). Ölüm Felsefesi, İstanbul: Ötüken Yayınları.
• • May, Todd. (2019). Ölüm: Felsefi Bir Demene, çev. Emre Keser, İstanbul: Say Yayınları.
• • Nietzsche, Friedrich. (2003). Şen Bilim. çev. Levent Özşar, Bursa: Asa Yayınları.
• • İkbal, Muhammed. (1995). İslam’da Dini Düşüncenin Yeniden Doğuşu, çev. N. Ahmet Asrar, İstanbul: Birleşik Yayıncılık.
• • İsen, Mustafa. (1993). Acıyı Bal Eylemek: Türk Edebiyatında Mersiye, Ankara: Akçağ Yayınları.
• • Parkes, Graham. (2017). “Ölüm ve Ayrılma”, Ölüm ve Felsefe, (eds). Jeff Malpas&Robert C. Solomon, (Nur Küçük çev.), ss. 160-187, İstanbul: İthaki Yayınları.
• • Solomon, Robert C. (2017). “Ölüm Fetişizmi ve Marazi Tekbencilik”, Ölüm ve Felsefe, (eds). Jeff Malpas&Robert C. Solomon, (Nur Küçük çev.), ss. 286-331, İstanbul: İthaki Yayınları.
• • Schopenhaurer, Arthur. (2012). Ölümün Anlamı, çev. Ahmet Aydoğan, İstanbul: Say Yayınları.
• • Tatar, Burhanettin. (2004). Hermenötik, İstanbul: İnsan Yayınları.
• • Tatar, Burhanettin. (2008). “İslam’da Kurban Hadisesi Beşerî Düşünceyi Nereye Çağırır?”, Çağdaş Sorunlar-Spekülatif Düşünceler, Samsun: Etüt Yayınları, ss. 177-187.
• • Tatar, Burhanettin. (2009). İslam Düşüncesine Giriş, İstanbul: Dem Yayınları.
• • Tatar, Burhanettin. (2014). “Kuran Hermenötiği”, Din, Bilim ve Sanatta Hermenötik, İstanbul: İsam Yayınları, ss. 77-104.
• • Tatar, Burhanettin. (2015). “Din Dilinin Ontolojik-Tarihsel Karakteri Üzerine”, Din Dili. İstanbul: Kuramer, ss. 19-62.
• • Tatar, Burhanettin. (2020). “Bilinmeyen Alanın Keşfine Bir Vesile Olarak Ötekinin Boşluğu”, FLSF Dergisi, 30, ss. 1-16.
• • Tatar, Burhanettin. “Hermenötik: Genel Çerçeve”, https://www.ide.org.tr/TR/listmenu/sosyalbilimlerdeyontem1/detail/hermenotikgenelcerceveprofdrburhanettintatar (05.07.2021).