TÜRKİYE’DE FAALİYET GÖSTEREN BANKALAR ÜZERİNE STRES TESTİ UYGULAMASI

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 1, 143 - 163, 31.03.2022

İrfan Doğan

https://doi.org/10.29106/fesa.1073645

Öz

Bu çalışmada Türkiye’de faaliyet gösteren bankaların ekonomik krizlere karşı dayanıklılığının stres testi yöntemiyle ölçülmesi üzerine bir analiz yapılmıştır. Bankacılıkta 2001 krizi sonrasında BDDK’nın kurulması ile birlikte krizin olumsuz etkileri atlatılmaya başlanmış ve bankaların bilançolarında ciddi oranda düzelme meydana gelmiştir. Stres Testi Uygulamasında BDDK tarafından açıklanan, çalışma yapıldığı tarihte en son güncel veri olan 2021yılı Mart ayı mali verileri kullanılarak, hem bankacılık sektörü hem de Kamu Sermayeli, Yerli Sermayeli Özel, Yabancı Sermayeli Özel ve Katılım bankaları olmak üzere 4 ana grupta stres testi analizi yapılmıştır. Bankacılık sisteminin muhtemel ekonomik krizler yaşanması durumunda karşı karşıya kalması olası şoklar karşısında, dayanaklılığının ölçülmesi amacıyla analiz yapılmıştır. Analizde bankacılık sektörünün muhtemel şoklarda; bankaların Sermaye Yeterlilik Oranları, Likidite Oranları ve Yabancı Para Pozisyonlarının olası şoklara karşı ne kadar etkilendikleri ve yasal sınırların dışına çıkıp çıkılmadığı analiz edilmeye çalışılmıştır. Çalışmanın neticesiyle Kamu Sermayeli Bankalar ile Özel Sermayeli bankalar arasındaki dayanıklılık farkları, Özel Sermayeli Bankalar arasında Yerli Sermayeli ve Yabancı Sermayeli Bankaların karşılaştırmalı güçlü ve zayıf yönleri, faizsiz sistemde faaliyet gösteren Katılım Bankalarının, faizli sistemde çalışan mevduat bankalarına göre yapısal ve yönetimsel farklar ve güçlü-zayıf yönlerinin değerlendirmesi imkanı sağlamıştır. Yapılan analiz neticesinde en başarılı banka grubundan başlayarak sıralama yapılacak olunursa; Yerli Sermayeli Özel Bankalar, Yabancı Sermayeli Özel Bankalar, Kamu Sermayeli Bankalar ve Katılım Bankaları olarak gerçekleştiği görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Bankacılık, Stres Testi, BASEL, Risk Yönetimi.

STRESS TEST APPLICATION ON BANKS OPERATING IN TURKEY

Öz

In this study, an analysis has been made on measuring the resilience of banks operating in Turkey against economic crises using the stress test method. With the establishment of the BRSA after the 2001 crisis in banking, the negative effects of the crisis began to be overcome and a serious improvement occurred in the balance sheets of the banks. Stress test analysis was carried out in 4 main groups: both the banking sector and the public-owned, domestic-owned private, foreign-owned private and participation banks, using the financial data of March 2021, which was the most recent data on the date of the study, announced by the BRSA in the Stress Test Application. Analysis has been made in order to measure the resilience of the banking system in the face of possible shocks in case of possible economic crises. In the analysis, in the possible shocks of the banking sector; It has been tried to analyze how much the banks' Capital Adequacy Ratios, Liquidity Ratios and Foreign Currency Positions are affected by possible shocks and whether they are outside the legal limits. As a result of the study, the differences in durability between Public-Equity Banks and Private-Equity Banks, the comparative strengths and weaknesses of Domestic and Foreign Capital Banks between Private Equity Banks, the structural and managerial differences and strong-weakness of Participation Banks operating in the interest-free system compared to the deposit banks operating in the interest-free system. provided an opportunity to evaluate its aspects. As a result of the analysis, if the ranking is made starting from the most successful bank group; Private Banks with Domestic Capital, Private Banks with Foreign Capital, Public Banks and Participation Banks.

