ANARŞİST GALİLEO: FEYERABEND’IN GALİLEO YORUMU

Yıl 2022, Cilt: 1 Sayı: 75, 263 - 297, 15.07.2022

Uğur Daştan

Öz

Modern bilimin kurucuları arasında gösterilen Galileo Galilei, yirminci yüzyılın ortalarındaki bilim eleştirilerinin hedefi haline gelmiştir. Bu eleştirilerin tanıdık örneklerinden biri de Feyerabend’ın Anarşist Galileo yorumudur. Özellikle Feyerabend’ın bilim eleştirilerinin omurgasını oluşturan Yönteme Hayır adlı eserindeki yeni Galileo yorumu, teori ve olgu arasındaki uyuşmazlık, bilim insanının kişisel özellikleri ve bilim ile ideoloji arasındaki çatışma gibi modern bilim açısından da tartışma konusu olan kavramsallaştırmalara göndermelerde bulunur. Bu çalışmada Feyerabend'ın Galileo kavrayışının içeriğinin yanı sıra onun Galileo'yu anarşist olarak etiketlemesinin nedenleri üzerinde durulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Anarşist Galileo, Feyerabend, Modern Bilim, Yönteme Hayır

ANARCHIST GALILEO: FEYERABEND'S INTERPRETATION OF GALILEO

Öz

Galileo Galilei, regarded as one of the founders of modern science, became a target of scientific criticism in the mid-twentieth century. Feyerabend's interpretation of the Anarchist Galileo is a well-known example of these critiques. In particular, the new Galileo interpretation in Feyerabend's Against Method, which forms the backbone of his criticism of science, refers to concepts that are also contentious in modern science, such as the incompatibility of theory and fact, the scientist's personal characteristics, and the conflict between science and ideology. This study dwell on the content of Feyerabend's interpretation of Galileo, as well as the reasons for his labeling Galileo as an anarchist.

