Türkiye'nin Demir Çelik İhracatında Durağanlık: Geleneksel, Yapısal Kırılmalı ve Yeni Nesil Birim Kök Testlerinden Kanıtlar

Yıl 2024, , 213 - 226, 30.09.2024

Ümit Remzi Ergün

https://doi.org/10.29106/fesa.1377997

Öz

İhracat bir ülkenin iktisadî sağlığı, küresel etkileşimi ve rekabet gücü açısından önemi yadsınamaz faktörler arasında sayılmaktadır. Ülkelerin dış ticaret politikalarını belirleme stratejileri arasında olası iktisadî şokların kalıcı bir etki gösterip göstermediği önemli bir kriter olarak değerlendirilmektedir. Ülkelerin ihracat artışlarına en yüksek katkı sağlayan sektörlerden biri de demir çelik sektörüdür. Ülke endüstrilerinin lokomotif gücü kabul edilen demir çelik sektörünün ihracatında politika önerileri geliştirebilmek için ihracat rakamlarının yakınsamasının ortaya çıkması sektörün ihracatçı ülkede yaşadığı şokların süreçleriyle birlikte belirlenebilmesini gerektirmektedir. Bu nedenle çalışma, Türkiye’nin demir çelik sektörü ihracatı yaşanan iktisadî şoklardan kalıcı olarak mı geçici olarak mı etkilenmektedir, sorusuna yanıt aramaktadır. Çalışmada 1969-2022 dönemine ilişkin yıllık veriler kullanılarak demir çelik sektörü ihracat serisine sırasıyla ADF, LS-2003 ve Kesirli FADF birim kök testleri uygulanmıştır. Çalışmada uygulanan tüm testlerden Türkiye demir çelik ihracatının durağan özellik göstermediği sonucuna ulaşılmıştır. Bu durumun Türkiye’nin demir çelik sektörünü olumsuz etkilediği değerlendirilmiş ve çalışmada bu yönde politika önerileri sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Demir Çelik, Durağanlık, İhracat, Birim Kök Testleri

Stationarity in Turkey's Iron and Steel Exports: Evidence Fron Conventional, Structural Break and Advanced Unit Root Tests

Öz

Export is a crucial factor for a country's economic health, global interaction, and competitive strength. When formulating foreign trade policies, it is important to assess whether potential economic shocks have a lasting impact. The steel industry is one of the major sectors contributing significantly to export growth. As a key driver of national industries, the steel sector's export dynamics must be examined to develop effective policy recommendations, considering the convergence of export figures and the associated economic shocks. This study investigates whether economic shocks have a permanent or temporary effect on Turkey's steel industry exports. Using annual data from 1969 to 2022, the study applies ADF, LS-2003, and Fractional FADF unit root tests to the steel export series. The results from all tests indicate that Turkey's steel exports do not exhibit stationary characteristics, suggesting adverse effects on the sector, leading to policy recommendations in this context.

