DOĞA BİLİMLERİ VE HERMENEUTİK YORUM

Yıl 2022, Cilt: 1 Sayı: 75, 37 - 56, 15.07.2022

Erdal İsbir

Öz

Doğa bilimleri ve insan bilimleri iki farklı bilimsel kültür olarak kabul edilir. Oysa bu farklılığın, uzlaşmaz bir ayrılık olmadığı söylenebilir. Doğa bilimleri, bir insan etkinliğinin başarısıdır ve insanın yaşamında kökenini bulur. Bilim insanın yaşamsal bir ilgisi vardır. Bu ilgi sayesinde, doğal bir olgu, bilimsel bir teorinin konusu olur. Bu doğal olanın insansal olmasıdır ve tarihsellik, dilsellik kategorileri olmaksızın açıklanamaz. Bu kategoriler, yaşam kavramını akla getirir. Yaşam kavramının, yorum ve anlama sorunuyla ilgisi düşünüldüğünde, doğa bilimlerinin de hermeneutikten uzak bir yapıya sahip olmadığı görülür. Doğa bilim araştırmaları ve teorileri, doğanın bir yorumu olarak kabul edilebilir mi? Bu kabul edildiğinde, böylesi yorumların nasıl bir hermeneutik çerçevesi vardır? Bir bilim insanına Galileocu ya da Newtoncu denmesini sağlayan koşullar nelerdir? Bu çalışma, bu sorular çerçevesinde, doğa bilimsel teorinin hermeneutik yönlerini ortaya koymaya amaçlamaktadır. Doğa bilimsel teoriler, doğanın yorumu olarak kabul edilir. Bunu temel alan inceleme, “doğanın yorumu” olma halinin nasıl hermeneutik bir boyuta sahip olduğunu tartışmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Doğa Bilimleri, Teori, Paradigma, Hermeneutik, Yorum, Yaşama Dünyası

The Interpretation in Natural Science

Öz

The Interpretation in Natural Science
Natural sciences and human sciences are considered as two different scientific cultures. Natural sciences are the achievement of mental activity and find its origin in human life. There is a vital interest of scientist. A natural phenomenon becomes subject to scientific theory by means of this interest. This is the turning natural phenomenon into vital and it cannot be explained without the historicity and linguistic categories. These categories bring to mind the concept of life. Considering that the concept of life is related to the problem of interpretation and understanding, it is seen that natural sciences do not have a structure far from hermeneutics. Can the researches and theories of the natural sciences be regarded as an interpretation of nature? If this approved, what kind of a hermeneutical framework do such interpretations have? What are the conditions that make a scientist be called Galilean or Newtonian? This study aims to reveal the hermeneutical aspects of natural scientific theory within the framework of these questions. Natural scientific theories are regarded as interpretation of nature. The analysis based on this principle discusses how "the interpretation of nature" has a hermeneutical dimension.

Anahtar Kelimeler

Natural Sciences, Theory, Paradigm, Hermeneutics, Interpretation, Life World.

