ARMEiOS OGLU ER HiKAYESi BAGLAMINDA PLATON'UN ÖLÜMDEN SONRAKi HAYAT iLE İLGİLİ GÖRÜŞLERİNİN DiNI VE FELSEFI ANALİZİ

Yıl 2004, Cilt: 9 Sayı: 1, 0 - 0, 30.06.2004

İsmail Erdoğan

Öz

Platon, İslam Felsefesi ve Tasavvuf'un oluşmasında etkili olan önemli filozoflardan
birisidir. Onun Devlet adlı eserinde, ahiret ile ilgili bir hikaye yer almaktadır.
Hikayeye göre, Anneios oğlu Er adında bir kişi ölmüş ve ruhu başka bir aleme gitmiştir.
Ancak, bir süre sonra bu kişi tekrar canlanmış ve orada gördüklerini anlatmıştır.
Er'in, bu alem hakkında verdiği bilgilerden büyük bir çoğunluğu, İslam inançları ile
uygunluk arzetınektedir. Bu çalışmada Platon'un ahiret hakkındaki görüşleri ile İslam
inançları arasında ayet ve hadisiere dayalı bir karşılaştırına yapılmıştır. Bu karşılaştırma
neticesinde yaklaşık 15 meselede benzerlik ve 3 meselede ise farklılıklar tespit
edilmiştir. Ayrıca Platon'un bu hikayesi, İslam düşünürlerinin de benzer şekilde hikayeler
yazınalarına sebep olmuştur. İbn Sina'nın Hayy b. Yakzan'ı; Ahmed Gazall'nin
Risaletü't-Tuyfır'u, Sühreverdl'nin Kıssatu'l- Gurbetü'l-Garbiyye'si, Necmedclin
Razi'nin Risaletü't-Tuyur'u ve Molla Cami'nin Salaman ve Absal'ı bunlardan bazılarıdır.
Bu hikayelerde de ruhun yolculuğundan bahsedilmektedir. Platon'un hikayesinin
ayrıca bir ele felsefi özelliği bulunmaktadır. Platon'un özellikle ruh ve ruhun ölümsüzlüğü
görüşü, İslam filozofları üzerindeki etkisi açısından önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Platon, Amıeios oğlu Er, Ahiret, Ruh

Kaynakça

• ALTINTAŞ, Hayran i, İbn Sina Mctafiziği, Ankara, 1992.
• ARİSTOTELES, Ruh Üzerine, çev. Zeki Özcan, istanbul, 200.
• BALCIZADE, Tahir Harimi, Tarih-i Mcdcniycttc Kütüph:ınclcr, Balıkesir, 1931.
• BA YRAKDAR, Mehmet, İsliim Felsefesine Giriş, Ankara, 1997.
• BOLA Y, Süle§ınan Hayri, Felsefi Doktrinlcr Sözlüğü, Ankara, 1990.
• BUHAR!, Ebü Abdullah Muhammed b. İsına'll, cl- Ciiıniu's- Sahilı.
• CEVZİYYE, İbn Kayyım, Kitabu'r-Rulı, çev. Şaban Haklı, istanbul, 2003, s. 140.
• EBU DAVUD, Süleyman b. Eş'as es-Sicistani el- Esdi, cs-Slincn.
• EFLATUN, Timaios, çev. Erol Gliney- Lütfi Ay, İstanbul, 1997.
• FARABl, Devai-i Kalbiyyc, (Farabi, haz. Hilmi Ziya Ülken-Kİvamettin Burslav), An!<ara, (trs.).
• GAZALI, Filozofların Tutarsızlığı, çev. Bekir Sadak, istanbul, 2002.