GELENEKSEL BÜROKRASİNİN İLK İZLERİ: MALATYA ARSLANTEPE

Yıl 2021, , 795 - 806, 20.05.2021

Hasan Yılmaz

https://doi.org/10.18069/firatsbed.907497

Öz

Türkiye son yıllarda arkeolojik çalışmalarda önemli buluntulara ev sahipliği yapmaktadır. Malatya’da Arslantepe Höyüğü bu konudaki önemli arkeolojik keşiflerden biridir. Tarihin farklı dönemlerine ait izler taşıyan Arslantepe’de ilk buluntular, M.Ö. 6000’li yılara kadar uzanmaktadır ve bu tarihin daha eskilere uzanacağı düşünülmektedir. Çünkü hali hazırda arkeolojik çalışmalar höyüğün bir başka alanında devam etmektedir. Malatya il merkezine 7 km. uzaklıkta Battalgazi ilçesinde yer alan höyük, yerden 30 metre yükseklikte ve kesintisiz bir yerleşim katmanından oluşmuştur. Arkeolojik kazılarda; saray tarzında bir yapının varlığı, ekonomik işler için geliştirilen uygulama örnekleri (depolama, cretula ve mühürler), askeri hiyerarşik yapıyı ifade eden metal kılıç ve eşyalar, sınıflı bir toplum yapısının varlığı ve gıda ambarlarının depolama ve dağıtma gibi işlevlerinin olması geleneksel bürokrasinin varlığını akla getirmektedir. Ayrıca saray duvarlarında seçkin sınıfa ait olduğu düşünülen kabartma ve figürlerin, kral mezarının, sarayda kabul alanı gibi buluntuların siyasi ve idari yapıda seçkin bir sınıfın varlığına işaret edebileceği düşünülmektedir. Klasik bilgiler bürokrasinin tarihi geçmişinin Eski Çin, Mısır medeniyetlerine dayandığını belirtmektedir. Oysa her iki medeniyetten daha eski bir tarihe dayanan Arslantepe’nin bürokratik yapısıyla literatürde ilk örnekler arasında yer alması gerektiği düşünülmektedir. Ayrıca bu çalışmada, bürokrasinin tarihi kökeninin genel kabul görmüş bilgilerden daha eski bir tarihe dayandığı ileri sürülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Bürokrasi, Geleneksel Bürokrasi, Malatya, Arslantepe

First Traces of Traditional Bureaucracy: Malatya Arslantepe

Öz

In recent years Turkey is home to the most important finds in archaeological work. Arslantepe Mound in Malatya is one of the important archaeological discoveries on this subject. The first find in Arslantepe, which bear traces of different periods of history, BC. It goes back to the 6000s and it is thought that this date will extend back to earlier times. Because archaeological studies are currently ongoing in another area of the mound. Located in Battalgazi district, 7 kilometres from Malatya city centre, the mound is 30 meters above the ground and consists of an uninterrupted settlement layer. In archaeological excavations; The existence of a palace-style structure, application examples developed for economic affairs (storage, cretula and seals), metal swords and items expressing the military hierarchical structure, the existence of a class social structure, and the functions such as storage and distribution of food warehouses suggest the existence of traditional bureaucracy. Besides, it is thought that the reliefs and figures thought to belong to the elite class on the palace walls, the king's tomb, and the findings such as the reception area in the palace may indicate the existence of an elite class in the political and administrative structure. Classical historical information states that the historical background of bureaucracy is based on Ancient Chinese and Egyptian civilizations. However, it is thought that Arslantepe, which is based on a history older than both civilizations, should be among the first examples in the literature with its bureaucratic structure. Also, this study suggests that the historical roots of bureaucracy are older than generally accepted information.

Anahtar Kelimeler

Traditional Bureaucracy, Bureaucracy, Malatya, Arslantepe

Kaynakça

• Abadan, N. (1959). Bürokrasi. Ankara: A.Ü. S.B.F Yayınları.
• Albrow, M. (1970). Bureaucracy. London: Pall Mall Press.
• Atlas (2015). Arslantepe: Devletin kökeni. Atlas Dergisi. Erişim Tarihi: 25.01.2021 https://www.atlasdergisi.com/kesfet/arkeoloji-haberleri/4536.html
• Başaran İ.E. (1989). Yönetim. Ankara: Gül Yayınevi.
• Blau, P. M. (1956). Bureaucracy in modern society. Crown Publishing Group/Random House.
• Çevikbaş, R. (2014). Bürokrasi kuramı ve yönetsel işlevi. Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 3(2), 75-102.
• Di Nocera, G. M. (2010). Metals and metallurgy. Their place in the Arslantepe society between the end of Food and urbanization. Material and textual perspectives on alimentary practice in early Mesopotamia the 4th and the beginning of the 3rd millennium BC. Economic Centralisation in Formative States. The Archaeological Reconstruction of the Economic System in 4th Millennium Arslantepe, 3, 255-33.
• Dreyfus, F. (2014). Bürokrasinin İcadı. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Dursun, D. (1992). Bürokrasi teorisi ve yönetim. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, (37-38), 133-149.
• Eryılmaz, B. (2017). Bürokrasi ve Siyaset. (Altıncı Baskı) İstanbul: Alfa Yayınları.
• Frangipane, M. (1997a). A 4th-millennium temple/palace complex at Arslantepe-Malatya. North-South relations and the formation of early state societies in the northern regions of Greater Mesopotamia. Paléorient, 45-73.
• Frangipane, M. (1997b). Arslantepe-Malatya. In Emergence and change in early urban societies (pp. 43-58). Springer, Boston, MA.
• Frangipane M. (2002). Yakındoğuda devletin doğuşu. (Çev: Z.Zühre İlkgelen) İstanbul: Kanaat Yayınları.
• Frangipane, M. (2012). Fourth millennium Arslantepe: The development of a centralised society without urbanisation. Origini, 34, 19-40.
• Frangipane, M. (2018). Different trajectories in state formation in Greater Mesopotamia: A view from Arslantepe (Turkey). Journal of Archaeological Research, 26(1), 3-63.
• Frangipane, M., 2019. “Arslantepe. Siyasi Merkezin Yükselişi ve Düşüşü: Tapınaktan Saraya Saraydan Surla Çevrili Bir Kente / Arslantepe. The Rise and Development of a Political Centre: From Temple to Palace to a Fortified Citadel”. I. Uluslararası Arslantepe Arkeoloji Sempozyumu / I. International Arslantepe Archaeology Symposium, 4-6 Ekim 2018 / 4-6 October 2018 Malatya, 71-104.
• Frangipane, M., & Palmieri, A. (1983). A Protourban Centre of the Late Uruk Period in Perspectives on Protourbanization in Eastern Anatolia: Arslantepe (Malatya). An Interim Report on 1975-1983 Campaigns. Origini. Rivista di Prehistoria e Protostoria delle Civiltà Antiche, 12(2), 287-45.
• Gültepe, N. (2019). Mührün gücü, İlk Türk İslam Devletlerinde ve Osmanlılarda Bürokrasi. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Kabaklı, A. (2002). Millete vurulan Canlı pranga. İstanbul: Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları.
• Lipset, S.M. (1986). Siyasal insan (Çev: Mete Tunçay). Ankara: Teori Yayınları.
• Mises, L.V. (2018). Bürokrasi. (Çev: Atilla Yayla ve Feridun Ergin) İstanbul: Liberte Yayınları.
• Mouzelis, N. P. (2001), Örgüt ve bürokrasi, (Çev: Alın, H. Bahadır), Konya: Çizgi Kitabevi.
• Neuman, W.L., (2006), Toplumsal araştırma yöntemleri nitel ve nicel yaklaşımlar Cilt 2, (Çev: Sedef Özge). İstanbul: Yayınodası.
• Öztürk, N.K. (2017). Bürokrasi-Siyaset İlişkileri ve Türkiye. Ankara: Siyasal Yayınevi.
• Robbins, S.P., Coulter M. (2007). Management, 9th. Edt. New Jersey, USA: Prentice Hall.
• Şenel, A. (1995). Siyasal Düşünceler Tarihi. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Weber, M. (1993). Sosyoloji yazıları. (Çev: Taha Parla). İstanbul: Hürriyet Vakfı Yayınları.
• Weber, M. (2017). Bürokrasi ve otorite. ( Çev: H. Bahadır Akın). 8. Baskı. İstanbul: Adres Yayınları.
• Yükçü, S, Atağan, G. (2011). Ortadoğu'da zaman tünelinde ticaret. Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi , (1) , 86-109.