LİSE ÖĞRETMENLERİNİN ÖZYETERLİK DÜZEYLERİ: ELAZIĞ İLİ ÖRNEĞİ

Yıl 2019, Cilt: 29 Sayı: 1, 121 - 132, 31.01.2019

Necmi Gökyer

https://doi.org/10.18069/firatsbed.538659

Öz

Bu araştırmanın amacı, lise öğretmenlerinin
özyeterlik düzeylerini belirlemektir. Bu
araştırma anlık tarama modelindedir. Araştırmanın
evrenini, 2017-2018 eğitim öğretim yılında, Elazığ merkez ve ilçelerin
merkezindeki liselerde görev yapan toplam 2805; örneklemini ise, basit tesadüfi
örnekleme yolu ile belirlenen toplam 292 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmaya
katılan branş öğretmenlerinin bütün alt boyutlarda ve ölçeğin tamamında mesleki
öz yeterlik düzeyleri oldukça yeterlidir. Anlamlı olmamasına rağmen, cinsiyet
değişkenine göre, sınıf yönetimine yönelik özyeterlik, öğretim stratejilerine
yönelik özyeterlik alt boyutlarında ve ölçeğin tamamında erkek öğretmenlerin
özyeterlik düzeyleri kadın öğretmenlere göre daha yüksektir. Öğrenci sayısı fazla olan okullarda görev yapan öğretmenlerin
özyeterlik düzeyleri, öğrenci sayısı düşük olan okullarda görev yapanlara göre
daha yüksektir. Lisansüstü eğitim alan
öğretmenlerin özyeterlikleri düzeyleri lisans eğitimi alan öğretmenlerin
özyeterlik düzeylerinden daha yüksektir. Okuldaki
öğretmen sayısı arttıkça öğretmenlerin sınıf yönetimine yönelik özyeterlik düzeyleri
yükselmektedir.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen, özyeterlik, lise

High School Teachers' Self-Efficacy Levels: Elazig Province Sample

Öz

The purpose of this research is to determine the self-efficacy levels of
high school teachers. This research is in the instant scanning model. The
universe of the research constitutes a total of 2805 teachers working in high
schools in the center of Elazığ and in its districts in the academic year of
2017-2018. The sample forms a total of 292 teachers determined by simple random
sampling. Professional self-efficacy levels of the branch teachers
participating in the research are sufficient in all sub-dimensions and in the
whole scale. Although not meaningful, according to the gender variable, the
sub-dimensions of self-efficacy for classroom management and self-efficacy for
teaching strategies and in the whole scale, self-efficacy levels of male
teachers are higher than female teachers. Self-efficacy levels of teachers who
work in schools with a small number of students are lower than those who work
in schools with a high number of students. The levels of self-efficacy of the
teachers receiving postgraduate education are higher than the self-efficacy
levels of the undergraduate teachers. As the number of teachers in the school
increases, teachers' self-efficacy levels towards classroom management
increase.

Anahtar Kelimeler

Teacher, self-efficacy, high school

Kaynakça

• Akbaş, A. ve Çelikkaleli, Ö. (2006). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Fen Öğretimi Öz-Yeterlik İnançlarının Cinsiyet, Öğrenim Türü ve Üniversitelerine Göre İncelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2 (6), 98-110.
• Ayra, M. ve Kösterelioğlu, İ. (2015). Öğretmenlerin Yaşam Boyu Öğrenme Eğilimlerinin Mesleki Öz Yeterlik Algıları İle İlişkisi. NWSA-Education Sciences. 10 (1), 17-28.doi.org/10.12739/10.1.1C0630
• Babaoğlan, E. ve Korkut, K. (2010). Sınıf Öğretmenlerinin Öz Yeterlik İnançları ile Sınıf Yönetimi Beceri Algıları Arasındaki İlişki. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11 (1), 1–19.
• Bandura, A & Schunk. (1981). Cultivating competence, self efficacy and intrinsic interest through self-motivation. Journal of Personality and Social Psychology, 41,586-598.
• Bandura, A. (1986). Social foundation of thought and action: A social cognitive theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy in changing societies. In Bandura, A. (Ed.) Exercise of personal and collective efficacy in changing societies (pp. 1-45). New York: Cambridge University Pres.
• Barut, E. (2011). İlköğretim 2. Kademe sosyal bilgiler öğretmenlerinin öz yeterliliklerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi: Ankara ili örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ömer Halis Demir Üniversitesi Sosyal bilimler enstitüsü, Niğde.
• Benzer, F. (2011). İlköğretim ve Ortaöğretim Kurumlarında Görev Yapan Öğretmenlerin Öz Yeterlik Algılarının Analizi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Betz, N. E ve Hackett, G. (1981). The relationship of career-related self efficacy expectations to perceived career options in college women and men. Journal of Counseling Psychology, 28, 399-410.
• Brandon, D. P. (2000). Self-efficacy: gender differences of prospective primary teachers. Research in Education, 64, 36–43.
• Brophy, J. (1985). Interactions of Male and Female Students with Male and Female Teachers In Wilkinson & Frazer, (Eds.), Gender Influences in Classroom Interaction. NY: Academic Press.
• Büyüköztürk, Ş. (2016). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (22.Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Campbell, J. (1996). A Comparison of Teacher Efficacy for Pre and In-service Teachers in Scotland and America. Education, 117 (1), 2–11.
• Celep, C. (2002). The Correlation of The Factors: The Prospective Teachers’ Sense of Efficacy and Beliefs, and Attitudes About Student Control. National Forum, 1-10.
• Chacon, C. T. (2005). Teacher’ Perceived Efficacy Among EFL Teachers in Middle Schools in Venezuela. Teaching and Teacher Education, 21(3), 257–272.
• Collins, K. M. T. , James T. L. , Minor L. C., Onwuegbuzie A. J. , Witcher L. A. & Witcher A. E. (2002). Relationship Between Teacher Efficacy and Beliefs About Education Among Preservice Teachers, Paper Presented at the Annual meeting of the Mid-South Educational Research Association, Chattanooga, TN, November 6.
• Coskun, M. K. (2010). Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Ögretmenlerinin Özyeterlik Algılarının Çeşitli Değişkenler Açısından incelenmesi. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 1, 95-109
• Çapa Aydın, Y., Uzuntiryaki Kondakçı, E., Temli, Y. ve Tarkın, A. (2013). Özyeterlik Kaynakları Ölçeği’nin Türkçe’ye Uyarlanması. İlköğretim Online, 12 (3), 749‐758.
• Çimen, S. (2007). İlköğretim öğretmenlerinin tükenmişlik yaşantıları ve yeterlik algıları (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Daugherty, S. G. (2005). Teacher Efficacy and Its Relation to Teachers’ Behaviors in the Classroom.(Unpublished PhD Thesis), University of Houston.
• Eker, Cevat (2014). Sınıf Öğretmenlerinin Öz-Yeterlilik İnanç Düzeyleri Üzerine Bir Araştırma. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 162-178.
• Ekici, G. (2006). Meslek lisesi öğretmenlerinin öğretmen öz yeterlik inançları üzerine bir araştırma. Eurasian Journal of Educational Research, 24, 87-96.
• Gençtürk, A. (2008). İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Öz-Yeterlik Algıları ve İş Doyumlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Bülent Ecevit Üniversitesi Sosyal bilimler enstitüsü, Zonguldak.
• Gençtürk, A. ve Memiş, A. (2010). İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Öz-Yeterlik Algıları ve İş Doyumlarının Demografik Faktörler Açısından İncelenmesi. İlköğretim Online, 9 (3), 1037-1054.
• Gibson, S. & Dembo, M. H. (1984). Teacher efficacy: A construct validation. Journal of Educational Psychology, 76, 569-582.
