Trendelenburg’s Kant: The Neglected Alternative

Yıl 2022, Cilt: 1 Sayı: 75, 139 - 156, 15.07.2022

Kubilay Hoşgör

Öz

The present work discusses a debate that deeply influenced German philosophy in the 1860s. This debate, which lasted for almost twenty years between Adolf Trendelenburg and Kuno Fischer, is extremely important for the history of philosophy. The disagreement was about the theory of space and time of Kant's Transcendental Aesthetics. Kant treats space and time as a priori forms of intuition. In this respect, they are evaluated as subjective. Trendelenburg points out the limitations of this view in his Logical Investigation in which he proposes to come up with an alternative view. As Kant's staunch commentator, Fischer attempts to defend the official Kantian position against Trendelenburg’s approach. Keeping these aspects in mind I compose this work in two parts: In the first chapter, I introduce Trendelenburg's system of philosophy within a limited framework. In the second, I describe his critique of Kant's theory of intuition in Transcendental Aesthetics and his discussion with Fischer on this very particular subject. After introducing the view of Hermann Cohen, who had involved lately in the discussion, I finally make my own assessment of Trendelenburg's alternative.

Anahtar Kelimeler

The neglected alternative, Trendelenburg’s gap, third possibility, space and time, Kuno Fischer, Hermann Cohen

TRENDELENBURG'UN KANT'I: İHMAL EDİLMİŞ ALTERNETİF

Öz

Eldeki çalışmada, Almanca yapılan felsefeye 1860’larda damga vuran bir tartışmadan söz açıyorum. Adolf Trendelenburg ile Kuno Fischer arasında hemen hemen yirmi yıl boyunca süren bu tartışma, felsefe tarihi açısından son derece önemlidir. Uyuşmazlık, Kant’ın Transendental Estetik’inin uzay ve zaman teorisi hakkındadır. Kant burada uzay ve zamanı, görünün a priori formları olarak belirler. Bu açıdan onlar subjektif unsurlardır. Trendelenburg Mantıksal Soruşturmalar adlı eserinde, bu görüşün sınırlılığından yakınır. O, bu konuda alternatif bir görüşe sahiptir. Kant’ın sadık yorumcusu Fischer ise bu görüşe karşı resmi Kantçı pozisyonu korumaya girişir. Bu minvalde eldeki çalışmayı iki bölümden oluşturuyorum: İlkinde Trendelenburg’un felsefe sistemini sınırlı bir çerçeve içinde tanıtıyorum. İkincisindeyse onun Kant’ın Transendental Estetik ortaya koyduğu görü teorisine ilişkin eleştirisini ve bu konuda Fischer ile girdiği tartışmayı anlatıyorum. Tartışmaya sonunda dâhil olan Hermann Cohen’in bakış tarzını gösterdikten sonra, son olarak Trendelenburg’un alternatifi hakkında kendi değerlendirmemi yapıyorum.

Anahtar Kelimeler

İhmal edilmiş alternatif, Trendelenburg’çu boşluk, üçüncü seçenek, uzay ve zaman, Kuno Fischer, Hermann Cohen

Kaynakça

• Beiser, F. C. (2013). Late German Idealism. Trendelenburg & Lotze, New York: Oxford University Press.
• Bird, G. (2006). “The Neglected Alternative: Trendelenburg, Fischer, and Kant”, A Companion to Kant, Bird, G. (ed.), ss. 486-499, Malden, MA: Blackwell Publishing.
• Bratuscheck, E. (1873). Adolf Trendelenburg, Berlin: Verlag von F. Henschel.
• Cohen, H. (1871). “Zur Controverse zwischen Trendelenburg und Kuno Fischer”, Zeitschrift für Völkerpsychologie und Sprachwissenschaft, siebenter Band, Lazarus, M., Steinthal, H. (hrg.), ss. 249-296, Berlin: Ferd. Dümmler’s Verlagsbuchhandlung.
• Fischer, K. (1865). System der Logik und Metaphysik oder Wissenschaftslehre, Heidelberg: Bassermann.
• Hartung, G. (2018). “What are Logical Investigations? Aristotelian Research in Trendelenburg and Husserl”, Aristotelian Studies in 19th Century Philosophy, Hartung, G., King, C. G., Rapp, C. (eds.), ss. 77-96, Berlin: De Gruyter.
• Hülsewiesche, R. (1989). System und Geschichte: Leben und Werke Kuno Fischers, Frankfurt: Peter Lang.
• Kant, I. (1968). Kritik der reinen Vernunft, Kants Werke. Akademie Textausgabe III, zweite Auflage 1787, Berlin: De Gruyter.
• Köhnke, K. C. (1986). Entstehung und Aufstieg des Neukantianismus, Frankfurt: Suhrkamp.
• Specht, A. (2014). “F. A. Trendelenburg and the Neglected Alternative”, British Journal for the History of Philosophy, 22:3, ss. 514-534. doi: 10.1080/09608788.2014.928260.
• Trendelenburg, F. A. (1862). Logische Untersuchungen, Zwei Bände, zweite Auflage, Leipzig: Verlag von S. Hirzel.
• Trendelenburg, F. A. (1867). “Ueber eine Lücke in Kants Beweis von der ausschließenden Subjektivität des Raumes und der Zeit”, Historische Beiträge zur Philosophie, dritter Band, Vermischte Abhandlungen, ss. 215-276, Berlin: Verlag von G. Bethge.