İMKÂNDELİLİNDEN TRANSANDANTAL İDEALE: KANT'TA TANRI KAVRAMININ KÖKLERİ

Yıl 2011, Cilt: 16 Sayı: 2, 0 - 0, 30.12.2011

Necmettin Tan

Öz

Kant, teistik delilleri eleştirisiyle bilinmektedir. Onun teistik delilleri eleştirisi,
teorik felsefesiyle uyum içindedir. Ancak Saf Aklın Eleştirisi’nde “saf aklın ideali” ve
“transandantal ideal” başlıkları altında transandantal ideal olarak Tanrı anlayışının
zorunlu ve doğal olduğunu göstermeye çalışmaktadır. Onun bu konudaki görüşleri
eleştiri öncesi dönemde yazdığı yazılarda geliştirdiği “imkân delili” ile büyük
benzerlikler göstermektedir. Saf Aklın Eleştirisi’nde tüm teistik delilleri reddeden
Kant, kendi imkan delilinden söz etmez ve onu reddetmez. Ancak Dinin Felsefi
Öğretisi Üzerine Dersler adlı kitabında delile değinir ve ondan övgüyle söz eder.
Hiçbir delilin Tanrı'nın varlığını gösteremeyeceğini düşünse de bu delilin öznel açıdan
Tanrı'nın zorunluluğunu gösterdiğini düşünür. Kant, bu zorunlu ve doğal ideale kendi
ahlak teolojisi için ihtiyaç duymaktadır çünkü ahlaki Tanrı bir kurgu olmamalıdır.

Anahtar Kelimeler

Kant, saf aklın ideali, transandantal ideal, imkan delili, teistik deliller

From Possibility Proof to Transcendental Ideal: The Roots of Kant’s God

Öz

Kaynakça

• Leibniz, G. W.,Monadoloji, çeviri: Suut K. Yetkin, (İstanbul: Maarif Matbaası), 1943, 43. madde,
• Robert MerrihewAdams, “God, Possibilityand Kant”, FaithandPhilosophy, 14: 4, October 2000,
• ImmanuelKant, “TheOnlyPossibleGround of Prooffor a Demonstration of God'sExistence”, Theoretical philosophy, 1755—1770, çeviri: David Walfordve Ralf Meerbote, (Cambridge: Cambridge University Press), 1992.