LİTERARY SCHOOLS IN ISTANBUL IN THE THOUGHT OF HALİT ZİYA

Yıl 2021, Cilt: 31 Sayı: 2, 1111 - 1119, 20.05.2021

Mehmet Gül

https://doi.org/10.18069/firatsbed.866834

Öz

Halit Ziya (Uşaklıgil) explained his thoughts on Tanzimat literature in his work named, “Kırk Yıl” in which he wrote his literary memoirs. One of main elements that draw attention in the work is the author’s observations and opinions about the literary circles he visited here, after he went from Izmir to Istanbul. The author gathered those who worked on the path of classical literature under the roof of Muallim Naci School and those who worked on the path to new litrature under the roof of Namık Kemal School. Muallim Naci evaluated and his environment from a negative point of view. He stated that the writers belonging to this school produced Works within the framework of Divan literature. He accused the Muallim Naci School of having a narrow World view, which was devoted to the past. H eapproached Ebuzziya Tevfik, Recaizade Mahmut Ekrem and Samipaşazade Sezai with a positive perspective and praised these authors for giving Works within the framework of new literature. He depicted Ebuzziya Tevfik as kind and gentleman. He highlighted Recaizade Mahmut Ekrem in terms of lifestyle, wordview and literary criticism. Halit Ziya drew attention to the fact that Sami Paşazade Sezai is a powerful pen in prose.

Anahtar Kelimeler

Tanzimat, Literature Schools, Memorial, Halit Ziya, Kırk Yıl

HALİT ZİYA’NIN DÜŞÜNCESİNDE İSTANBUL’DAKİ EDEBİ MEKTEPLER

Öz

Halit Ziya (Uşaklıgil) edebi hatıralarını kaleme aldığı Kırk Yıl adlı hatıratında Tanzimat edebiyatına dair düşüncelerini açıklar. Eserde dikkati çeken temel unsurlardan biri, yazarın İzmir’den İstanbul’a gittikten sonra burada ziyaret ettiği edebi çevreler hakkındaki gözlem ve görüşleridir. Yazar, klasik edebiyat çerçevesinde yazanları Muallim Naci Mektebi, yeni edebiyat yolunda yazanları da Namık Kemal Mektebi çatısı altında toplar. Muallim Naci ve çevresine olumsuz bir bakış açısıyla bakar, bu mektebe mensup yazarların Divan edebiyatı anlayışıyla edebi eser kaleme aldığını ifade eder. Muallim Naci Mektebini eskiye bağlı, yeniliğe kapalı ve dar bir dünya görüşüne sahip olmakla suçlar. Ebuzziya Tevfik, Recaizade Mahmut Ekrem ve Sami Paşazade Sezai’ye olumlu bir bakış açısıyla yaklaşır ve söz konusu yazarları yeni edebiyat çerçevesinde eser verdiği için över. Ebuzziya Tevfik’i kibar ve beyefendi biri olarak tanıtan yazar, Recaizade Mahmut Ekrem’i yaşam tarzı, dünya görüşü ve edebi eleştiri bakımından ön plana çıkarır. Sami Paşazade Sezai’nin ise nesirde güçlü bir kalem olduğuna dikkati çeker.

Anahtar Kelimeler

Tanzimat, Edebi Mektepler, Hatıra, Halit Ziya, Kırk Yıl

Kaynakça

• Banarlı, N. S. (1998). Resimli Türk Edebiyatı Tarihi II. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Çetin, N. (2006). Eski Edebiyat Çizgisinde Yeni (Muallim Naci). Tanzimat Edebiyatı. (Koordinatör: İsmail Parlatır). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Demir, H. (Ocak 2010). Muallim Naci: Eski Mi, Yeni Mi?. Türkbilig, 19, 176-185.
• Deveci, M. (2014). Halit Ziya Uşaklıgil’in Öykülerinde Yapı ve İzlek. Ankara: Akçağ Yayınları.
• İsmail Habib (1930). Edebi Yeniliğimiz. İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Mermer, K. (2011). Tanzimat Ekseninde Gelişen Edebî Âlemde Farklı Akisler: Birinci ve İkinci Mektep Örneği. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. Ankara, 52, (1), 189-208.
• Okay, O. (2005). Batılılaşma Devri Türk Edebiyatı. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Özgül, M. K. (2010). Dîvan Yolu’ndan Pera’ya Selametle…. Hece Dergisi Türk Şiiri Özel Sayısı. 5, 53/54/55, 54-89.
• Özgül, M. K. (1991). Ali Ekrem Bolayır’ın Hatıraları. İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Sazyek, H. (1998). Halit Ziya Uşaklıgil’in Öykücülüğü. Adam Öykü. 14, 113-123.
• Sazyek, H. (2010). Yeni Türk Edebiyatında Poetika Tarzlarına Bir Örnek: Manzum Ön Sözler. Hece Dergisi Türk Şiiri Özel Sayısı. 5, 53/54/55, 359-369.
• Şahin, V. (2017). Halit Ziya Uşaklıgil’in ‘Aşk-ı Memnu’ Romanında Mekân- İnsan Diyalektiği. Romanda Mekân (Editör: Ramazan Korkmaz ve Veysel Şahin). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Tansel, F. A. (1953). Muallim Naci ile Recaizade Ekrem Arasındaki Münakaşalar ve Bu Münakaşaların Sebep Olduğu Edebi Hadiseler. Türkiyat Mecmuası. C, X’dan Ayrı Basım, İstanbul: Osman Yalçın Matbaası, 159-200.
• Tarakçı, C. (1994). Muallim Naci Efendi ve Eserlerinden Seçmeler. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Uşaklıgil, H. Z. (2008). Kırk Yıl. (Haz: Nur Özmel Akın). İstanbul: Özgür Yayınları.
• Ünaydın, R. E. (2000). Diyorlar ki (Haz: Şemsettin Kutlu) Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.