Domination Struggle Between the Ottomans and the Karamanids: The Battle of Akcay

Yıl 2023, Cilt: 33 Sayı: 1, 459 - 473, 19.01.2023

Hamit Şafakcı

https://doi.org/10.18069/firatsbed.1199823

Öz

After the Ottomans and the Karamanids became neighbors, the struggle between them was inevitable. The Ottomans and the Karamanids confronted each other to dominate Anatolia. In this study, the struggle between two states were emphasized by taking Yildirim Bayezid period as the basis. The most significant struggles in this period were the Siege of Konya and the Battle of Akcay. Information about this subject is available in the chronicles. Again, modern studies based on these have examined the subject. However, there has not been enough discussion on hesitant issues. This study focused on problematic or controversial issues. The perspectives of Ottomans, Karamanids and some other sources on the date and place of the war and some developing events were compared. Thus, it is seen that the same event is examined in a different ways by several resources. The state of Alaeddin, ruler of Karamanid, and his children and the effects of Ankara War were examined in terms of this subject. Information about his family will also be given. Different information on the topic in the sources was compared and a conclusion was reached. The fact that there were not many documents about the period made the sources of the period more important. However, the use of these sources without being criticized raised some other problems. In some areas, question marks could not be eliminated, but problematic areas were specified.

Anahtar Kelimeler

Karamanids, Ottoman, Battle of Akcay, Alaeddin, Bayezid

OSMANLILAR İLE KARAMANLILAR ARASINDA HÂKİMİYET MÜCADELESİ: AKÇAY SAVAŞI

Öz

Osmanlılar ile Karamanlılar sınır komşusu olduktan sonra aralarındaki mücadele kaçınılmazdı. Osmanlılar ile Karamanlılar Anadolu’da hâkim olmak için karşı karşıya gelmişlerdir. Bu çalışmada Yıldırım Bayezid dönemi esas alınarak iki devletin mücadelesi üzerinde durulmuştur. Bu dönemdeki mücadeleler, Konya Kuşatması ile Akçay Savaşı’dır. Konu hakkında kroniklerde bilgi mevcuttur. Yine bunlardan hareketle yapılan modern çalışmalar konuyu irdelemiştir. Ancak tereddütlü konularda yeterince tartışma yapılmamıştır. Bu çalışmada sorunlu ya da ihtilaflı konular üzerinde durulmuştur. Savaşın tarihi, yeri ve gelişen bazı olayların anlatımında Osmanlı, Karamanlı ve diğer kaynakların bakış açıları karşılaştırılmıştır. Nitekim aynı olayın farklı kaynaklar tarafından değişik şekillerde irdelendiği görülmektedir. Karamanoğlu hükümdarı Alaeddin ile çocuklarının durumu ve Ankara Savaşı’nın etkileri konu açısından irdelenmiştir. Ayrıca ailesi hakkında da bilgiler verilecektir. Konu hakkında kaynaklardaki farklı bilgiler karşılaştırılarak bir sonuca varılmıştır. Döneme dair çok fazla belgenin olmaması, devrin kaynaklarını önemli hale getirmiştir. Ancak bunların kritik edilmeden kullanılması başka sorunları ortaya çıkarmıştır. Bazı alanlarda soru işaretleri giderilememiş ama sorunlu alanlar belirtilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Karamanoğlu, Osmanlı, Akçay Savaşı, Alaeddin, Bayezid

