The Mediating Role of Psychological Resilience in the Prediction of Family Coherence Related to the Family of Origin on Self-Efficacy in Romantic Relationships

Yıl 2024, Cilt: 34 Sayı: 1, 369 - 381, 26.01.2024

Nuray Tastan , Sahra Rayana

https://doi.org/10.18069/firatsbed.1329656

Öz

The purpose of this research is to determine the predictive effect of the sense of family coherence related to the family of origin on self-efficacy in romantic relationship and to examine the mediating role of psychological resilience in this effect. The study sample consisted of 232 people who were selected through purposeful sampling. The research was carried out with the participation of between the ages of 18-40, having a romantic relationship or married. Demographic information form, Family Sense of Coherence Scale, e Self-Efficacy in Romantic Relationships Scale and The Brief Resilience Scale were used as data collection tools. In the analysis of the data, the four-stage mediator variable analysis criteria developed by Baron and Kenny (1986) were used, and the analyzes were carried out with the SPSS 26.00 package program. Findings show that family coherence score, resilience, and self-efficacy in romantic relationships are all positively and significantly correlated with each other (p<.05). The results of the analysis show that the sense of family cohesion positively and significantly predicts self-efficacy in romantic relationships (B=.401, p<.05). In addition, in the hierarchical regression analysis carried out, with the addition of resilience skill to the equation, the beta value of the sense of family cohesion variable decreased significantly from 0.401 (p<.05) to 0.326 (p<.05) (Sobel z= 2.06, p<.05).). As a result, it is not possible to talk about the full mediation effect between the variables. However, it was found that the resilience skill showed a partial mediating variable feature between the sense of family cohesion and self-efficacy in romantic relationships. All findings are discussed in the light of studies in the literature.

Anahtar Kelimeler

Family sense of coherence, Self-efficacy in romantic relationships, Psychological Resilience, Family of origin

KÖK AİLEYE İLİŞKİN AİLE BÜTÜNLÜK DUYGUSUNUN ROMANTİK İLİŞKİLERDE ÖZ YETERLİĞİ YORDAMASINDA PSİKOLOJİK SAĞLAMLIĞIN ARACI ROLÜ

Öz

Bu araştırmanın amacı kök aileye ilişkin aile bütünlük duygusunun romantik ilişkilerdeki yordayıcı etkisinin belirlenmesi ve bu etkide psikolojik sağlamlığın aracı rolünün incelenmesidir. Araştırmanın örneklemini amaçlı örnekleme yoluyla seçilen 232 kişi oluşturmuştur. Araştırma 18-40 yaş arası, romantik ilişkisi olan ya da evli kişilerin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Veri toplama aracı olarak demografik bilgi formu, Aile Bütünlük Duygusu Ölçeği (ABDÖ-K), Romantik İlişkilerde Öz Yeterlik Ölçeği (RİÖYÖ) ve Kısa Psikolojik Sağlamlık Ölçeği (KPSÖ) kullanılmıştır. Verilerin analizinde Baron ve Kenny (1986) tarafından geliştirilen dört aşamalı aracı değişken analizi ölçütlerinden yararlanılmış, analizler SPSS 26.00 paket programı ile gerçekleştirilmiştir. Bulgular aile bütünlük puanı, psikolojik sağlamlık ve romantik ilişkilerde öz yeterlik puanlarının tümünün birbiri ile pozitif yönlü anlamlı ilişkili olduğunu göstermektedir (p<.05). Analiz sonuçları aile bütünlük duygusunun romantik ilişkilerde öz yeterlik becerisini pozitif ve anlamlı düzeyde yordadığını göstermektedir (B=.401, p<.05). Ayrıca yürütülen hiyerarşik regresyon analizinde denkleme psikolojik sağlamlık becerisinin eklenmesiyle birlikte aile bütünlük duygusu değişkeninin beta değerinde 0.401’den (p<.05) 0.326’ya (p<.05) anlamlı bir düşme meydana gelmiştir (Sobel z= 2.06, p<.05). Sonuç olarak değişkenler arasında tam aracılık etkisinden söz edilememektedir. Ancak psikolojik sağlamlık becerisinin aile bütünlük duygusu ve romantik ilişkilerde öz yeterlik becerisi arasında kısmi aracı değişken özelliği gösterdiği bulgusuna ulaşılmıştır. Tüm bulgular literatürdeki çalışmalar ışığında tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Aile bütünlük duygusu, Romantik ilişkilerde öz yeterlik, Psikolojik Sağlamlık, Kök aile

