BABANZÂDE AHMET NAİM VE AHMET AĞAOĞLU’NA GÖRE DA’VÂ-YI AHLÂK-I AMELÎ

Yıl 2012, Cilt: 17 Sayı: 1, 0 - 0, 30.06.2012

Ayhan Çetin

Öz

Ahmet Ağaoğlu ve Babanzâde Ahmet Naim, Osmanlı’nın son dönemi ile
Cumhuriyet’in ilk yıllarında yaşamış ve bu dönemlerdeki dinî, siyasî ve toplumsal
gelişmelerle ilgili olarak yazdıklarıyla o döneme damgasını vurmuş iki aydındır. Ahlâk
konusu ise dönemin, üzerinde en çok söz söylenen meselelerinden biri olmuştur. Hızlı
bir değişim ve dönüşümün yaşandığı toplumsal yapıda, bireysel ve toplumsal ahlâk,
her bir düşünce akımının kendi sistematiği içerisinde şekillendirilmeye çalışılmıştır.
Biz bu yazımızda, İslamcı görüşleriyle temâyüz etmiş Babanzâde Ahmet Naim ile
daha çok Türkçülük yanlısı fikirleriyle etkili olmuş Ahmet Ağaoğlu’nun, ahlâkın
amelî/pratik yönüyle alakalı görüş ve düşüncelerini tespit ve değerlendirmeye çalıştık.
Ahmet Naim, din/İslam kaynaklı bir ahlâkı savunurken, Ahmet Ağaoğlu ise dinin
ahlâk sahasında söz sahibi olmasını kısmen kabul etmekle birlikte, daha çok
modernizmin şekillendirdiği, rasyonalist temelli bir ahlâktan yana tavır alır.

Anahtar Kelimeler

Babanzâde A. Naim, Ahmet Ağaoğlu, Ahlâk, İslamcılık, Türkçülük

Concept of Practical Morals According to Babanzade Ahmet Naim and Ahmet Agaoglu

Öz

Kaynakça

• Ağaoğlu, Ahmet, İslamiyet’te Kadın, Rusçadan Çeviren: Hasan Ali Ediz, Birey Toplum Yayınları, Ankara, 1985.
• ............., “İslam’da Da’vâ-yı Milliyet”, Türk Yurdu, Yıl: 3, 10 Temmuz 1330/23 Temmuz 1914, C. VI, S. 10, ve Yıl: 3, 24 Temmuz 1330/6 Ağustos 1914, C. VII, S. 11.
• ............., Hukuk Tarihi, Hukuk Talebesi Cemiyeti Yayınları, İstanbul, 1931.
• ............., Üç Medeniyet, Milli Eğitim Basımevi, Birinci Basılış, İstanbul, 1972.
• ............., Serbest İnsanlar Ülkesinde, Sanâyii Nefîse Matbaası, İstanbul, 1930.
• Akalın, Gülseren, Türk Düşünce ve Siyasî Hayatında Ahmet Ağaoğlu, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Ü. Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Ankara, 1999.
• Akçura, Yusuf, Üç Tarz-ı Siyaset, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2007.
• Babanzâde Ahmet Naim, İslam Ahlâkının Esasları, Sadeleştiren: Ömer Rıza Doğrul, Yücel Yayınları, İstanbul, 1963.
• ............., İslam Ahlâkının Esasları, Notlarla Sadeleştiren: Recep Kılıç, Türkiye Diyanet Vakfı Yay., Ankara, 1995.
• ............., “Sıdk-ı Nübüvvet-i Muhammediye’nin Tarîhen Sübûtu”, Sırât-ı Mustakîm Mec., 23 Teşrînievvel 1324/5 Kasım 1908, C. 1, S. 11.
• ............., “Vaizler”, Sırât-ı Müstakîm Mec., 23 Ağustos 1324/5 Eylül 1908, C. 1, S. 2.
• ............., “İslam’da Da’vâ-yı Kavmiyet”, Sebîlürreşâd Mec., 10 Nisan 1330/23 Nisan 1914, C. 12, S. 293.
• ............., “Tesettür İşine Zâbıta Karışmasın mı?”, Sebilürreşâd Mec., 13 Şubat 1335/13 Şubat 1919, C.16, S. 391.
• Kılıç, Recep, “Ahlâk Kavramının Analizi”, İslam Ahlâkı ve Sevgi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara, 2007.
• Kirman, Mehmet Ali, Din Sosyolojisi Terimleri Sözlüğü, Rağbet Yayınları, İstanbul, 2004.
• Özcan, Ufuk, Ahmet Ağaoğlu ve Rol Değişikliği, Kitabevi Yayınları, İstanbul, 2010.
• Sakal, Fahri, Ağaoğlu Ahmet Bey, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1999.
• Shissler, A. Holly, İki İmparatorluk Arasında Ahmet Ağaoğlu ve Yeni Türkiye, Çeviren: Taciser Ulaş Belge, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 1. Baskı, İstanbul, 2005.
• Tekin, Mustafa, “Meşrutiyet Döneminde Kadın ve Aile Tartışmaları”, Yüzüncü Yılında II. Meşrutiyet, Editör: Asım Öz, Pınar Yay., Birinci Basım, İstanbul, 2008.
• Toker, Nilgün- Tekin, Serdar, “Batıcı Siyasî Düşüncenin Karakteristikleri ve Evreleri: ‘Kamusuz Cumhuriyet’ten Kamusuz Demokrasi’ye”, Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce: Modernleşme ve Batıcılık, İletişim Yayınları, C. 3, İstanbul, 2002.
• Yüce, Nuri, “Ağaoğlu, Ahmet”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), C. 1, İstanbul, 1998.