BÖTE BÖLÜMÜ ÖĞRETMEN ADAYLARININ DİJİTAL OKURYAZARLIK DÜZEYLERİ VE SİBER ZORBALIĞA İLİŞKİN DUYARLILIKLARININ İNCELENMESİ

Yıl 2019, Cilt: 29 Sayı: 1, 107 - 120, 31.01.2019

Mehmet Kozan Müzeyyen Bulut Özek

https://doi.org/10.18069/firatsbed.538657

Cited By: 43

Öz

Bu çalışmada, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi
(BÖTE) Bölümü’nde öğrenim gören öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık
düzeyleri ve siber zorbalığa ilişkin duyarlılıkları çeşitli değişkenler
açısından incelenmiştir.
Çalışmada ayrıca dijital okuryazarlık
düzeyleri ve siber zorbalığa ilişkin duyarlılıkları arasındaki ilişki
araştırılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Fırat Üniversitesi Eğitim
Fakültesi BÖTE Bölümü’nde 2017-2018 bahar yarıyılında eğitim görmekte olan 2.,
3. ve 4. sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Araştırma, nicel ve nitel
yaklaşımların birlikte kullanıldığı karma araştırma yöntemiyle yürütülmüştür.
Verilerin elde edilmesi amacıyla nicel boyutta Kişisel Bilgi Formu, Siber
Zorbalığa İlişkin Duyarlılık Ölçeği ve Dijital Okuryazarlık Ölçeği nitel
boyutta ise Siber Zorbalık ile Dijital Okuryazarlığa İlişkin
Yarı-Yapılandırılmış Görüşme Formu kullanılmıştır. Araştırma
sonucunda öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık düzeylerinin ve siber
zorbalığa ilişkin duyarlılıklarının yüksek seviyede olduğu ve dijital okuryazarlık düzeyleri ile siber
zorbalığa ilişkin duyarlılıkları arasında orta düzeyde pozitif korelasyon
bulunmuştur.
Nitel veriler incelendiğinde
öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık ve siber zorbalığa karşı duyarlılık
konularında bilinçli oldukları gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

dijital okuryazarlık, siber zorbalık, siber zorbalığa ilişkin duyarlılık

Examination of Department of CEIT Teacher Candidates’ Digital Literacy Levels and Cyberbullying Sensitivities

Öz

In this
study, sensitivities of digital literacy and cyberbullying of teacher
candidates trained in Department of Computer Education and Instructional
Technologies (CEIT) was examined in terms of various variables. In addition,
the relationship between candidates' digital literacy levels and their
sensitivities to cyberbullying was investigated. The universe of the research
is constituted by prospective teachers of the Department of CEIT. The working
group of the research is students who are in training at 2nd, 3rd and 4th grade
in spring semester 2017–2018 at Department of Computer Education and
Instructional Technologies in Firat University Faculty of Education. The
research was carried out using a mixed research method in which both
quantitative and qualitative approaches were used. In order to obtain data in
the research, Personal Information Form, Semi-structured Interview Form on
Cyberbullying and Digital Literacy, Sensitivity Scale for Cyberbullying and
Digital Literacy Scale were used. As a result of the research, it was
determined that the digital literacy levels and sensitivity to cyberbullying of
the teacher candidates are at a high level. A moderately positive correlation
was found between the teacher candidates’ digital literacy levels and their
sensitivities to cyberbullying. Accordingly, when the digital literacy levels
of the participants increase, their sensitivity to cyberbullying is increasing.
When the qualitative data were examined, it was observed that teacher
candidates were conscious about digital literacy and cyberbullying sensitivity.

Anahtar Kelimeler

digital literacy, cyberbullying, sensitivity to cyberbullying

Kaynakça

• Akkoyunlu, B. & Yılmaz Soylu, M. (2010). Öğretmenlerin Sayısal Yetkinlikleri Üzerine Bir Çalışma. Türk Kütüphaneciliği, 24(4), 748-768.
• Arıcak, O. T., Kınay, H., & Tanrıkulu, T. (2011). Siber zorbalığa ilişkin duyarlılık ölçeği. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(1), 38-47.
• Ayas, T. & Horzum, M.B. (2011). Exploring the Teachers’ Cyber Bullying Perception in terms of Various Variables. International Online Journal of Educational Sciences, 3(2), 619-640.
• Belsey, B. (2004). Cyberbullying-Definition. Retrieved from http://www.holmwood.essex.sch.uk/Academic/ ICT/CYBERBULLYING%20for%20website.pdf
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Örnekleme Yöntemleri. 24 Şubat 2018 tarihinde http://w3.balikesir.edu.tr/ ~msackes/wp/wp-content/uploads/2012/03/BAY-Final-Konulari.pdf adresinden alınmıştır.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2013). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (Geliştirilmiş 14. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Campfield, D.C. (2006). Cyber bullying and Victimization: Psychosocial Characteristics of Bullies, Victims and Bully/victims. PhD Dissertation, Master of Arts, The University of Montana, Missoula, Montana.
• Coşkun, Y. D., Cumaoğlu, G. K. & Seçkin, H. (2013). Bilgisayar Öğretmen Adaylarının Bilişim Alanıyla İlgili Okuryazarlık Kavramlarına Yönelik Görüşleri. International Journal Of Human Sciences, 10(1), 1259-1272.
• Çetin, O. (2016). Pedagojik Formasyon Programı ile Lisans Eğitimi Fen Bilimleri Öğretmen Adaylarının Dijital Okuryazarlık Düzeylerinin İncelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 658-685.
• Dalmaz, E. (2014). Üniversite Öğrencilerinde Siber Zorbalık/Mağduriyet, Depresyon ve Anksiyete Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayımlanmış yüksek lisans tezi, Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Dikmen, M. (2015). Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Öğretmen Adaylarının Bilgisayar Öz-Yeterlik Algıları ile Siber Zorbalık Duyarlılıkları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayımlanmış yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Elmas, B. (2016). Öğretmen Adaylarının Siber Zorbalık ve Siber Mağduriyet Algı Düzeylerinin İncelenmesi. Yayımlanmış yüksek lisans tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Eroğlu, Y. (2011). Koşullu Öz-Değer, Riskli İnternet Davranışları ve Siber Zorbalık/Mağduriyet Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Fraenkel, J. R., & Wallen, N. E. (2006). How to design and evaluate research in education. McGraw-Hill, Inc.
• Gezgin, M.G. & Çuhadar, Ç. (2012). Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü Öğrencilerinin Siber Zorbalığa İlişkin Duyarlılık Düzeylerinin İncelenmesi. Eğitim Bilimleri Araştırma Dergisi, Sayı:2, 93-104.
• Güneş, F. (1994). Okur-Yazarlık Kavramı ve Düzeyleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 27(2).
• Hamutoğlu, N. B., Güngören, Ö. C., Uyanik, G. K., & Erdoğan, D. G. (2017). Dijital Okuryazarlık Ölçeği: Türkçe’ye Uyarlama Çalışması. Ege Eğitim Dergisi, 18(1), 408-429.
• Hinduja, S. & Patchin, J.W. (2009). Bullying beyond the Schoolyard: Preventing and Responding to Cyberbullying. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• İşçioğlu, E., & Kocakuşak, S. (2012). İlköğretim sınıf öğretmeni adaylarının sayısal okuryazarlık düzeyleri ve teknoloji algıları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (Özel Sayı 2), 15-24.
• Kıyıcı, M. (2008). Öğretmen Adaylarının Sayısal Okuryazarlık Düzeylerinin Belirlenmesi. Yayınlanmamış doktora tezi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Kim, S., & Kim, R. (2002). A study of internet addiction: Status, causes, and remedies. Journal of Korean Home Economics Association English Edition, 3(1).
• Kowalski, R., M., Limber. S., P. & Agatston, P., W. (2008). Cyberbullying: Bullying in the Digital Age, Malden, MA: Blackwell.
• Köklü, N., Büyüköztürk, Ş. & Çokluk, Ö. (2007). Sosyal Bilimler İçin İstatistik. (İkinci Baskı). Ankara: Pegem Yayınları.
• Li, Q. (2007). Bullying in The New Playground: A Research into Cyberbullying and Cyber victimization. Australasian Journal of Educational Technology, 23 (4):435-454.
• Martin, A. (2008). Digital Literacy and the Digital Society. C. Lankshear, M. Knobel (Ed.), Digital Literacies: Concepts, Policies and Practices içinde (s.151- 174). New York: Peter Lang.
• Ng, W. (2012). Can we teach digital natives digital literacy?. Computers & Education, 59(3), 1065-1078
• Özerbaş, M.A. & Kuralbayeva, A. (2018). Türkiye ve Kazakistan Öğretmen Adaylarının Dijital Okuryazarlık Düzeylerinin İncelenmesi. MSKU Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 16-25.
• Özmen, B. (2012). Sosyal Ağ Destekli Eğitim Uygulamalarının Öğrenci Başarısı ve Görüşlerine Etkisi. Yayımlanmış yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elâzığ.
• Pool, C. R. (1997). A New Digital Literacy a Conversation with Paul Gilster. Educational Leadership, 55(3), 6-11.
• Sakallı, H. (2015). Sınıf öğretmeni adaylarının dijital vatandaşlık düzeyleri ile siber zorbalık eğilimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmış yüksek lisans tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Shenton, A. K. (2009). Information literacy and scholarly investigation: a British perspective. IFLA journal, 35(3), 226-231.
• Türk Dil Kurumu (2018). Güncel Türkçe Sözlük. 24 Şubat 2018 tarihinde http://www.tdk.gov.tr/index. php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5a9efb63ee5064.19086511 adresinden alınmıştır.
• Üstündağ, M. T., Güneş, E., & Bahçivan, E. (2017). Dijital Okuryazarlık Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanması ve Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Dijital Okuryazarlık Durumları. Journal of Education and Future, 12, 19-29.
• Ybarra, M., L. & Mitchell, K., J. (2004). Online aggressor/targets, aggressors, and targets: a comparison of associated youth characteristics. Journal of Child Psychology and Psychiatry and Allied Disciplines, 45, 1308-1316.
• Ybarra, M.L., Cheryl Alexander & Mitchell, K.J. (2005). Depressive Symptomatology, Youth Internet Use and Online Interactions: A National Survey.Journal of Adolescent Health, 36, 9-18.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, H. (2010). An Examination of Preservice Teachers' Perceptions About Cyberbullying. Eurasia Journal of Mathematics, Science & Technology Education, 6(4), 263-270.