Anahtar Kelimeler

Banking, Stress Test, BASEL, Risk Management.

Kaynakça

• Aksoy, R. ve Koçoğlu, C.M. (2012). Hizmet Kalitesinin Servperf Yöntemi ile Ölçülmesi: Otobüs İşletmeleri Üzerinde Bir Uygulama” AkademikBakış Dergisi, C.19, ss.1-20.
• Anthony T. Allred, H. LonAddams, (2000) "Service quality at banksandcreditunions: what do theircustomers say?", Managing Service Quality: An International Journal, Vol. 10 Issue: 1, pp.52-60.
• Arı, Erkan ve Yılmaz, Veysel. (2015). “Banka Hizmet Kalitesi Boyutları ile Banka Sadakati Arasındaki İlişkilerin SERVQUAL ve Yapısal Eşitlik Modeli ile İncelenmesi: İ.İ.B.F. Öğrencileri Üzerine Bir Uygulama, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20 (3):121-135.
• Aydın, K. ve Yıldırım, S. (2012). Hizmet Sektöründe SERVPERF Ölçeği ile Hizmet Kalitesinin Belirlenmesi (Sağlık Hizmetleri Sektöründe Bir Uygulama), Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 1 (2), ss.33-52.
• Berger, Sven C. (2009) "Self‐service technologyforsalespurposes in branchbanking: Theimpact of personalityandrelationship on customeradoption", International Journal of Bank Marketing, Vol. 27 Issue: 7, pp.488-505.
• Bozdağ, N., Atan, M. ve Altan, S. (2003). Hizmet Sektöründe Toplam Hizmet Kalitesinin SERVQUAL Analizi ile Ölçümü ve Bankacılık Sektöründe Bir Uygulama. VI. Ulusal Ekonometri ve İstatistikSempozyumu, 29-30 Mayıs, Ankara: Gazi Üniversitesi Ekonometri Bölümü.
• Bülbül, H. ve Demirer, Ö. (2008). Hizmet Kalitesi Ölçüm Modelleri Servqual Ve Serperf’in Karşılaştırmalı Analizi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.20, ss.181–198.
• Büyükkeklik, A., Özoğlu, B. ve Bülbül, H. (2014). Kargo Hizmet Sağlayıcılarında Kalitenin Tüketici Davranışına Etkisi: Bireysel Tüketici Araştırması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Dr. Mehmet YILDIZ Özel Sayısı, ss. 33-43.
• Church, Martin K., (1993), “InvestigationandMeasurement of PersonalityStructure in a Non-Western Culture: RelatingIndigenousPhiliphinneDimensionstotheBigFive Model”, DoctoralDissertation, Washington StateUniversity, Washington. Costa, Paul T. and MCCRAE, Robert R., (1992), FourWaysFiveFactorsAre Basic, (Akt: Selcen Demirkan), PersonalityandIndividualDifferences, Vol:13, No: 6, pp: 653-665.
• Cüceloğlu, D. (2010). İnsan ve Davranışı, Psikolojinin Temel Kavramları.İstanbul: 19. Baskı, Remzi Kitabevi.
• Dabholkar, P.A. andBagozzi, R.P. (2002), “An attitudinal model of technology-based self-service: moderatingeffects of consumertraitsandsituationalfactors”, Journal of the Academy of Marketing Science, Vol. 30, pp. 184-201.
• Dede, Bahar, (2009), “Kişilik Özelliklerinin Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkileri: Bankalar Örneği”, Yüksek Lisans Tezi, KaradenizTeknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• Eleren, A., Bektaş, Ç. ve Görmüş, Ş. (2007). Hizmet Sektöründe Hizmet Kalitesinin SERVQUAL Yöntemi ile Ölçülmesi ve Hazır Yemek İşletmesinde Bir Uygulama. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar Dergisi, 44 (514), ss.75-88.
• Fan, X., &Du, Y. (2010). How do Consumer PersonalityTraitsAffecttheirPerceptionsandEvaluations of Service Quality? 2010 International Conference on Service Sciences, 148-153.