Kaynakça

• American Psychological Association. (n.d.). Resilience. In APA dictionary of psychology. Retrieved December 27, 2022, from https://www.apa.org/topics/resilience
• Antonovsky, A., & Sourani, T. (1988). Family Sense of Coherence and Family Adaptation. Journal of Marriage and the Family, 50(1), 79. doi:10.2307/352429
• Arı, E. ve Güler, Y. (2019). Ergenlerde Öznel İyi Oluş, Kimlik Statüleri ve Aile Bütünlük Duygusu Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Gençlik Araştırmaları Dergisi, 7 (18) , 185-212 .
• Arnett, J. J. (2000). Emerging adulthood: A theory of development from the late teens through the twenties. American Psychologist, 55(5), 469–480.
• Arslan Kılıçoğlu, E., & Aral, N. (2018). Aile Bütünlüğünü Etkileyen Etmenler: Dünya’da ve Türkiye’de Yaygınlaşan Çok Kültürlü Yaşamlar. Kongre Başkanı, 476.
• Aşkar, P. ve Umay, A. (2001). İlköğretim matematik öğretmenliği öğrencilerinin bilgisayarla ilgili öz yeterlik algısı. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,21,1-8.
• Atak, H. ve Çok, F. (2010). İnsan yaşamında yeni bir dönem: Beliren yetişkinlik. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 17(1), 39-50.
• Aydemir, E. (2021). Geç ergenlik döneminde psikolojik iyi oluşun yordayıcıları olarak romantik ilişkilerde akılcı olmayan inançlar ve öz yeterlik. İstanbul: Işık Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84(2), 191–215. doi:10.1037/0033-295x.84.2.191
• Baron, Reuben M., & Kenny, David A. (1986). The Moderator-Mediator Variable Distinction in Social Psychological Research: Conceptual, Strategic, and Statistical Considerations. Journal of Personality and Social Psychology , 51 (6), 1173–1182.
• Bindal, G. (2018). Ergenlerin Psikolojik Sağlamlığın (Resilience), Çocukluk Çağındaki Travma ve Bağlanma Stilleri ile İlişkisinin İncelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Campbell, N. K., & Hackett, G. (1986). The effects of mathematics task performance on math self-efficacy and task interest. Journal of Vocational Behavior, 28(2), 149–162. doi:10.1016/0001-8791(86)90048-5
• Can, M. ve Cantez, E. (2018). Üniversite Öğrencilerinin Mutluluk, Psikolojik Sağlamlık ve Öz Yeterlik Düzeyleri Arasındaki İlişki . Aydın İnsan ve Toplum Dergisi , 4 (2) , 61-76 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/aitdergi/issue/43705/536156
• Çamaş, Z. (2017) üniversite öğrencilerinde psikolojik yardım aramaya ilişkin damgalama düzeylerinin özyeterlik, aile bütünlük duygusu ve sosyal destek ile ilişkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü
• Çeçen, A. R. (2007). Aile Bütünlük (Tutarlılık) Duygusu Ölçeği (ABDÖ-K) Kısa Formunun Türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 7(3), 1199-1220.
• Çeçen, A. R. (2008). Üniversite öğrencilerinde yaşam doyumunu yordamada bireysel bütünlük (tutarlılık) duygusu, aile bütünlük duygusu ve benlik saygısı. Journal of Theory & Practice in Education (JTPE), 4(1).
• Çeçen, A. (2013). Üniversite öğrencilerinde yaşam doyumunu yordamada bireysel bütünlük (tutarlılık) duygusu, aile bütünlük duygusu ve benlik saygısı. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 4 (1) , 19-30 .
• Doğan, T. (2015). Kısa psikolojik sağlamlık ölçeği’nin Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Happiness & Well-Being, 3(1), 93-102.
• Du, Y., Dang, Q., Zhang, B., Wu, R., & Rasool, A. (2021). The effects of parenting differences on psychological resilience in adolescent students: The role of gratitude. Children and Youth Services Review, 130, 106224. doi:10.1016/j.childyouth.2021.106224
• García-Moya, I., Rivera, F., Moreno, C., Lindström, B., & Jiménez-Iglesias, A. (2012). Analysis of the importance of family in the development of sense of coherence during adolescence. Scandinavian Journal of Public Health, 40(4), 333–339. doi:10.1177/1403494812449924
• Garmezy, N. (1987). Stress, competence, and development: Continuities in the study of schizophrenic adults, children vulnerable to psychopathology, and the search for stress-resistant children. American Journal of Orthopsychiatry, 57(2), 159–174. doi:10.1111/j.1939-0025.1987.tb03526.x
• Gençer, İ. (2019). Yetişkinlerde aile bütünlük duygusu ve benlik saygısının yakın ilişkiler üzerindeki etkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gizir, C. (2007). Psikolojik sağlamlık, risk faktörleri ve koruyucu faktörler üzerine bir derleme çalışması. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 3(28), 113-128.
• Graber, R., Pichon, F., & Carabine, E. (2015). Psychological resilience: State of knowledge and future research agendas (working paper). Overseas Development Institute.