Kaynakça

• Aristoteles. (1996). Metafizik, çev. Ahmet Arslan, İstanbul: Sosyal Yayınlar.
• Bacon, F. (2000). The New Organon, çev. Lisa Jardine, Michael Silverthorne, New York, Melbourne: Cambridge University Press.
• Berry, M. V. (1976). Principles of Cosmology and Gravitation, New York, London, Melbourne: Cambridge University Press.
• Carnap, R. (1966). An Introduction to the Philosophy of Science, Martin Gardner (ed.), London, New York: Basic Books Publishers.
• Carnap, R. (1995). The Unity of Science, çev. M. Black, England: Thoemmes Press.
• Cohen, H. F. (2015). The Rise of Modern Science Explained: A Comparative History, Cambridge: Cambridge University Press.
• Comte, A. (2009). The Positive Philosophy of Auguste Comte, çev. Harriet, Martineau, New York: Cambridge University Press.
• Copernicus, N. (1971). Three Copernican Treatises, çev. Edward Rosen, New York: Octagon Books.
• Copernicus, N. (1978). On The Revolutions, çev. Edward Rosen, Jerzy Dobrzycki (ed.), London: The Macmillan Press.
• Dewey, J. (1929). Experience and Nature, London: George Allen&Unwin Ltd.
• Dilthey, W. (1977). Descriptive Psychology and Historical Understanding, çev. Richard M. Zaner, Kenneth L. Heiges, Netherlands: Martinus Nijhoff, The Hague.
• Dinçer, K. (1993). Bilimsel Açıklamada Hempel Modeli, Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları.
• Dilthey, W. (1989). Introduction to Human Sciences, Selected Works, Volume I., çev. Michael Neville, Jeffrey Barnouw, Franz Schreiner, Rudolf A. Makkreel; Rudolf A. Makkreel, Frithjof Rodi (ed.), Princeton, New Jersey: Princeton University Press.
• Duhem, P. (1991). The Aim and Structure of Physical Theory, çev. Philip P. Wiener. Princeton, New Jersey: Princeton University Press.
• Feyerabend, P. (1995). Akla Veda, çev. Ertuğrul Başer, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Fiumara, G. C. (1995). The Metaphoric Process: Connections between Language and Life, London, New York: Routledge.
• Fjelland, R. (1991). “The Theory-ladenness of Observations, the Role of Scientific Instruments, and the Kantian A Priori”. International Study in the Philosophy of Science. (1991/5), ss.269-280.
• Fraassen, B. C. V. (1980). The Scientific Image, Oxford: Clarendon Press.
• Gadamer, H. G. (1989). Truth and Method, çev. Joel Weinsheimer, Donald G. Marshall. New York: The Continuum.
• Geertz, C. (1983). Local Knowledge, New York: Basic Books.
• Habermas, J. (1972). Knowledge and Human Interest, çev. Jeremy J. Shapiro, Boston: Beacon Press.
• Habermas, J. (1993). ‘İdeoloji’ Olarak Teknik ve Bilim, çev. Mustafa Tüzel, İstanbul: YKY Yayınları.
• Heidegger, M. (1966). Discourse on Thinking: Translation of Gelassenheit, çev. John Anderson, E. Hans Freund, New York: Harper and Row.
• Heidegger, M. (1967). Being and Time, çev. John Macquarri, Edward Robinson, Oxford: Basil Blackwell.
• Heidegger, M. (1968). What is Called Thinking?, çev. J.G. Gray, New York: Harper and Row.
• Heidegger, M. (1988). The Basic Problems of Phenomenology, çev. Albert Hofstadter, Bloomington, Indianapolis: Indiana University Press.
• Heidegger, M. (1998). Bilim Üzerine İki Ders, çev. Hakkı Hünler, İstanbul: Paradigma.
• Heiesenberg, W. (1949). The Physical Principles of the Quantum Theory, çev. Carl Eckart, Frank C. Hoyt, New York: Dover Publication.
• Heiesenberg, W. (1958). Physics and Philosophy, The Revolution in Modern Science, New York: Harper & Brothers Publishers.
• Hempel, C. G. (1964). Fundamentals of Concept Formation in Empirical Science, Chicago, London: Chicago University Press.
• Kant, I. (2004). Prolegomena to Any Future Metaphysics, çev. Gary Hatfield, Cambridge, New York: Cambridge University Press.
• Koyre, A. (2004). Bilim Tarihi Yazıları, çev. Kurtuluş Dinçer, Ankara: Tübitak Yayınları.
• Koyre, A. (2013). “Bilimsel Kuramların Oluşumunda Felsefi Eğilimlerin Etkisi”. Koyre’nin Bilimsel Düşünce Tarihi Üzerine Denemeleri içinde, ss. 169-181, der. Talip Kabadayı. Ankara: BilgeSu.
• Kuhn, T. (1996). The Structure of Scientific Revolutions, Chicago, London: The University of Chicago Press.
• Newton, I. (1974). Mathematical Principles of Natural Philosophy and System of the World, çev. Florian Cajori, Berkley, Los Angeles, London: University of California Press.
• Popper, K. (2005). The Logic of Scientific Discovery, London, New York: Routledge.
• Radder, H. (1996). In and About the World, Albany, New York: SUNY Press.
• Ricoeur, P. (2007). Yorum Teorisi: Söylem ve Artı Anlam, çev. Gökhan Yavuz Demir, İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Rogers, K. (2006). Modern Science and the Capriciousness of Nature, New York: Palgrave Macmillan.
• Saygın, T. (2020). “Anarşist Epistemoloji ve Bilim: Paul Karl Feyerabend ve Şüphenin Garip Çekiciliği”. Özne 32. Kitap Bahar 2020 içinde, ss.419-436, ed. A. O. Gündoğan, K. Bakır, Konya: Çizgi Kitapevi.
• Wade, N. J. (2000). A Natural History of Vision, Cambridge: MIT Press.
• Wittgenstein, L. (2002). Tractatus Logico-Philosophicus, çev. D. F. Pears, B. F. McGuinness, London, New York: Routledge.