Kaynakça

• Acar, M. (2012). Akşehir-Eber Gölleri Seviye Değişikliklerine Etki Eden Faktörler. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Konya.
• Ahmedî (2011). Dâstân ve Tevârîh-i Mülûk-i Âl-i Osman, Üç Osmanlı Tarihi. (Haz. Atsız). İstanbul: Ötüken Yayınları, 129-178.
• Aköz, A. ve- Ürekli, B. (2006). Karamanoğullarından Osmanlıya Konya. Yeni İpek Yolu Konya Kitabı IX. (Ed. Haşim Karpuz-Osman Eravşar). Konya, 77-115.
• Alderson, A. D. (tarihsiz). Bütün Yönleriyle Osmanlı Hanedanı. (Çev. Şefaettin Severcan). İz Yayıncılık (Yeni Şafak).
• Anonim Osmanlı Kroniği (1299-1512) (2000). (Haz. Necdet Öztürk). İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları.
• Anonim Tevârîh-i Âl-i Osman –F. Giese Neşri- (1992). (Haz. Nihat Azamat). İstanbul: Marmara Üniversitesi Yayınları.
• Âşıkpaşazâde (1332). Tevârîh-i Âl-i Osmândan Âşıkpaşazâde Târîhi. (Haz. Ali Bey). İstanbul: Matbaa-i Âmire.
• Ayhan, H. (2003). Anonim Tevârîh-i Âl-i Osman (Transkripsiyon, İnceleme, Dizin). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü. İstanbul.
• Aziz b. Erdeşir-i Esterâbâdî (1990). Bezm u Rezm (Eğlence ve Savaş). (Çev. Mürsel Öztürk). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Babinger, F. (1992). Osmanlı Tarih Yazarları ve Eserleri. (Çev. Coşkun Üçok). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Başkan, Y. (1999). Karamanoğulları Beyliği (Alâ’ed-din Ali Bey Dönemi 1357-1398). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Malatya.
• Behiştî Ahmed Çelebi (2016). Târîh-i Behiştî Vâridât-ı Sübhânî ve Fütûhât-ı Osmânî (791-907/1389-1502) II. (Haz. Fatma Kaytaz). Ankara: TTK Yayınları.
• Bulduk, Ü. (1993). XVI. Asırda Kara Hisar-ı Sahib Sancağı. (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Canatar, M. (1993). Müverrih Cenabi Mustafa Efendi ve Cenabi Tarihi. C. I, (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Celâl-zâde Sâlih Çelebi (2013). Hadîkatü’s-Selâtîn İnceleme-Metin. (Haz. Hasan Yüksel-H. İbrahim Delice). Ankara: TTK Yayınları.
• Danişmend, İ. H. (2011). İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi. C. 1. İstanbul: Doğu Kütüphanesi Yayınları.
• Dilek, K. (2010). Şerefeddin Ali Yezdî. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (Cilt 38, 550-552, ss.). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Emecen, F. M. (2017). Osmanlı Tarihinin İlk Büyük Savaş Anlatımı: Osmanlılarla Karamanlılar Arasındaki Frenkyazısı Muharebesi (1386/1387). Osmanlı Araştırmaları. S. 49, 57-88.
• Emecen, F. (2012). Timurtaş Paşa. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (Cilt 41, 185-186, ss.). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Erkoçoğlu, F. (2014). Arap Kaynaklarında Yıldırım Bâyezid. 1402 Ankara Savaşı Uluslararası Kongresi (Yıldırım-Timur) Ankara, 9-12 Ekim 2012 Bildiri Kitabı. (Ed. Mustafa Alkan), Ankara: TTK Yayınları, 9-31.
• Enverî (2012). Düstûrnâme-i Enverî (19-22. Kitaplar) [Osmanlı Tarihi] (1299-1465) –Giriş, Özet ve Değerlendirme, Metin, Dizin, Tıpkıbasım-. (Haz. Necdet Öztürk). İstanbul.