Anahtar Kelimeler

Anarchist Galileo, Feyerabend, Modern Science, Against Method

Kaynakça

• Akagündüz Yinilmez, S. (2009). “Galileo’nun Yaşamı ve Yapıtları”. 2009 Uluslararası Astronomi Yılı Etkinlikleri. Kastamonu: Kasım 16.
• Andersson, G. (1991). “Feyerabend on Falsifications, Galileo, and Lady Reason”. Beyond Reason - Essays on the Philosophy of Paul Feyerabend. (Ed. G. Munévar). Dordrecht: Springer Science & Business Media, 281-295
• Arıcı, O. (2012). “Galilei'nin Yaşamı (Leben Des Galilei) (1938/1939 Metni) Bertolt Brecht”. Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Bölümü Dergisi, 0, (3), 141-182.
• Benvenuto, E. (1991). An Introduction to the History of Structural Mechanics Part I: Statics and Resistance of Solids. New York: Springer-Verlag.
• Brecht, B. (1997). Bütün Oyunları Cilt 7. (Çev. Ahmet Cemal). İstanbul: Mitos Boyut Yayınları.
• Broad, W. J. (1979). “Paul Feyerabend: Science and the Anarchist”. Science, Nov. 2, Vol. 206, No. 4418, 534-537.
• Chalmers, A. (1986). “The Galileo that Feyerabend Missed: An Improved Case Against Method”. The Politics and Rhetoric of Scientific Method Historical Studies. (Ed. J. A. Schuster & R. R. Yeo). Dordrecht: D. Reidel Puhlishing Company, 1-31.
• Duman, M. (2021). “Aristoteles’in Yer Analizi”, Felsefe Dünyası Dergisi, Sayı: 73, Yaz 2021, 88-104.
• Farrell, R. P. (2003). Feyerabend and Scientific Values: Tightrope-Walking Rationality. Dordrecht: Springer Science & Business Media.
• Feyerabend, P. K. (1995). Akla Veda. (Çev. Ertuğrul Başer). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• ---------------. (2007). Anarşizm Üzerine Tezler. (Çev. Ekrem Altınsöz). İstanbul: Öteki Yayınevi.
• ---------------. (2015). Bilimin Tiranlığı. (Çev. Barış Yıldırım). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• ---------------. (1999). Knowledge, Science and Relativism - Philosophical Papers Volume 3. (Ed. John Preston). United Kingdom: Cambridge University Press.
• ---------------. (1991). Özgür Bir Toplumda Bilim. (Çev. Ahmet Kardam). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• ---------------. (2016a). Philosophy of Nature. (Ed. H. Heit & E. Oberheim). Malden: Polity Press.
• ---------------. (2016b). Physics and Philosophy - Philosophical Papers Volume 4. (Ed. S. Gattei, J. Agassi). New York: Cambridge University Press.
• ---------------. (1985). Problems of Empiricism - Philosophical Papers Volume 2. United Kingdom: Cambridge University Press.
• ---------------. (1981). Realism, Rationalism And Scientific Method - Philosophical Papers Volume 1. New York: Cambridge University Press.
• ---------------. (1997). Vakit Öldürmek. (Çev. Nedim Çatlı). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• ---------------. (2020). Yönteme Karşı. (Çev. Ertuğrul Başer). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• ---------------. (1989). Yönteme Hayır - Bir Anarşist Bilgi Kuramının Ana Hatları. (Çev. Ahmet İnam). Ankara: Ara Yayıncılık.
• Gingerich, O. (1993). “The Galileo Affair”. Scientific American, Vol. 247, No. 2, 132-143.
• Grant, E. (1993). Physical Science in The Middle Ages. USA: Cambridge University Press.
• Hahn, H. & Neurath, O.& Carnap, R. (2019). “Bilimsel Dünya Anlayışı: Viyana Çevresi”. Viyana Çevresi Program Yazıları. (Ed. ve Çev. H. T. Erkıpçak). İstanbul: Pinhan Yayıncılık, 27-55.
• Koyré, A. (2000). Bilim Tarihi Yazıları 1. (Çev. Kurtuluş Dinçer). Ankara: TÜBİTAK Bilim Kitapları.
• Küçükali, R. & Koç M. (2016). “Galileo’nun İki Büyük Dünya Sistemi Hakkındaki Diyalogları ve Bilime Etkisi”. Kaygı Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, Sayı 26, 121-130.
• Lakatos I. & Feyerabend K. P. (1999). “The Lakatos-Feyerabend Correspondence (1968-1974)”. For and Against Method: Including Lakatos's Lectures on Scientific Method and The Lakatos-Feyerabend Correspondence. (Ed. M. Motterli). Chicago: University of Chicago Press, 119 – 374.
• Machamer, P. (1998). “Introduction”. The Cambridge Companion to Galileo. (Ed. P. Machamer). New York: Cambridge University Press, 1-26.
• Munchin, D. (2011). Is Theology A Science? : The Nature Of The Scientific Enterprise in The Scientific Theology of Thomas Forsyth Torrance and The Anarchic Epistemology of Paul Feyerabend. Leiden – Boston: Brill.
• Munévar, G. (2000). “A Rehabilitation of Paul Feyerabend”. The Worst Enemy of Science? : Essays in Memory of Paul Feyerabend. (Ed. J. Preston & G. Munevar & D. Lamb). New York: Oxford University Press, 58–79.
• Özalp, H. (2015). “Galileo Galilei”. Doğu’dan Batı'ya Düşüncenin Serüveni - Antikçağ Yunan & Ortaçağ Düşüncesi 2. Cilt. (Ed. C. Türer & H. Olgu). İstanbul: İnsan Yayınları, 981-997.
• Özsoy, S. (2017). “Antikçağ’daki Evren Anlayışı: Aristoteles’ten Kopernik’e Farklı Evren Modelleri”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 10 Sayı: 50, 420-427.
• ---------------. (2015). “Güneş Merkezli Evren Anlayışı: Kopernik, Kepler ve Galilei Neyi Değiştirdi?”. FLSF (Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi), Sayı: 20, 95-111.
• Remmert, V. R. (2005). “Galileo, God and Mathematics”. Mathematıcs and The Divine: A Historical Study. (Ed. T. Koetsier & L. Bergmans). Amsterdam: Elsevier B.V., 347-360
• Rossi, P. (2009). Modern Bilimin Doğuşu. (Çev. Neşenur Domaniç). İstanbul: Literatür Yayıncılık.
• Segre, M. (2017). “Galileo and the Medici: Post-Renaissance Patronage or Post-Modern Historiography?”. International Journal for the Historiography of Science, 2, 226-232.
• Swerdlow, N. M. (1998). “Galileo's Discoveries with The Telescope and Their Evidence for The Copernican Theory”. The Cambridge Companion to Galileo. (Ed. P. Machamer). New York: Cambridge University Press, 244-270.
• Stadler, F. (2015). The Vienna Circle Studies in The Origins, Development, and Influence of Logical Empiricis. Switzerland: Springer International Publishing.
• Stuart, M. T. (2020). “Telling Stories in Science: Feyerabend and Thought Experiments”. HOPOS: The Journal of the International Society for the History of Philosophy of Science, 10(2), 262-281.
• Topdemir, H. G. (1997). “Galileo ve Modern Mekaniğin Doğuşu”. Felsefe Dünyası, Sayı: 24, 42-52.
• Topdemir, H. G. & Yinilmez, S. (2009). “Galileo'nun Bilimsel Çalışmaları Üzerine Değerlendirme”. Kutadgubilig Felsefe-Bilim Araştırmaları Dergisi, Sayı 15, Mart 2009, 195-208.
• Unat, Y. (2019). “Aristoteles’in Evren Anlayışı ve Etkileri”, İslam Medeniyeti Tarihi ve Fuat Sezgin Hâtıra Kitabı. (Ed. İ. Uslan & Y. Aydemir & A. Koç Aydın). Ankara: Korza Yayıncılık, 45-70.
• ---------------. (2005). “Galileo Galilei ve Astronomiye Katkıları”. Bilim Tarihi Araştırmaları, Sayı: 01, Güz, 15–23.
• Wallace, W. A. (1998). “Galileo's Pisan Studies in Science and Philosophy”. The Cambridge Companion to Galileo. (Ed. P. Machamer). New York: Cambridge University Press, 27-52.
• Westfall, R. S. (1994). Modern Bilimin Oluşumu. (Çev. İsmail Hakkı Duru). Ankara: TÜBİTAK Bilim Kitapları.
• Yıldırım, C. (2005). Bilim Tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi.