MEZAR STELLERİ IŞIĞINDA ANTİK DÖNEMDE AXYLON BÖLGESİ’NİN SOSYAL VE EKONOMİK YAPISI

Yıl 2024, Cilt: 34 Sayı: 3, 1621 - 1637, 18.09.2024

Mehmet Kurt

https://doi.org/10.18069/firatsbed.1417992

Öz

Antik Dönemde Tatta Limnē’nin (Tuz Gölü) batısından Laodikeia’nın (Konya-Ladik) kuzeyine kadarolan Kuzey Lykaonia bozkırlarına Axylon denilmekteydi. Arazi yapısının yer yer değişiklik göstermesinden kaynaklı olarak Doğu, Güneydoğu ve Batı olmak üzere farklı bölümler halinde değerlendirilen bölge, günümüzdeki Konya ili Kadınhanı, Sarayönü, Cihanbeyli ve kısmen Kulu ilçelerini kapsamaktadır. Axylon, ağaçsız ülke anlamına gelmekte olup, Axylon’un Doğu kesimi,Proseilemmene olarak da adlandırılmıştır. Bugün olduğu gibi Antik Dönemde de bölgenin temel geçim kaynağını tarım ve hayvancılık oluşturmuştur. Antik edebi kaynaklar bölgenin sosyal ve ekonomik durumuna dair sınırlı bilgi vermektedir. Bununla birlikte Antik Dönemde Axylon olarak adlandırılmış bölgedeki yerleşim yerlerinden elde edilen mezar stelleri üzerinde yer alan tasvirler, bölge insanlarının çiftçilikle uğraştıklarını bütün açıklığıyla gözler önüne sermektedir. Öyle ki özellikle mezar stelleri üzerindeki bezeme unsurlarının büyük ekseriyeti zirai faaliyetlerle ilgili unsurlardır. Çift sürme sahneleri, saban, boyunduruk, buğday başağı, asma yaprağı, üzüm salkımı, yün sepeti, iğ, öreke bütün bölgede çok sık görülen figürlerdir. İşte bu çalışmada yazılı kaynaklar ve özellikle mezar stellerinin üzerlerindeki tasvirler yoluyla bölgenin Antik Dönem sosyal ve ekonomik hayatı ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Axylon Bölgesi, Lykaonia, Sosyal Hayat, çiftçilik, Mezar steli

The Social and Economic Structure of the Axylon Region in the Light of Grave Steles in the Ancient Period

Öz

In antiquity, the northern Lycaonian steppes from west of Tatta Limnē (Salt Lake) to north of Laodikeia (Konya-Ladik) were called Axylon. The region, which is evaluated in different sections as East, Southeast and West due to the changes in the land structure from place to place, covers the districts of Kadınhanı, Sarayönü, Cihanbeyli and partially Kulu in today's Konya province.Axylon means treeless country and the eastern part of Axylon is also called Proseilemmene.As is the case presently, the primary means of sustenance in this area during ancient times was agriculture and raising animals.Ancient texts do not provide a comprehensive view of the region's social and economic status. However, the depictions on the grave steles obtained from the settlements in the region called Axylon in Ancient Period clearly reveal that the people of the region were engaged in farming. Indeed, a majority of the embellishments, particularly on the tomb stelae, connect with agrarian practices. Throughout the region, ploughing scenes, plows, yokes, wheat ears, vine leaves, grape bunches, wool baskets, and spindles are frequently seen figures. This study discusses the social and economic life of the region in Antiquity on the basis of written sources and in particular the depictions on the grave steles.

Anahtar Kelimeler

Axylon Region, Lycaonia, Social Life, farming, grave stele

Kaynakça

• Abay, N. (2022). Konya Çeşmelisebil Belediye Bahçesinde Korunan Roma Dönemi Taş Eserler. Oannes, 4 (2), 449-465. https://doi.org/10.33469/oannes.1098108
• Akyürek Şahin, N. E. (2001). Büyük Çiftçi Tanrısı Zeus Bronton Arkeolojik Ve Epigrafik Belgelerle Phrygia’da Bir Zeus Kültü. Olba, IV, 163-182.
• Aldemir, C. (2017). Akşehir Müzesi’nde Sergilenen Sinanlı Köyü Kapı Betimli Mezar Stelleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Anderson, J. G. C. (1898). A Summer in Phrygia. II. The Journal of Hellenic Studies, 18, 81-128. https: // doi.org/10.2307/623717.
• Anderson, J. G. C. (1899). Exploration in Galatia cis Halym. I. The Journal of Hellenic Studies, 19, 34-134. https://doi.org/10.2307/623843
• Anderson, J. G. C. (1899). Exploration in Galatia cis Halym. II. The Journal of Hellenic Studies, 19, 280-318. https://doi.org/10.2307/623855
• Bahar, H. (1999). Konya ve Çevresi Yüzey Araştırmaları 1997. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 14, C. II içinde (23-54 ss.). Ankara.
• Belke, K. and Mersich, N. (1990). Phrygien Und Pisidien. Wien: Tabula Imperii Byzantini 7, Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften.
• Belke, K. and Restle, M. (1984). Galatien und Lykaonien. Wien; Tabula Imperii Byzantini 4, Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften.
• Breytenbach, C. and Zimmermann, C. (2018). Early Chritianity in Lycaonia and Adjacent Areas From Paul to Amphylochius of Iconium. Leiden/Boston: Brill.
• Broughton, T. R. S. (1934). Roman Landholding in Asia Minor. Transactions and Proceedings of the American Philological Association, 65, 207-239.
• Calder, W. M. (1911). Corpus Inscriptionum Neo-Phrygiarum. The Journal of Hellenic Studies, 31, 161-215. https://doi.org/10.2307/624769
• Calder, W. M. (1928). Monumenta Asiae Minoris Antiqua. Vol. I, London: The Manchester University Press.
• Calder, W. M. (1956). Monumenta Asiae Minoris Antiqua. Vol. VII, Monuments From Eastern Phrygia, Manchester: The Manchester University Press.
• Calder, W. M. ve Cormack, J. M. R, (1962). Monumenta Asiae Minoris Antiqua, Monuments From Lycaonia, The Pisido-Phrygian Borderland, Aphrodisias. Vol. VIII, Manchester: Manchester University Press.
• Callander, T. (1906). Explorations In Lycaonia And Isauria, 1904. W. M. Ramsay (Ed.), Studies in the History and Art of the Eastern Provinces of the Roman Empire içinde (157-180. ss.), Aberdeen University Press, Aberdeen.
• Chiai, G. F. (2020). Le culte de Zeus Brontôn: l’espace et la morphologie du dieu de l’orage dans la Phrygie d’époque romaine. Archiv für Religionschichte, 21-22 (1), 245-275. https://doi.org/10.1515/arege-2020-0013
• Claudii Ptolemaei, Geographia. C.F.A. Nobbe (Ed.), Georg Olms, Lipsiae 1845.
• Cohen, G. M., The Hellenistic Settlements in Europe, the Islands, and Asia Minor. Oxford: University of California Press.
• Cramer, J. A. (1832). A Geographical And Historical Description Of Asia Minor; With A Map. II. Oxford: At The University Press.
• Drew-Bear, T. (2001). Laodikeia Katakekaumene (Konya-Ladik) Bölgesinde Araştırmalar. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 18, C. I içinde (247-254 ss.). Ankara.
• Drew-Bear, T. (2004). Phrygia, Pisidia ve Lycaonia’da Epigrafik Yüzey Araştırmaları. Araştırma SonuçlarıToplantısı, 21, C. I içinde (105-108 ss.). Ankara.
• Duman, E. (2019). Afyon Müzesi’nde Sergilenen Kapı Tipi Mezar Stelleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Erdinç, Z. (2021). Aizanoi Mezar Stellerinde Kadına Dair Semboller. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 69, 87-106. https://doi.org/10.51290/dpusbe.846611
• Has, A. C. (2019). Mysia Bölgesi Mezar Stelleri Üzerine İkonografik Değerlendirme. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 62, 193-303.
• Huntington, E. (1911). Physical Environment as a Factor in the Present Condition of Turkey. The Journal of Race Development, 1(4), 460-481.
• Kaya, M. A. (2011). Anadolu’da Galatlar ve Galatya Tarihi. Konya; Çizgi Kitabevi.
