DERRIDA VE TÜRK HARF İNKILABI

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 74, 259 - 277, 15.12.2021

Hayriye Kırtay

Öz

Bu çalışma Derrida’nın dekonstrüksiyon kavramını Batı medeniyeti mirası ile ilişkisi içerisinde ele almakta ve onun miras almanın ‘iki yanlı bir buyruk’ olduğuna dair okumasını Türk harf inkılabına yönelik bir eleştiriye dönüştürmeyi hedeflemektedir. Bu bağlamda çalışma, Derrida’nın batı felsefe geleneğinde logos, töz, varlık, idea ve ousia gibi kurucu kavramların zamanla mutlak imlenenlere, dolayısıyla mevcudiyet metafiziğine kaynaklık edişinin problematikliğine odaklanan dekonstrüksiyon kavramını nasıl bir zeminde ele aldığını irdelemekte ve ilgili zeminin Batı düşünce mirasını koruma kaygısıyla ilişkisine odaklanmaktadır. Dolayısıyla bir yandan dekonstrüksiyon kavramının yaygın kanaatin aksine Batı medeniyetine yönelik bir alaşağı etme çabası olmadığını, aksine Derrida’nın sıklıkla vurguladığı üzere onu içinde donduğu sınırları aşındırarak ve böylece yenileyerek geleceğe taşımayı hedeflediğini arkhe, köken ve iz silme eleştirisi üzerinden göstermeye diğer yandan bu iz silme hareketinin problematikliğini Türk harf inkılabı tecrübesi üzerinden okumaya çalışmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Dekonstrüksiyon, logos, yazı, miras, arkhe, Türk harf inkılabı

DERRIDA AND TURKISH ALPHABET REFORM

Öz

This study aims to address Derrida's concept of deconstruction in relation to the legacy of Western civilization and to turn his reading of inheritance into “a bilateral imperative” into a critique of Turkish alphabet reform. In this context, Derrida's concept of deconstruction, which focuses on the problematic of the founding concepts such as logos, substance, existence, idea and ousia in the western philosophical tradition, which is the source of the absolute signifiers, hence the metaphysics of existence, is investigated and the relation of this investigation with the concern of preserving the Western thought heritage is discussed. Therefore, on the one hand, the concept of deconstruction is not an attempt to overthrow Western civilization, as opposed to the common belief, on the contrary, as Derrida frequently emphasizes, it aims to carry it to the future by eroding the boundaries that it freezes and thus renewing it; arche, attempts to show the critique of origin and trace removal, on the other hand, to read the problematicness of this trace removal movement through Turkish alphabet reform experience.