• Eravcı, H. M. (2014). 1402 Ankara Savaşı Sürecinde Karamanoğulları. 1402 Ankara Savaşı Uluslararası Kongresi (Yıldırım-Timur) Ankara, 9-12 Ekim 2012 Bildiri Kitabı. (Ed. Mustafa Alkan), Ankara: TTK, 461-471.
• Feridun Bey (1274). Mecmûʻa-i Münşe’âtü’s-Selâtîn. C. I. İstanbul.
• Gelibolulu Mustafa Âlî (tarihsiz). Fusûl-i Hall ü Akd ve Usûl-i Harc ü Nakd. (Haz. Süleyman Lokmacı-Rukiye Özdemir). İstanbul: Akıl Fikir Yayınları.
• Göde, K. (1999). Ankara Savaşına Kadar Osmanlı-Karamanlı Münasebetleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Osmanlı Devleti’nin Kuruluşunun 700. Yılı Özel Sayısı. S. 4, 63-86.
• Halaçoğlu, Y. (2014). Osmanlılarda Ulaşım ve Haberleşme (Menziller). İstanbul: İlgi Kültür Sanat Yayınları.
• Halil Edhem (1329). Karaman Oğulları Hakkında Vesâ’ik-i Mahkûke. Târih-i ʻOsmanî Encümeni Mecmuʻâsı. S. 12, 741-760.
• Hammer (1336). Devlet-i Osmâniye Târîhi. C. 1, (Çev. Mehmed Ata). Dâru’l-Hilâfeti’l-Aliyye: Evkâf-ı İslâmiye Matbaası.
• Hoca Sadettin Efendi (1979). Tacü’t-Tevarih. C. I, (Haz. İsmet Parmaksızoğlu). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• İbni Arabşah (2012). Acâibu’l-Makdûr (Bozkırdan Gelen Bela). (Çev. Ahsen Batur). İstanbul: Selenge Yayınları.
• İbni Tagrıberdi (2013). En-Nücûmu’z-Zâhire (Parlayan Yıldızlar). (Çev. Ahsen Batur). İstanbul: Selenge Yayınları.
• İbn Kemal (Kemalpaşazâde) (2000). Tevârih-i Âl-i Osmân IV. Defter (Metin ve Transkripsiyon). (Haz. Koji Imazawa). Ankara: TTK Yayınları.
• İdris-i Bitlisî (tarihsiz). Heşt Bihişt. C. II, (Haz. Mehmet Karataş, Selim Kaya, Yaşar Baş). Ankara: BETAV Yayınları.
• İnalcık, H. (1992). Bayezid I. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (Cilt 5, 231-234, ss.). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• İstanbul’un Fethinden Önce Yazılmış Tarihî Takvimler (1954). (Yay. Osman Turan). Ankara: TTK Yayınları.
• Karamanlı Nişancı Mehmed Paşa (1949). Osmanlı Sultanları Tarihi. Osmanlı Tarihleri I. (Çev. İbrahim Hakkı Konyalı). İstanbul, 321-369.
• Kemal (2001). XV. Yüzyıl Tarihçilerinden Kemal Selâtîn-nâme (1299-1490). (Haz. Necdet Öztürk). Ankara: TTK Yayınları.
• Konyalı, İ. H. (1967). Âbideleri ve Kitâbeleri ile Karaman Tarihi Ermenek ve Mut Âbideleri. İstanbul: Baha Matbaası.
• Leunclavius, J. (2019). Türk Milletinin Tarihi. C. II, (Çev. Türkis Noyan). İstanbul: Yeditepe Yayınları.
• Mevlânâ Mehmed Neşrî (2013). Cihân-nümâ [6. Kısım: Osmanlı Tarihi (687-890/1288-1485] (Giriş, Çeviri Metin, Kronoloji, Dizin, Tıpkıbasım). (Haz. Necdet Öztürk). İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.
• Muhyiddîn Mehmed Cemâlî (2021). Osmanoğulları’nın Tarihi Tevârîh-i Âl-i Osmân. (Haz. Hasan Hüseyin Adalıoğlu). İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.
• Müneccimbaşı Ahmed Dede (tarihsiz). Müneccimbaşı Tarihi. C. I, (Haz. İsmail Erünsal).
• Nişancı Mehmed Paşa (1983). Nişancı M.Paşa Tarihi ve Osmanlı Tarihi Zeyli Hadisât. (Sad. Enver Yaşarbaş). İstanbul: Kamer Yayınları.
• Nizamüddin Şâmî (1987). Zafernâme. (Çev. Necati Lugal). Ankara: TTK Yayınları.
• Oruç bin Âdil (2014). Oruç Beğ Tarihi [Osmanlı Tarihi (1288-1502)]. (Haz. Necdet Öztürk). İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.