• Hovenga, E. (2010). Service quality in hotel sector&influence of personalitytraits, Master’sThesis, WO-Bedrijfskunde, richting Master SupplyChain Management.
• Işık, O., Akbolat, M. Ve Ünğan, M.C. (2013). Kamu ve Özel Banka Müşterilerinin Hizmet Kalite Algılarının Değerlendirilmesi: Bir Alan Araştırması. İşletme Bilimi Dergisi, S.2, ss. 51-64
• İşler, A.U. (2015). “İnternet Bankacılığı E-Hizmet Kalitesinin Kullanıcılar Tarafından Değerlendirilmesi: Kuveyt Türk Örneği”. Business & Management Studies: An International Journal, 3(2):220-233.
• Kalyoncuoğlu, S. ve Faiz, E. (2016). Hizmet Kalitesinin Kurumsal İmaja Etkisi: Kamu ve Özel Mevduat Bankaları Üzerinde Bir Araştırma. Pazarlama ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, S.17, ss. 67‐103.
• Kaur, N., & Kiran, R. (2015). E-Banking Service QualityandCustomerLoyalty: Changing Dynamics of Public, PrivateandForeign Bank of PublicConsumers in India. Global Business and Management Research: An International Journal, 74-92.
• Khurana, S. (2014). Service QualityVersusCustomerSatisfaction in BankingSector: A LiteratureReview. The IUP Journal of Marketing Management, 65-78. Ko, Myung; Mancha, Ruben; Beebe, Nicole ve Yoon, HyunShik. (2012). “Customers’ Personality, TheirPerceptions, andGreenConcern on Internet BankingUse”, Journal of Information Technology Management, 23(4): 21-32.
• Kocabulut, Ö. ve Albayrak, T. (2019). "Theeffects of moodandpersonalitytype on service qualityperceptionandcustomersatisfaction", International Journal of Culture, TourismandHospitalityResearch, Vol. 13 No. 1, pp. 98-112.
• Lau, MeiMei; Cheung, Ronnie; Lam, Aris Y. C.; Chu,YuenTing. (2013). Measuring Service Quality in theBankingIndustry: A Hong Kong BasedStudy. Contemporary Management Research, 9(3):263-282.
• Lin, Neng - Pai, Chiu, Hung - ChangandHsieh, Yi - Ching, (2001), “InvestigatingTheRelationshipBetween Service Providers' PersonalityandCustomers' Perceptions of Service QualityAcrossGender”, Total Quality Management, Cilt: 12, No: 1, pp: 57-67.
• Mishra, VishalandVaithianathan, Sridhar. (2015) "Customerpersonalityandrelationshipsatisfaction: EmpiricalevidencefromIndianbankingsector", International Journal of Bank Marketing, 33(2):122-142.
• Moody, Margot C., (2007), “AdaptiveBehvior in InterculturalEnvironments: TheRelationshipBetweenCulturalIntelligenceFactorsandBigFivePersonalityTraits”, DoctoralDissertation, George Washington University, Washington.
• Mount, Michael K., andMurray R. Barrick; (1998), “ FiveReasonsWhyThe “BigFive” Article Has BeenFrequentlyCited”, PersonnelPsycho- logy, 51, pp.853-857.
• Onditi, Arvinlucy A. (2013). RelationshipbetweenCustomerPersonality, Service FeaturesandCustomerLoyalty in theBankingSector: A Survey of Banks in HomabayCounty, Kenya, International Journal of Business andSocialScienceVol. 4 No. 15 (Special Issue), ss.132-150.
• Özgüven, N. (2008). Hizmet Pazarlamasında Müşteri Memnuniyeti ve Ulaştırma Sektörü Üzerinde Bir Uygulama. Ege Akademik Bakış, 8 (2), ss.651-682.
• Pala, E., & Kartal, B. (2010). Banka Müşterilerinin İnternet Bankacılığı ile İlgili Tutumlarına Yönelik Bir Pilot Araştırma. Yönetim ve Ekonomi , 43-61.