Anahtar Kelimeler

Deconstruction, logos, writing, heritage, arche, Turkish alphabet reform

Kaynakça

• Aiskhülos; Oresteia, çev. Yılmaz Onay, İstanbul: Mitos Boyut, 2010.
• Arseven, Tülin; "Türk Harf Devriminin Kültürel Temelleri". Folklor/Edebiyat S. 90, c. 23, 2017, ss. 163-178.
• Balkin, Jack M.; “Yapısöküm”, çev. Kasım Küçükalp, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S. 1, c. 13, 2003, ss. 321-332.
• Çaymaz, Birol; “Bir Politik Mücadele Süreci Olarak Türkiye’de Harf Devrimi”, Eğitim Bilim Toplum Dergisi, S. 65, c. 17, 2019, ss. 92-112.
• Demirayak, Kenan; Arap Edebiyatı Tarihi – 1: Cahiliye Dönemi, Erzurum: Fenomen, 2009.
• Derrida, Jacques; “Archive Fever: A Freudian Impression”, çev. Eric Prenowitz, Diacritics, S. 2, c. 25, 1995, ss. 9-63.
• Derrida, Jacques; “Geschlecht II: Heidegger’s Hand”, Deconstruction and Philosophy: The Texts of Jaques Derrida içinde. ed. John Sallis, Chicago: Chicago University, 1987.
• Derrida, Jacques; Gramatoloji, çev. İsmet Birkan, Ankara: Bilgesu, 2014.
• Derrida, Jacques; Gün Doğmadan: Elisabeth Roudinesco ile Konuşma, çev. Kenan Sarıalioğlu, İstanbul: Dharma, 2006.
• Derrida, Jacques; “Japon Bir Dosta Mektup”, çev. Meda Atıcı-Mehveş Omay, Toplumbilim Dergisi, c. 10, 1999, ss. 187-190.
• Derrida, Jacques; “İstanbul Mektubu”, çev. Elis Simson Cogito, c. 47-48, 2006, ss. 17-37.
• Derrida, Jacques; Marx’ın Hayaletleri, çev. Alp Tümertekin, İstanbul: Ayrıntı, 2001.
• Derrida, Jacques; Monolingualism of the Other or The Prosthesis of Origin, trans. Patrick Mensah, California: Stanford University, 1998.
• Derrida, Jacques; Of Grammatology, çev. Gayatri Chakravorty Spivak, Baltimore: John Hopkins University, 1997.
• Derrida, Jacques ve Mustafa Şerif; İslam ve Batı Üzerine Bir Konuşma, çev. Sümeyye Kavuncu, İstanbul: Timaş, 2016.
• Euripides; Bakkhalar, çev. Güngör Dilmen, İstanbul: Mitos Boyut, 2001.
• Foucault, Michel; Derrida Cevap, Büyük Kapatılma içinde, çev. Işık Ergüden-Ferda Keskin, İstanbul: Ayrıntı, 2011.
• Glendinning, Simon; Derrida, çev. Nursu Örge, Ankara: Dost, 2014.
• Gözel, Özkan; Öznenin Hakikat Kaygısı, İstanbul: İz, 2017.
• Hüseyin, Taha; Cahiliye Şiiri Üzerine, çev. Şaban Karataş, Ankara: Ankara Okulu, 2012.
• İplikçioğlu, Bülent; Hellen ve Roma Tarihinin Anahatları, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat, 2007.
• Karaosmanoğlu, Yakup Kadri; Atatürk, İstanbul: İletişim, 2003.
• Kırtay, Hayriye; Derrida’da Logosmerkezcilik Eleştirisi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Medeniyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2018.
• Saltık, Ekrem; Toplumsal Belleğin Yitimi Tartışmaları Bağlamında Harf İnkılabı, Doktora tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2017.
• Süleyman Kocabaş, Atatürk ve İnkılaplar Dönemi 1923-1938, Kayseri: Vatan Yayınları, 2006.
• Köprülü, Fuat; Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1976.
• Lewis, Geoffrey; Trajik Başarı: Türk Dil Reformu, çev. Mehmet Fatih Uslu, İstanbul: Çeviribilim, 2015.
• Lucy, Niall; Derrida Sözlüğü, çev. Sabri Gürses, Ankara: Bilgesu, 2012.
• Sevan Nişanyan, Yanlış Cumhuriyet, Propaganda Yayınları (e-kitap).
• Norris, Christopher; Deconstruction: Theory and Practise, Luisville: Presbyterian Publishing Corp, 2002.
• Norris, Christopher; Derrida, Harvard University, Cambridge, 1987.
• Platon; Phaidon. çev. Hamdi R. Atademir-Kemal Yetkin, İstanbul: Sosyal, 2001.
• Roux, Jean P.; Türklerin Tarihi: Pasifik’ten Akdeniz’e 2000 Yıl, çev. Aykut Kazancıgil-Lale A. Özcan, İstanbul: Kabalcı, 2015.
• Şimşir, Bilal N.; (2008), Türk Yazı Devrimi,Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2008.
• Ülkütaşır, M. Şakir; Atatürk ve Harf Devrimi, İstanbul: Cumhuriyet, 1998.
• Timur, Taner; Felsefi İzlenimler, İstanbul: İmge, 2005.
• Yıldızlı, Muhammet Emin; Güneş Dil Teorisi Üzerine Bir İnceleme, Doktora tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2017.