• Osmanlı Tarihine Ait Takvimler (tarihsiz). (Haz. Atsız). İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Özergin, M. K. (1959). Anadolu Selçukluları Çağında Anadolu Yolları. (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, İstanbul.
• Öztuna, Y. (2005). Devletler ve Hânedanlar Türkiye (1074-1990). C. II, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Öztürk, N. ve Yıldız, M. (2013). İmparatorluk Tarihinin Kalemli Muhafızları Osmanlı Tarihçileri –Ahmedî’den Ahmed Refik’e-. İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.
• Pitcher, D. E. (2019). Osmanlı İmparatorluğu’nun Tarihsel Coğrafyası. (Çev. Bahar Tırnakcı). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Schiltberger, J. (1997). Türkler ve Tatarlar Arasında (1394-1427). (Çev. Turgut Akpınar). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Solak-zâde Mehmed Hemdemî Çelebî (1989). Solak-zâde Tarihi. C. I, (Haz. Vahid Çabuk). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Sümer, F. (1989). Alâeddin Bey. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (Cilt 2, 321-323, ss.). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Şafakcı, H. (2016). Şeyh Hocenti Zaviyesi. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi. S. 39, 1-23.
• Şafakcı, H. (2022). Şehzade Mustafa 1450-1474. Konya: Çizgi Kitabevi Yayınları.
• Şerefüddin Ali Yezdî (2019). Emîr Timur (Zafernâme). İstanbul: Selenge Yayınları.
• Şikârî (2005). Karamannâme [ Zamanın Kahramanı Karamanîler’in Tarihi ]. (Haz. Metin Sözen, Necdet Sakaoğlu). İstanbul: Karaman Valiliği-Karaman Belediyesi Yayını.
• Şükrullah Efendi (2013). Behcetü’t Tevârîh Tarihin Aydınlığında. (Çev. Hasan Almaz). İstanbul: Mostar Yayınları.
• Taeschner, F. (2010). Osmanlı Kaynaklarına Göre Anadolu Yol Ağı. (Çev. Nilüfer Epçeli). İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.
• Tekindağ, M.C. Ş. (1997). Karamanlılar. İslâm Ansiklopedisi (Cilt VI, 316-330, ss.). Eskişehir: MEB Yayınları.
• Uluçay, M. Ç. (2012). Padişahların Kadınları ve Kızları. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Uzunçarşılı, İ. H. (2011). Osmanlı Tarihi. C. I, Ankara: TTK Yayınları.
• Uzunçarşılı, İ. H. (1957). Osmanlı Tarihinin İlk Devrelerine Âid Bazı Yanlışlıkların Tashihi. Belleten. S. 81, 173-189.
• Uzunçarşılı, İ. H. (1968). Sivas ve Kayseri Hükümdarı Kadı Burhaneddin Ahmed. Belleten. S. 126, 191-245.
• Ünal, T. (2007). Karamanoğulları Tarihi. Ankara: Berikan Yayınları.
• Yalçınkaya, F. (1998). Konya İzzet Koyunoğlu Kütüphanesi’nde Tarih-i Âl-i Osman Adlı Yazma Eserin Metin ve Tahlili. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Yastı, M. (2005). Nişâncı Mehmed Paşa Tevârîh-i Âl-i ‘Osmân (1b-120a) Metin-Dil Özellikleri-Sözlük. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Yücel, Y. ve Cengiz, H. E. (1992). Rûhî Târîhi. Belgeler. S. 18, 359-472.
• Yücel, Y. (1987). Kadı Burhaneddin, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Zinkeisen, J. W. (2011). Osmanlı İmparatorluğu Tarihi 1. (Çev. Nilüfer Epçeli). İstanbul: Yeditepe Yayınları.
• BOA, TT.d. 1.
• BOA, TS.MA.e. 5719/1 (748/52)