• Parasuraman, A., Zeithaml, V. A. ve Berry, L. L. (1985). A Conceptual Model of Service QualityandItsImplicationsforFutureResearch, Journal of Marketing, 49 (4), pp. 41-50.
• Perry, Susan Rea, (2003), “BigFivePersonalıtyTraitsandWork Drive as Predictors of AdolescentAcademic, Performance”, DoctoralDissertation, TheUniversityof Tennessee, Tennesseee.
• Puher, Meredith A., (2009), “TheBigFivePersonalityTraits as Predictors of AdjustmenttoCollege”, Master Dissertation, VillanovaUniversity, Pennsylvania.
• Robledo, M.A. (2001). MeasuringandManaging Service Quality: IntegratingCustomerExpectations. Managing Service Quality, 11 (1), pp.22-31.
• Seibert, Scot E., andKraımer, Maria L., (2001), “TheFive-Factor Model of PersonalityandCareerSuccess”, Journal of VocationalBehavior, Vol: 58, No: 1, pp: 17-19,
• Shaye, Afrouz, (2009), “Infidelity in DatingRelationships: Do BigFivePersonalityTraitsandGenderInfluenceInfidelity?”, DoctoralDissertation, AlliantInternational University, California.
• Şafaklı, O. V. (2006). KKTC’de KOBİ’lere Dönük Banka Hizmet Kalitesinin Ölçülmesi,3. Kobiler ve Verimlilik Kongresi, T.C İstanbulKültür Üniversitesi & KOSGEB, İstanbul.
• Şahin, K. (2013). Cinsiyete Göre Bankacılık Sektöründe Hizmet Kalitesi Üzerine Bir Çalışma. LAÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (1), ss.34-48.
• Taggar, S., Hackett, R., Saha, S. (1999). LeadershipEmergence in AutonomousWorkTeams: AntecedentsandOutcomes. PersonnelPsychology, 52, 899 – 926.
• Toktaş, P. ve Gül, B. (2016). Bir Bankanın Hizmet Kalitesinin Ölçümü. Bankacılık ve Sigortacılık Araştırmaları Dergisi, 2 (9), ss.8-27.
• Trouba, Edwin J., (2007), “A Person-Organızatıon Fit Study of theBıgFivePersonality Model andAttractiontoOrganizationsWithVaryingCompensationSystemCharacteristics”, DoctortaDissertation, DePaulUniversity, Chicago.
• Untaru, E. N., Ispas, A., & Dan, I. (2015). AssessingtheQuality of Banking Services Using the SERVQUAL Model. RomanianJournal of Marketing, 84-92.
• Yılmaz, V., Çelik, E. ve Depren, B. (2007). Devlet ve Özel Sektör Bankalardaki Hizmet Kalitesinin Karşılaştırılması: Eskişehir Örneği, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 8 (2), ss.234-248.
• Yoon, Kuh, (1997), “General MentalAbilityandtheBigFivePersonalityDimensions: An Investigation of the Cross-CulturalGeneralizability of TheirConstructandCriteron-RelatedValidities in Korea”, DoctoralDissertation, TheUniversity of Iowa, Iowa.
• H.S. Yoon, L.M.B. Steege (2013). Development of a quantitative model of theimpact of customers' personalityandperceptions on internet bankinguseComputers in Human Behavior, 29 (3), pp. 1133-1141.
• Zeithaml, V. A., Parasuraman, A, ve Berry, L. L. (1990). DeliveringQuality Service: BalancingCustomerPerceptionsandExpectations.TheFreePress, New York.
• Zeithaml, V.A. (1988). Consumer perceptions of price, qualityandvalue: a means-end model andsynthesis of evidence. Journal of Marketing, Vol.52, pp. 2-22.
• Zel, Uğur, (2006), Kişilik ve Liderlik, Nobel Yayınları, İkinci Baskı, Ankara. https://data.worldbank.org/indicator/SL.SRV.EMPL.ZS?contextual=default&end=2017&name_desc=false&start=2010&view=chart