Anahtar Kelimeler

Iron and Steel, Stationarity, Export, Unit Root Tests

Kaynakça

• AĞASLAN, E. (2022). Çekirdek Enflasyon ve Manşet Enflasyonda Enflasyon Geçişkenliği Karşılaştırması Türkiye Örneği. Ağaaslan, E., & Tokatlıoğlu, Y. (Eds.), İktisadi gelişmelerin ekonometrik analizi paket program uygulamaları ile birlikte (R, Matlab, Stata) İçinde (163-195). Ankara: Gazi Kitabevi.
• AKMAN, E. (2007). Dünyada ve Türkiye’de Demir Çelik Sektörü ve Türk Demir Çelik Sektörünün Rekabet Gücü. Yüksek Lisans Tezi. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Zonguldak.
• ATASERT, G. (2022). Türkiye’de Dış Borç ve Ekonomik Büyüme Bağlantısı Bir Zaman Serisi Analizi. Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İzmir.
• AVİNAL, A., TOSUN, C., DAĞLI, S., DUHBACI, T. B. ve ŞIK, E. (2019). Ana Demir ve Çelik Ürünleri ile Ferro Alaşımların İmalatı. Ankara: T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Yayınları.
• BAFFES J. ve VALLEE, J. C. L. (2003). Unit Roots Versus Trend Stationarity in Growth Rate Estimation. Applied Economics Letters, 10(1), 9-14. https://doi.org/10.1080/13504850210165874
• BEREND, I. (2013). 20. Yüzyıl Avrupa İktisat Tarihi. (Çev. Serpil Çağlayan). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• BUYLE, M., AUDENART, A., BRUSSELAERS, J., ve VAN-PASSEL, S. (2023). Rebound Effects Following Technological Advancement The Case of a Global Shock in Ferrochrome Supply. Journal of Cleaner Production, 391, 136264. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2023.136264
• CANERELLA, G., GUPTA, R. MİLLER, S. M. ve OMAY, T. (2019). Does Real U.K. GDP Have a Unit Root Evidence From a Multi-Century Perspective. Applied Economics, 52(10), 1070-1087. http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3660929
• ÇAĞLAR, A. E. (2015). Yapısal Kırılmalı Birim Kök Testlerinin Küçük Örneklem Özelliklerinin Karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Denizli.
• ÇAĞLAR, A. E. ve MERT, M. (2022). Türkiye’de Karbon Histerisi Hipotezi Geçerli Midir Fourier Birim Kök Testlerinden Kanıtlar. Fiscaoeconomia, 6(3), 1587-1610. https://doi.org/10.25295/fsecon.1119030
• ÇELİK, A. (2023). Sustainability of External Debts By Non-Linear and Fourier-Based Unit Root Test: Empirical Evidence From MINT Countries. In: Kırcı Çevik, N. (ed.), Research on Social Sciences- I. Özgür Publications. https://doi.org/10.58830/ozgur.pub96.c452
• ÇELİK İHRACATÇILARI BİRLİĞİ. https://www.cib.org.tr/tr/default.html (Erişim Tarihi: 16.10.2023).
• DAMAR, E. (2020). Turizm Şoklarının Fourier ve Yapısal Kırılmalı Birim Kök Testleriyle Analizi: Türkiye Örneği. Doktora Tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Konya.
• DİKMEN, N. (2018). Ekonometriye Giriş Temel Kavramlar ve Uygulamalar. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• DUMAN, A. (2008). Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Demir Çelik Sanayii. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• ERSİN, İ. ve KIRCA, M. (2024). Türkiye’de Cari Transfer Harcamalarının Enflasyon Üzerindeki Etkisi Kesirli Frekanslı Fourier ARDL Sınır Testi ile Analizi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 19(3), 887-905. https://doi.org/10.17153/oguiibf.1372668
• EVANS, M. ve WALTON S. B. (1997). Time Series Properties and Forecasts of Crude Steel Consumption in the UK. Journal of Forecasting, 16(1), 47-63. https://doi.org/10.1002/(SICI)1099-131X(199701)16:1<47::AID-FOR644>3.0.CO;2-0
• FENDOĞLU, E. ve GÖKÇE, E. C. (2021). Türkiye’de Eğitim ve Sağlık Harcamaları ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Fourier Yaklaşımı. Ekonomi, İşletme ve Maliye Araştırmaları Dergisi, 3(2), 203-216. https://doi.org/10.38009/ekimad.970527
• GHOSH, S. (2006). Steel Consumption and Economic Growth: Evidence From India. Resources Policy, 31(1), 7-11. https://doi.org/10.1016/j.resourpol.2006.03.005
• GHOSHRAY, A., KEJRİWAL, M. ve WOHAR, M. (2014). Breaks, Trends and Unit Roots in Commodity Prices: a Robust Investigation. Studies in Nonlinear Dynamics and Econometrics, 18(1), 23-40. https://doi.org/10.1515/snde-2013-0022
• GREASLEY, D. ve OXLEY, L. (1997). Unit Roots and British Industrial Growth 1923–92. The Manchester School, 65(2), 192-212.
• GRANGER, C. W. ve NEWBOLD, P. (1974). Spurious Regressions in Econometrics. Journal of Econometrics, 2(2), 111-120. https://doi.org/10.1016/0304-4076(74)90034-7
• GUJARATI, D. N. (2004). Basic Econometrics (Fourth Edition). The McGraw- Hill Companies.
• HACIİMAMOĞLU, T. (2023). Katar’da Ekolojik Ayak İzi ve Alt Bileşenlerinin Durağanlığının Test Edilmesi: Kesirli Frekanslı Fourier Birim Kök Analizi. Verimlilik Dergisi, (Döngüsel Ekonomi ve Sürdürülebilirlik Özel Sayısı), 205-218. https://doi.org/10.51551/verimlilik.1071540
• HE, M., WANG, Y. ve ZHANG, Y. (2023). The Predictability of Iron Ore Futures Prices: A Product-Material Lead–Lag Effect. Journal of Futures Markets, 43(9), 1289-1304. https://doi.org/10.1002/fut.22440
• KARAGÜL, K. (2007). İhracat Performansını Etkileyen Faktörlerin Analizi: Denizli’de Bir Firma Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• KAZGAN, G. (2021). Türkiye Ekonomisinde Krizler (1929-2009). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• KOÇ, Ö. (2023). Türkiye’nin Yüksek Teknolojili Ürün İhracatının Doğrusal ve Doğrusal Olmayan Zaman Serileri Yöntemleriyle Karşılaştırmalı Analizi. Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• KOSTAKOĞLU, F. S. (2016). Sanayi Sektörü İş Hacminin Ekonometrik Analizi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2), 61-68. https://doi.org/10.18037/ausbd.389166
• LEE, J. ve STRAZICICH, M. C. (2003). Minimum Lagrange Multiplier Unit Root Test With Two Structural Breaks. Review of Economics and Statistics, 85(4), 1082-1089. https://doi.org/10.1162/003465303772815961
• MARCUS, P. ve VILLA, J. (2018). Steel Demand Tracking Experience Counts. Strategic Insights From WSD, 15(3), 22-25.
• MASLYUK, S. ve DHARMARATNA, D. (2013). Impact of Shocks on Australian Coal Mining (pp. 231-255). Springer London. https://doi.org/10.1007/978-1-4471-5286-6_14
• OMAY, T. (2015). Fractional Frequency Flexible Fourier Form to Approximate Smooth Breaks in Unit Root Testing. Economics Letters, 134, 123-126. https://doi.org/10.1016/j.econlet.2015.07.010
• ÖZÇELİK, O. (2022). PEGSÜ Ülkelerinin Dış Ticaret Rekabet Gücü AB14 Ülkelerine Yakınsıyor Mu Ani ve Yumuşak Değişimli Fourier Panel Birim Kök Testinden Kanıtlar. Ekoist: Journal of Econometrics and Statistics, 36, 257-282. https://doi.org/10.26650/ekoist.2022.36.1065053
• PAMUK, Ş. (2021). Türkiye’nin 200 Yıllık İktisadî Tarihi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• PAULIK, S., MILFORD, R. L., MULLER, D. B. ve ALLWOOD, J. M. (2013). The Steel Scrap Age. Environmental Science & Technology, 47(7), 3448-3454. https://doi.org/10.1021/es303149z
• PERRON, P. (1989). The Great Crash The Oil Price Shock and The Unit Root Hypothesis. Econometrica: Journal of the Econometric Society, 57(6), 1361-1401. https://doi.org/10.2307/1913712
