Sağlık Hizmeti Sağlayıcıları Hasta Aktivasyon Ölçeğinin Türkçe'ye Uyarlanması

Yıl 2025, Cilt: 35 Sayı: 3, 937 - 947, 23.09.2025

Gülizar Gülcan Şeremet , Hazal Swearinger

https://doi.org/10.18069/firatsbed.1573071

Öz

Bu araştırmanın amacı, sağlık hizmeti sağlayıcılarının hasta aktivasyonuna yönelik 21 üzere geliştirilen bir ölçeği Türkçeye uyarlamaktır. Bu kapsamda, Shand ve arkadaşları (2019) tarafından geliştirilen Sağlık Hizmeti Sağlayıcılarının Hasta Aktivasyon Ölçeği kullanılmıştır. Araştırma, Ankara’da aktif olarak görev yapan ve kronik hastalık yönetiminde hasta aktivasyonuna katkı sunan 206 hekimin gönüllü katılımıyla yürütülmüştür. Katılımcılar basit rastgele örnekleme yöntemiyle seçilmiş, veriler yüz yüze anket yöntemiyle toplanmıştır. Doğrulayıcı faktör analizi, ölçeğin iki faktörlü yapısını (hasta merkezli ve çalışan merkezli) doğrulamış ve yapı geçerliliğini desteklemiştir. İç tutarlılık katsayıları yüksek düzeyde güvenilirlik göstermiştir (α > 0.90). Ölçeğin hasta merkezli (HM) 20 madde ve çalışan merkezli (CM) 20 madde olmak üzere toplamda 40 maddeden oluştuğu görülmüştür. Ölçek, orijinal yapısıyla büyük ölçüde örtüşmektedir. Elde edilen bulgular, ölçeğin Türkiye bağlamında geçerli ve güvenilir bir ölçüm aracı olduğunu göstermektedir. Aynı zamanda çalışma Türkiye’deki sağlık literatüründeki önemli bir boşluğu doldurarak sağlık çalışanlarının hasta aktivasyonuna yönelik tutumlarını değerlendirmede önemli bir katkı sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Hasta Aktivasyonu , Sağlık Hizmeti , Sağlık Yönetimi , Davranış Değişikliği , Sosyal Hizmet

Etik Beyan

Çalışmanın yürütülebilmesi için Çankırı Karatekin Üniversitesi Etik Kurulundan ve araştırmanın yürütüldüğü hastanelerden gerekli izinler alınmıştır. Ayrıca ölçek sahibinden izin alınmıştır.

Destekleyen Kurum

Çankırı Karatekin Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü tarafından desteklenmiştir.

Proje Numarası

SBF081123B22

Adaptation of the Health Care Providers Patient Activation Scale to Turkish

Öz

The aim of this study is to adapt a scale developed to assess healthcare providers’ behaviors regarding patient activation into Turkish. For this purpose, the Patient Activation Measure for Healthcare Providers, originally developed by Shand et al. (2019), was used. The study was conducted with the participation of 206 physicians actively practicing in Ankara, who play a direct role in patient activation within chronic disease management. Participants were selected through simple random sampling, and data were collected via face-to-face surveys. Confirmatory factor analysis supported the two-factor structure of the scale (patient-centered and clinician-centered) and confirmed its construct validity. Internal consistency coefficients indicated high reliability (α > 0.90). It was show that the scale consisted of a total of 40 items, including patient-centred, 20 items and employee-centred 20 items. The 40-item scale showed strong consistency with the original version. . The findings show that the scale is a valid and reliable measurement tool in the Turkish context. At the same time, the study fills an important gap in the health literature in Turkey and makes an important contribution in evaluating the attitudes of health professionals towards patient activation.

Anahtar Kelimeler

Patient Activation , Healthcare , Healthcare Management , Behavior Change , Social Work