• Gündüz, B. ve Karataş, A. (2020, Eylül). İlişki doyumunun yordayıcıları: İlişkisel benlik değişimi ve romantik ilişkilerde öz yeterlik. Eğitim Araştırmaları Kongresinde sunulan bildiri, Mustafa Kemal Üniversitesi, Hatay.
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E., & Tatham, R. L. (2013). Multivariate Data Analysis: Pearson Education Limited.Şenkal, İ. ve Işıklı, S. (2015). Çocukluk çağı travmalarının ve bağlanma biçiminin depresyon belirtileri ile ilişkisi: Aleksitiminin aracı rolü. Türk Psikiyatri Dergisi, 26(4), 261-267.
• Kara, E., E. (2020) Evli bireylerde kök aile ilişkilerinin çift uyumu üzerindeki etkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Yakın Doğu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Kulik, L. (2008). Explaining the sense of family coherence among adolescents. International Journal of Child & Family Welfare, 11(2-3), 97-110.
• Küçükşen, K., Toptaş Böcü, T., ve Çetin, S. (2023). Yetişkin bireylerde aile bütünlük duygusunun yaşam doyumu üzerindeki etkisi. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi 13(1), 119-130.
• Lopez, F. G., Morúa, W., & Rice, K. G. (2007). Factor Structure, Stability, and Predictive Validity of College Students’ Relationship Self-Efficacy Beliefs. Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 40(2), 80–96. doi:10.1080/07481756.2007.1190980
• Masten, A. S. ve Reed, M. J. (2002). Resilience in development. (Ed: C. R. Snyder ve S. J. Lopez) The handbook of positive psychology. Oxford University Press.
• Nergiz, Z. (2019) şizofreni hastalarının bakım vericilerinin aile bütünlüğü duygusu ve bakım yükünün belirlenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Ordu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü
• Ngai, F.-W., & Ngu, S.-F. (2013). Family Sense of Coherence and Family Adaptation Among Childbearing Couples. Journal of Nursing Scholarship, 46(2), 82–90. doi:10.1111/jnu.12045
• Nielsen, A. M., & Hansson, K. (2007). Associations between adolescents’ health, stress and sense of coherence. Stress and Health, 23(5), 331–341. doi:10.1002/smi.1155
• Ogan, S. ve Öz Soysal, F. S. (2022). Üniversite öğrencilerinde ilişkileri sürdürme stratejilerinin yordayıcıları olarak romantik ilişki doyumu ve romantik ilişkilerde öz yeterlik. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (12), 271-288.
• Özen, D. (2019). Ortaokul Öğrencilerinin Anne-Baba Tutumlarının Psikolojik Sağlamlık Üzerine Etkisi. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi (6) 1428-1449.
• Özkan, M.S., & Akça, F. (2022). Yaşlı Bireylerde Öz Yeterlik ve Psikolojik Sağlamlık Arasındaki İlişkide Minnettarlığın Aracı Rolü: Malatya İli Örneği. Connectist: Istanbul University Journal of Communication Sciences, 0(62), 123-142. https://doi.org/10.26650/CONNECTIST2022-880148 Öz-Soysal, F, Uz-Baş, A ve Aysan, F. (2019). Romantik İlişkilerde Öz Yeterlik Ölçeği Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 8 (2), 1100-1110. Alıntılanan site: http://www.itobiad.com/issue/44987/544395
• Öztürk, H. (2020). Üniversite öğrencilerinde irrasyonel inanışlar ile bireysel bütünlük duygusu ve aile bütünlük duygusu arasındaki ilişki (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü
• Riggio, H. R., Weiser, D. A., Valenzuela, A. M., Lui, P. P., Montes, R., & Heuer, J. (2013). Self-Efficacy in Romantic Relationships: Prediction of Relationship Attitudes and Outcomes. The Journal of Social Psychology, 153(6), 629–650. doi:10.1080/00224545.2013.801826
• Santrock, J., W. (2017). Yaşam boyu gelişim (Çev. Ed. Prof. Dr. G. Yüksel). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Schwarzer, R. & Luszczynska, A. (2022). Self-efficacy. Ruch, W., Bakker, A. B., Tay, L., & Gander, F. (Ed.) Handbook of Positive Psychology Assessment. 207-217. Hogrefe.
• Şenkal, İ. ve Işıklı, S. (2015). Çocukluk çağı travmalarının ve bağlanma biçiminin depresyon belirtileri ile ilişkisi: Aleksitiminin aracı rolü. Türk Psikiyatri Dergisi, 26(4), 261-267.
• Ülker, G. (2011). Evlilik çatışmasının sıklık ve yaygınlığının bazı değişkenlere göre yordanması (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Weisskirch, R. S. (2016). Abilities in Romantic Relationships and Well-Being Among Emerging Adults. Marriage & Family Review, 53(1), 36–47.
• Werner, E. E. (1989). High-risk children in young adulthood: A longitudinal study from birth to 32 years. American Journal of Orthopsychiatry, 59(1), 72–81. doi:10.1111/j.1939-0025.1989.tb01636.x
• Wickens, L., & Greeff, A. P. (2005). Sense of Family Coherence and the Utilization of Resources by First-Year Students. The American Journal of Family Therapy, 33(5), 427–441.