• PETTERSON, A. (2024). Consequences of Trade Protectionism: Assessing Trade Barriers Effect on Swedish Steel and Iron Exports. Umeå University, Faculty of Social Sciences, Umeå School of Business and Economics (USBE), Economics. Independent Thesis Basic Level (Degree of Bachelor). Sweden.
• ROMERO-AVILA, D. (2009). Multiple Breaks, Terms of Trade Shocks and the Unit Root Hypothesis for African per Capita Real GDP. World Development, 37(6). 1051-1068. https://doi.org/10.1016/j.worlddev.2008.09.005
• SANAYİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (2021). Demir Çelik Sektörü Raporu. Ankara: T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Yayınları
• SANAYİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (2022). Demir Çelik Sektörü Raporu. Ankara: T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Yayınları.
• SHAHBAZ, M., OMAY, T. ve ROUBAUD, D. (2019). Sharp and Smooth Breaks in Unit Root Testing of Renewable Energy Consumption: The Way Forward. The Journal of Energy and Development, 44(1/2), 5-40.
• STEARNS, P. N. (2021). Dünya Tarihinde Sanayi Devrimi. (Çev. Nurdan Soysal). İstanbul: Say Yayınları.
• ŞEKER YATIRIM (2006). Demir Çelik Sektörü Temmuz 2006. https://www.sekeryatirim.com.tr/Raporlar/sektor_raporlari/Demir_Celik_Sektoru.pdf (Erişim Tarihi: 12.08.2024).
• TARI, R. (2010). Ekonometri. Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi Yayınları.
• TATAR, H. E. (2021). Cari Açık Sürdürülebilirliğinin Kesirli Frekanslı Esnek Fourier Formlu Panel Eşbütünleşme Testi ile Analizi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(3), 979-991. https://doi.org/10.32709/akusosbil.854219
• TEKELİ, İ. (2010). Sanayi Toplumu için Sanayi Yazıları. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• TIRAŞOĞLU, M. (2012). Türkiye Ekonomisi’nde İhracata Dayalı Büyüme Hipotezinin Yapısal Kırılmalı Birim Kök ve Eşbütünleşme Testleri ile İncelenmesi. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 62(2), 373-396.
• TUNA, G. ve ÖZTÜRK, M. (2016). Piyasa Etkinliğinin Yapısal Kırılmalı Birim Kök Testleri ile İncelenmesi: Türkiye Pay Senedi Piyasası Uygulaması. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 12(12), 548-559. TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU. https://www.tuik.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 16.10.2023).
• WARELL, L. (2014). Trends and Developments in Long-Term Steel Demand The Intensity of Use Hypothesis Revisited. Resources Policy. 39. 134-143. https://doi.org/10.1016/j.resourpol.2013.12.002 WORLD STEEL ASSOCIATION. https://worldsteel.org/ (Erişim Tarihi: 16.10.2023).
• YAŞAR, O. (2009). Türk İmalat Sanayinde Lokomotif Bir Sektör: Demir Çelik Sanayi. Marmara Coğrafya Dergisi, 20, 42-78.
• YAVAŞ, H. K. (2020). Türkiye’de Sanayileşme ve Sanayi Politikaları. İstanbul: Der Yayınları.
• YELDAN, E. (2016). Küreselleşme Sürecinde Türkiye Ekonomisi. İstanbul: İletişim Yayıncılık.
• YILANCI, V., PATA, U. K. ve ÇÜTÇÜ, İ. (2022). Testing the Persistence of Shocks on Ecological Footprint and Sub-Accounts: Evidence From the Big Ten Emerging Markets. International Journal of Environmental Research, 16(1), 10. https://doi.org/10.1007/s41742-021-00391-5
• ZIESEMER, T. H. W. (2014). Country Terms of Trade 1960-2012: Trends, Unit Roots, Over Differencing, Endogeneity, Time Dummies, and Heterogeneity. Maastricht University UNU MERIT Working Papers No. 027. 1-48.