• Gür, G., Çakıroğlu, J. ve Çapa Aydın, Y. (2012). Sınıf, Fen ve Matematik Öğretmenlerinin Özyeterliklerini Yordayan Değişkenlerin İncelenmesi. Eğitim ve Bilim. 37 (166), 68-76.
• Henson, R. K. (2001). Relationships between preservice teachers’ self-efficacy, task analysis, and classroom management beliefs. Paper presented at the annual meeting of the Southwest Educational Research Association, New Orleans, LA.
• Jones, M.G. ve Wheatley, J. (1990). Gender differences in teacher-student interactions in science classrooms. Journal of Research in Science Teach. 27 (9), 861-874.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2017). Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü. Öğretmen Strateji Belgesi, 2017-2023. Erişim adresi: http://oygm.meb.gov.tr.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2017). Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü. Öğretmenlik Mesleği Genel Yeterlikleri. Erişim adresi: http://oygm.meb.gov.tr.
• Morgil, İ. , Seçken, N. ve Yücel, A. S. (2004). Kimya Öğretmen Adaylarının Öz-Yeterlik İnançlarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6 (1), 62-72.
• Nazri, İ. & Barrick, K. (1990). Professional Knowledge, Competency Achievement of Agricultural Teachers With and Without Preservice Teacher Preparation in Pensular Malaysia, Journal of Agricultural Education, Summer, 49–54.
• Pajares, M. F. (1992). Teachers’ beliefs and educational research: cleaning up a messy construct. Review of Educational Research, 62(3), 307-332.
• Sadker, M. ve Sadker, D. (1994). Failing at Fairness” NY: Simon & Schuster.
• Say, M. (2005). Fen Bilgisi Öğretmenlerinin Öz-Yeterlik İnanışları (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Savran-Gencer, A. & Çakıroğlu, J. (2007). Turkish pre-service science teachers’ efficacy beliefs regarding science teaching and their beliefs about classroom management. Teaching and Teaching Education, 23, 664-675.
• Şahin, E., (2010). İlköğretim Sınıf Öğretmenlerinin Öğretim Stili Tercihlerinin, Cinsiyetlerinin, Mesleki Kıdemlerinin, Özyeterlik Algılarının ve Özyönetimli Öğrenmeye Hazır Bulunuşluk Düzeylerinin Mesleki Yeterlikleri Üzerindeki Etkisi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Schunk, D. H. (1991). Self Efficacy and Academic Motivation. Educational Psychologist, 26, 207–231.
• Skaalvik, E. M. & Skaalvik, S. (2009). Teacher self-efficacy and teacher burnout: A study of relations Teaching and Teacher Education, 1–11.
• Tschannen-Moran, M., Woolfolk Hoy, A. & Hoy, W. K. (1998). Teacher efficacy: Its meaning and measure. Review of Educational Research, 68, 202–248.
• Tschannen-Moran, M. & Woolfolk Hoy, A. (2002). The Influence of Resources and Support on Teachers’ Efficacy Beliefs. Paper Presented At The Annual Meeting of The American Educational Research Association, New Orleans. Erişim adresi: http://wmpeople.wm.edu/asset/index/mxtsch/mtmc. Erişim tarihi: 29/07/2018.
• Tunacan, S. (2005). Beykoz İlçesindeki Lise Öğretmenlerinin İş Doyumunu Etkileyen Faktörler (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Türk, Ö. (2008). İlköğretim sınıf öğretmenlerinin öz yeterlikleri ve meslek doyumlarının incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Umaz, D. (2010). Diyarbakır’daki ilköğretim öğretmenlerinin öz yeterlik düzeyi ve yaşadıkları iletişim sorunları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Üstüner, M., Demirtaş, H., Cömert, M.& Özer, N. (2009). Ortaöğretim öğretmenlerinin öz yeterlik algıları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9 (17), 1-16.
• Wheatley, K.F. (2002). The Potential Benefits of Teacher Efficacy Doubts for Educational Reform. Teaching and Teacher Education, 18, 5–22.
• Woolfolk Hoy, A. & Burke-Spero, R. (2005). Changes in teacher efficacy during the early years of teaching: A comparison of four measures. Teacher and Teacher Education, 21, 343-356.
• Wertheim, C. & Leyser, Y. (2002). Efficacy beliefs, background variables, and differentiated instruction of Israeli prospective teachers, The Journal of Educational Research, 11, 54–62.
• Yılmaz, K. & Çokluk-Bökeoğlu, Ö. (2008). İlköğretim okulu öğretmenlerinin yeterlik inançları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 41(2), 143-167.
• Zararsız, N. (2012). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin öz yeterlik algılarının incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Zayimoğlu Öztürk, F., (2011). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin ve öğretmen adaylarının ilköğretim sosyal bilgiler dersi öğretim programında yer alan öğrenme alanlarına ilişkin öz yeterlik düzeylerinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.