Proje Numarası

SBF081123B22

Kaynakça

• Ahmad, F., & Joshi, J. (2023). Patient activation and self-management: Impact on quality of life and healthcare utilization in chronic conditions. Journal of Integrated Care, 31(1), 55–67. https://doi.org/10.1108/JICA-10-2022-0047
• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S., & Yıldırım, E. (2010). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri: SPSS uygulamalı (5. bs.). Sakarya Yayıncılık.
• Bodenheimer, T., Lorig, K., Holman, H. and Grumbach, K. (2002). Patient self-management of chronic disease in primary care. JAMA, 288(19), 2469–2475. https://doi.org/10.1001/jama.288.19.2469
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör Analizi: Temel Kavramlar ve Ölçek Geliştirmede Kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 32, 470-482.
• Büyüköztürk, Ş. (2007). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem Yayıncılık.
• Entwistle, V. A., Cribb, A., Watt, I. S., Skea, Z. C., Owens, J., Morgan, H. M. and Christmas, S. (2018). The more you know, the more you realise it is really challenging to do: Tensions and uncertainties in person-centred support for people with long-term conditions. Patient Education And Counseling, 101(8), 1460-1467.
• Fiscella, K., Meldrum, S., Franks, P., Shields, C. G., Duberstein, P., McDaniel, S. H. and Epstein, R. M. (2004). Patient trust: is it related to patient-centered behavior of primary care physicians?. Medical care, 42(11), 1049-1055.
• Fisher, E. B., Brownson, C. A., O’Toole, M. L., Shetty, G., Anwuri, V. V.andGlasgow, R. E. (2005). Ecological approaches to self-management: The case of diabetes. American Journal of Public Health, 95(9), 1523–1533. https://doi.org/10.2105/AJPH.2005.066084
• Fisher, E. B., Boothroyd, R. I., Coufal, M. M., Baumann, L. C., Mbanya, J. C., Rotheram-Borus, M. J., Sanguanprasit, B. and Tanasugarn, C. (2017). Peer support for self-management of diabetes improved outcomes in international settings. Health Affairs, 36(1), 152–160. https://doi.org/10.1377/hlthaff.2016.1373
• Gillespie, R., Florin, D. and Gillam, S. (2004). How is patient‐centred care understood by the clinical, managerial and lay stakeholders responsible for promoting this agenda?. Health Expectations, 7(2), 142-148.
• Hasman, A., Coulter, A. and Askham, J. (2006). Education for partnership. Picker Institute Europe.
• Hibbard, J. H., Stockard, J., Mahoney, E. R.and Tusler, M. (2004). Development of the Patient Activation Measure (PAM): conceptualizing and measuring activation in patients and consumers. Health Services Research, 39(4p1), 1005-1026.
• Holman, H. and Lorig, K. (2000). Patients as partners in managing chronic disease: partnership is a prerequisite for effective and efficient health care. Bmj, 320(7234), 526-527.
• Kaplan, D. (2000). Structural equation modeling: Foundations and extensions (2nd ed.). Sage Publications.
• Kızılkaya, S. and Ekinci, N. (2024). Sağlık Kurumlarında Örgütsel İletişim (ss. 147-161). İçerisinde: Sağlık İletişimi ve Sağlık Sektörüne Yansımalar (Ed. Cuma Çakmak), Ankara: Gazi Kitabevi.
• Kitson, A., Marshall, A., Bassett, K. And Zeitz, K. (2013). What are the core elements of patient-centred care? A narrative review and synthesis of the literature from health policy, Medicine And Nursing. Journal Of Advanced Nursing, 69(1), 4-15.
• Kline, R. B. (2011). Principles And Practice Of Structural Equation Modeling (3rd ed.). Guilford.
• Lawn, S. and Battersby, M. (2009). Capabilities For Supporting Prevention And Chronic Condition Self-Management: A Resource For Educators Of Primary Health Care Professionals. Department of Health and Ageing, Australian Government; Flinders University. Erişim Tarihi:09 Eyllül.2024
• Lee, M., Park, S. and Lee, K.-S. (2020). Relationship between Morbidity and Health Behavior in Chronic Diseases. Journal of Clinical Medicine, 9(1), 121. https://doi.org/10.3390/jcm9010121
• McGinnis, J. M., Williams-Russo, P.and Knickman, J. R. (2002). The case for more active policy attention to health promotion. Health Affairs, 21(2), 78–93. https://doi.org/10.1377/hlthaff.21.2.78
• Michie, S., Atkins, L.and West, R. (2014). The behaviour change wheel: A guide to designing interventions (1st ed.). Silverback Publishing.
• Miyamoto, S. and Takasaki, H. (2020). Cross-cultural adaptation of the Healthcare Provider-Patient Activation Scale to Japanese. Journal of Physical Therapy Science, 32(12), 810-815.
• National Academy of Medicine. (2017). Effective care for high-need patients. https://nam.edu/wpcontent/uploads/2017/06/Effective-Care-for-High-Need-Patients.pdf
• Organization for Economic Cooperation and Development [OECD]. (2023). Health at a glance 2023: OECD indicators. https://www.oecd-ilibrary.org/sites/42de0ab9-en/index.html?itemId=/content/component/42de0ab9-en
• Özdamar, K. (2016). Ölçek ve test geliştirme: Yapısal eşitlik modellemesi. Nisan Kitabevi.
• Pelzang, R. (2010). Time to learn: understanding patient-centred care. British Journal Of Nursing, 19(14), 912-917. Richards, T., Coulter, A. and Wicks, P. (2015). Time to deliver patient centered care. BMJ, 350.
• Safari, Y., Khatony, A. and Tohidnia, M. R. (2020). The hidden curriculum challenges in learning professional ethics among Iranian medical students: a qualitative study. Advances in medical education and practice, 673-681.Seçer, İ. (2015). Psikolojik test geliştirme ve uyarlama süreci: SPSS ve LISREL uygulamaları. Anı Yayıncılık.
• Shand, L., Higgins, R., Murphy, B. and Jackson, A. (2019). Development and validation of the healthcare providers patient-activation scale. Patient Education and Counseling, 102(8), 1550–1557.
• Şimşek, Ö. F. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş: Temel ilkeler ve LISREL uygulamaları. Ekinoks Yayınları.
• Takasaki, H. (2021). Rasch analysis of self-reported adherence to patient-centered physical therapy scale among Japanese physical therapists: cross-sectional study. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(19), 10282.