• Keleş, V. ve Çelikbaş, E. (2013). Paphlagonia Hadrianoupolisi’nde Bulunmuş Kapı Temalı Mezar Steli. Turkish Studies, 8 (6), 365-376. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.4779
• Kurt, M. (2018). Antik Lykaonia’da Tarımsal Üretim ve Malikaneler. L. Gürkan GÖKÇEK, Ercüment YILDIRIM (Eds.), Anadolu’nun Eskiçağlarında İktisadi ve Zirai Hayat içinde (597-637. ss.), İstanbul: Değişim yayınları.
• Kurt, M. (2023). Roma Döneminde Konya Havzası: Lykaonia Bölgesinin Roma Dönemi Yerleşimleri. Prof. Dr. Yusuf KÜÇÜKDAĞ, Prof. Dr. Koray ÖZCAN, Prof. Dr. Caner ARABACI (Eds.), Konya İli ve İlçelerinin Tarihî Süreç Çerçevesinde Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği, C. I içinde (73-81. ss.), İstanbul: T. C. Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Yayınları.
• Livius, Ab Urbe Condita, XXXVIII-XXXIX, E.T. Sage (Ed.), William Heinemann, Harvard University Press, London 1958.
• Magie, D. (1950). Roman Rule In Asia Minor To The End Of The Third Century After Christ, Volume I: Text. New Jersey: Princeton Univesity Press,
• Mitchell, S. (1980). Population and the Land in Roman Galatia. Aufstieg Und Niedergang Der Römischen Welt, II.7.2 içinde (1053-1081 ss.), Berlin/New York: Walter De Gruyter.
• Mitchell, S. (1993). Anatolia, Land, Men, and Gods in Asia Minor. Volume I, Oxford: Oxford University Press. Murphy-O’Connor, J. (1996). Paul. A Critical Life. Oxford: Clarendon Press.
• Özer, E. ve Erdinç, Z. (2022). Aizanoi Mezar Bomoslarında Görülen Bezame ve Figürler Üzerine Değerlendirme. Mediterranean Journal of Humanities, XII, 79-89. DOI: 10.13114/MJH.2022.575
• Özkadif, S. (2019a). Akşehir Nasreddin Hoca Arkeoloji Ve Etnografya Müzesi’ndeki Roma Dönemi Mezar Stelleri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Özkadif, S. (2019b). Akşehir Nasreddin Hoca Arkeoloji ve Etnografya Müzesi’nden Çift Alınlıklı Mezar Stelleri. Amisos, 4 (6), 97-111.
• Özkan, S. T. (2020). Tire Müzesi’nde Korunan Hellenistik Ve Roma İmparatorluk Dönemi’ne Ait Bir Grup Mezar Steli. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Pelcer-Vujačić, O. P. (2015). Society In Lydia And Phrygia From The 1st to The 3rd Century AD. Belgrade: University of Belgrade Faculty of Philosophy Doctoral Dissertation.
• Perrot, G. (1872). De la Galatie et de La Bithynie D’Une Partie De La Mysie De La Phrygie, De la Cappadoce Et Du Pont. Paris: Librairie De Firmin Didot Fréres.
• Ramsay, A. M. (1906). Isaurian and East-Phrygian Art In The Third And Fourth Centuries After Christ. M. Ramsay (Ed.), Studies in the History and Art of the Eastern Provinces of the Roman Empire içinde (3-92. ss.), Aberdeen: Aberdeen University Press.
• Ramsay, W. M. (1888). Laodiceia Combusta And Sinethandos. Mitteilungen des Deutschen Archäologischen Instituts, Athenische Abteilung, 13, 233-272.
• Ramsay, W. M. (1908). Luke The Physician And Other Studies In The History Of Religion. New York: Hodder And Stoughton.
• Ramsay, W. M. (1918). The Utilisation of Old Epigraphic Copics. The Journal of Hellenic Studies, 38, 124-192. https://doi.org/10.2307/625678
• Ramsay, W. M. (1965). Historical Commentary on St. Paul’s Epistle to the Galatians. London: Baker Book House Company.
• Ribou, F. (1863). Campagne De Manlius Vulso Contre Les Galates. Revue Archéologique, 8, 313-332.
• Robert, L. (1955). Hellenica Recueil D’Épigraphie De Nümismatique Et D’Antiquités Grecques. C. X. Paris: A Maisonneuve.
• Robert, L. (1961). Les Kordakia de Nicée, le combustible de Synnada et les poissons-scies. Sur des lettres d’un métropolite de Phrygie au Xe siècle. Philologie et réalités. 1.. Journal des savants, 1, 97-166.
• Ruge, W. (1896). Axylos terra. Paulys Real-Encyclopädie der Classischen Altertumswissenschaft içinde (Cilt II (2), 2637). Stuttgart: J. B. Metzlerscher Verlag.
• Runciman, S. (1992). Haçlı Seferleri Tarihi, Birinci Haçlı Seferi ve Kudüs Krallığı’nın Kuruluşu. C. I, (Çeviren: Prof. Dr. Fikret Işıltan), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Strabon, Geographika Antik Anadolu Coğrafyası, Kitap: XII-XIII-XIV. Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul 2000. Şahin, N. (2001). Zeus’un Anadolu Kültleri. İstanbul: Suna-İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• