BİNGÖL ÇAYI HAVZASI’NIN (BİNGÖL) HEYELAN DUYARLILIK ANALİZİ

Yıl 2015, Cilt: 25 Sayı: 2, 1 - 26, 31.07.2015

Vedat Avci

https://doi.org/10.18069/fusbed.66886

Cited By: 6

Öz

Bingöl Çayı Havzası Bingöl’ün batısında yer almakta olup, 106 km2 alan kaplamaktadır. Havzanın eğim atımlı faylarla parçalanması ve nisbi reliefin yüksek olması eğim değerlerinin artmasına neden olmuştur. Litolojinin aglomera, tüf ve marndan oluştuğu havzada yağış miktarı fazla, bitki örtüsü oldukça seyrektir. Havzada geçirimsiz litoloji ve eğim değerlerinin yüksek olması akarsu yoğunluğunun artmasına neden olmuştur. Doğal koşulların elverişli olması nedeniyle meydana gelen heyelanlar yerleşmeleri ve vadi yamaçlarından geçirilen karayolunun çeşitli kesimlerinde ulaşımı etkilemektedir. Bu çalışmada Bingöl Çayı Havzası için heyelan duyarlılık analizlerinin yapılması amaçlanmıştır. Heyelan duyarlılık haritası litoloji, fay hatlarına uzaklık, eğim, yağış, Normalize Fark Bitki İndeksi (NDVI), akarsu ağlarına uzaklık, yükselti ve bakı parametreleri kullanılarak oluşturulmuştur. Tek değişkenli istatistik yöntemlerinden biri olan “heyelan duyarlılık analizi” kullanılarak duyarlılık haritası elde edilmiştir. Arazi gözlemleri ve heyelan envanter haritasından yararlanılarak heyelan alanları sayısallaştırılmış, heyelan duyarlılığı için hazırlanan diğer haritalarla çakıştırılarak parametrelerin ağırlıkları belirlenmiştir. Ağırlıkları belirlenen parametre haritalar, birleştirilerek duyarlılık haritası oluşturulmuştur. Elde edilen heyelan duyarlılık haritasında yerleşmelerin büyük bir kısmının duyarlılığın yüksek olduğu alanlarda kaldığı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Bingöl Çayı Havzası, Bingöl, Heyelan Duyarlılık Analizi

Kaynakça

• AVCI, V. ve GÜNEK, H., 2014, “Göynük Vadisi’nde Heyelan Duyarlılığının Coğrafi Bilgi Sistemleri ile Analizi”, Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic.
• AVCI, V. ve GÜNEK, H., 2015, “Karlıova Havzası ve çevresinin (Bingöl) Heyelan Duyarlılık Haritasının Oluşturulması”, Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, N:10/2
• ANBALAGAN, R., 1992, “Landslide hazard evaluation and zonation mapping in mountainous terrain”. Eng. Geol., 32, Sayfa:269-277.
• BORAY, A., 1976, “Bitlis Metamorfitleri (masifi) üzerine”, Türkiye Jeoloji Kurumu, Yeryuvarı ve İnsan, Cilt:1, Sayı: 1.
• CARRARA, A., 1983, “Multivariate methods for landslide hazard evaluation”, Math. Geol., 15 (3), 403- 426.
• COLLINS, F. C. ve BOLSTAD, P.V., 2006, “A Comparison of Spatial Interpolation Techniques in Temperature Estimation”, www.ncgia.ucsb.edu., Erişim, 16.05.2015
• DAI, C. F., LEE, C. F., LI, J. ve XU, Z. W., 2001, “Assessment of Landslide Susceptibility on the Natural Terrain of Lantau Island, Hong Kong”, Environmental Geology, V: 40, I: 3, pp: 381–391.
• DÖNMEZ, Y., 1990, Umumi Klimatoloji ve İklim Çalışmaları, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayın.3248, İstanbul.
• DUMAN, T. ve EMRE, Ö., 2013, “The East Anatolian Fault: Geometry, Segmentation and Jog Characteristics”, Geological Society, Special Publications v.372, London.
• EFE, R., 2004, Biyocoğrafya, Çantay Kitabevi, İstanbul.
• EKİNCİ, D., 2005, “Karadeniz Ereğlisi'nin Zemin Hareketleri Duyarlılık Sahalarının Sınıflandırılması ve Yüksek Riskli Yerleşmelerin Zemin Stabilite Analizi”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Coğrafya Dergisi Sayı:13,Sayfa:121-137.
• EKİNCİ, D., 2011, Zonguldak-Hisarönü Arasındaki Karadeniz Akaçlama Havzasının Zemin hareketleri Duyarlılık Analizi, Çantay Kitabevi, İstanbul.
• EMRE, Ö., HERECE, E., DOĞAN, A., PARLAK, O., ÖZAKSOY, V., ÇIPLAK, R. ve ÖZALP, S., 2003, 1 Mayıs 2003 Bingöl Depremi Değerlendirme Raporu, Maden Tetkik Arama Enstitüsü Rapor No:10585, Ankara.
• EMRE, Ö., DUMAN, T. Y. ve OLGUN, Ş., 2012, 1/250000 ölçekli Türkiye Diri Fay Haritası Serisi, Elazığ Paftası, Maden Tetkik Arama Enstitüsü Genel Müdürlüğü, Ankara.
• ERİNÇ, S., 1953, Doğu Anadolu Coğrafyası, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Yayınları No:15, İstanbul.
• ERİNÇ, S., 2000. Jeomorfoloji I. İstanbul: Der Yayınları
• FELL, R., COROMINAS, J., BONNARD, C., CASCINI, L., LEROI, E., ve SAVAGE, W. Z., 2008, “Guidelines for landslide susceptibility, hazard and risk zoning for landuse planning”, Engineering Geology (102), 85-98.
• GEMITZI, A., FALALAKIS, G., ESKIOGLOU, P., PETALAs, C., 2010, “Evaluating Landslide Susceptibility Using Environmental Factors, Fuzzy Membership Functions and GIS”, Global NEST Journal, Vol 12, No: 4.
• GÖKÇEOĞLU, C. ve AKSOY, H., 1996, “Landslide susceptibility mapping of the slopes in the residual soils of the Mengen region (Turkey) by deterministic stability analyses and image processing techniques”, Eng. Geol., 44, 147-161
• GÖKÇEOĞLU, C. ve ERCANOĞLU, M., 2001, “Heyelan duyarlılık haritalarının hazırlanmasında kullanılan parametrelere ilişkin belirsizlikler”, Hacettepe Yerbilimleri Dergisi 23, 189-206.
• HANSEN, A., 1984, Landslide Hazard Analysis, In: Slope Instability, Brunsden, D., and Prior, D. B., (Editors), Wiley&Sons, New York.
• HOLBEN, B. N. ve FRASER, R. S., 1984, “Red and Near Infrared Response to Off Nadir Viewing”, International Journal of Remote Sensing, 5, 145-160
• KESİCİ, Ö. ve SÖNMEZ, M. E., 2012, “30 Ocak 2010 Tepecik Köyü Heyelanı”, Doğu Coğrafya Dergisi, S: 27, s: 207-232
• LİU, J. G., MASON, P. J., CLERICI, N., CHEN, S., DAVIS, A., MIAO, F., DENG, H. ve LIANG, L., 2004, “Landslide hazard assessment in the Three Gorges area of the Yangtze river using ASTER imagery: Zigui- Badong”, Geomorphology, 61, 171-187.
• MELESSE, A. M. ve JORDAN, J. M., 2003, “Spatially Distributed Watershed Mapping and Modelling: Thermal Maps and Vegetation Indices to Enhance Land Cover and Surface Microclimate Mapping: Part 1”, Journal of Spatial Hydrology, Vol.3, No.2.
• METİN, S., 1972, Elazığ-K44-a3 ve a4 paftalarının jeolojisi. Maden Tetkik Arama Enstitüsü Jeoloji Etütleri Dairesi Rapor No: 16.
• MORA, S. ve VAHRSON, W., 1994, “Macrozonation Methodology for Landslide Hazard Determination”, Bulletin of the Association of Engineering Geologists. 31 (1): 49–58
• MULDER, H. F. H. M. ve VAN ASCH, T. W. J., 1988, “A stochastical approach to landslide hazard determination in a forested area”, In: Proc. V Int. Symp. Landslides, Laussane, 2, 1207-1210
• NEULAND, H., 1976, “A prediction model of landslips”, Catena, 3, 215-230.
• ÖZDEMİR, H., 2007, Havran Çayı Havzasının (Balıkesir) CBS ve Uzaktan Algılama Yöntemleriyle Taşkın ve Heyelan Risk Analizi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
• ÖZŞAHİN, E., 2013, “CBS Kullanılarak Hatay İli Heyelan Duyarlılık Analizi”, Anadolu Doğa Bilimleri Dergisi Sayı: 4(1).
• ÖZTÜRK, K., 2002, “Heyelanlar ve Türkiye’ye Etkileri”, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt: 22, Sayı: 2, Sayfa: 35-50.
• PACHAURI, A. K. ve PANT, M., 1992, “Landslide Hazard Mapping Based on Geological Attributes”, Engineering Geology, 32, 81-100.
• PERİNÇEK, D., 1979, Interrelatıons of the Arab and Anatolıan Plates. Guide Book B Geocome I.
• PERİNÇEK, D., 1980, “Bitlis Metamorfitlerinde Volkanitli Triyas”, Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, Cilt, 23, Sayı: 2.
• PETEROLLI, N., VIK, J. O., AYSTERUD, A., GAILLARD, J. M., TUCKER, C. J. ve STENSTEH, N. C., 2006, “Using the Satellite-dreived NDVI to Assess Ecological Responses to Environmental Change”, Trends in Ecology and Evolution, Inpress, 495.
• ROUSE, J. W., HAAS, R. H., SCHELL, J. A. ve DEERING, D. W., 1973, “Monitoring Vegetation Systems in the Great Plains with ERTS”, Proceedings of the 3rd ERTS Symposium NASA SP-351, Vol. 1pp, 48-62.
• ROZOS, D., BATHRELLOS, G. D. ve SKILLODIMOU, H. D., 2010, “Comparison of the implementation of rock engineering system and analytic hierarchy process methods, upon landslide susceptibility mapping, using GIS: a case study from the Eastern Achaia County of Peloponnesus, Greece
• SAHA, A. K., GUPTA, P. R. ve ARORA, M. K., 2002, “GIS-Based Landslide Hazard Zonation in the Bhagirathi (Ganga) Valley, Himalayas”, International Journal of Remote Sensing, V: 23, I: 2, pp.: 357-369.
• SCHULTZ, G. A. ve ENGMAN, E. T., 2000, “Remote Sensing in Hydrology and Water Management”, Springer-Verlag, Berlin
• SELLERS, P. J., 1985, “Canopy Reflectance, Photosynthesis and Transpiration”, Int.J..Remote Sensing, 6, 1335-1372
• SİREL, E., METİN, S. ve SÖZERİ, B., 1975, “Palu (KD Elazığ) denizel Oligosen’in stratigrafisi ve mikropalaeontolojisi”, Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, Cilt, 18.
• SMITH, K. ve PETLEY, D. N., 2008, Enviromental Hazards (Assessşng Risk and Disaster), 5. Edition, Routledge; USA
• SOTOMAYOR, A. I. T., 2002, A Spatial Analysis of Different Forest Cover Types Using GIS and Remote Sensing Techniques; A Case study in Shivapuri Area, Nepal, Master of Science Thesis, ITC, Netherland
• SÜMENGEN, M., 2011, 1/100000 Ölçekli Türkiye Jeoloji Haritaları, Elazığ K44 Paftası, MTA Genel Müdürlüğü Jeoloji Etütleri Dairesi, Ankara.
• SÜR, Ö., 1972, Heyelan Olaylarına sebep olan faktörler ve bunların Türkiye’de etkili bulunduğu alanlar, Coğrafya Araştırmaları Dergisi, Sayı:1-2, Ankara.
• ŞAROĞLU, F. ve GÜNER, Y., 1981, “Doğu Anadolu’nun Jeomorfolojik Gelişimine Etki Eden Öğeler; Jeomorfoloji, tektonik, volkanizma ilişkileri”, Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni
• TÜRKIYE ULUSAL AFET ARŞIVI., 2012, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Ankara.
• TARHAN, N., 1997, 1/100000 Ölçekli Türkiye Jeoloji Haritaları, Erzurum G 31 ve G 32 Paftaları, Maden Tetkik Arama Enstitüsü Genel Müdürlüğü Jeoloji Etütleri Dairesi, Ankara.
• TONBUL, S., 1990a, “Bingöl Ovası ve Çevresinin Jeomorfolojisi ve Gelişimi”, Coğrafya Araştırmaları Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 2, Sayfa: 329-352, Ankara.
• TONBUL, S., 1990b, Bingöl Ovası ve çevresinin iklimi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Cilt 4 Sayı:1, Elazığ.
• VAN WESTEN, C. J., 1993, “Applicaiton of Geographic Information Systems to Landslide Hazard Zonation”, ITC Publication Number 15, The Netherlands.
• VICENTRE-SERRANO, S. M., SAZ-SANCHES, M.A. ve CUADRAT, J. M., 2003, “Comparative Analysis of Interpolation Methods in the Middle Ebro Valley (Spain): Application to Annual Precipitation and Temperature”, Climate Research 24, 161-180
• WANG, Q. ve TENHUNEN, J. D., 2004, “Vegetation Mapping with Multitemporal NDVI in North Eastern China Transect (NECT)”, International Journal of Applied Earth Observation and Geoinformation, 6, 17-31.
• WIECZOREK, G. F., GORI, P. L., JAGER, S., KAPPEL, W. M. ve NEGUSSEY, D., 1996, “Assessment and management of landslide hazards near Tully Valley landslide, Syracuse, New York, USA. Proc. VII Int. Symp. Landslides, Trondheim, June 1996, 1, 411-416
• YALÇIN, A., 2005, Ardeşen (Rize) Yöresinin Heyelan Duyarlılığı Açısından İncelenmesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, Trabzon.
• YÜKSEL, N., 2007, Coğrafi Bilgi Sistemleri Tabanlı Heyelan Duyarlılık Haritalarının Oluşturulmasında İstatistiksel Yöntemlerin ve Yapay Sinir Ağlarının Kullanılması: Kumluca-Ulus (Bartın) Bölgesi, Hacettepe Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• ZOLOTRAEV, W. H., 1976, Present day problems in the engineering geological investigation of landslides, falls and mudflows in mountainous folded regions. In: Hutchinson JN (ed) Geological factors and mechanism involved in the development of landslides, falls and mudflows, vol 1, UNESCO, Paris, 5-34.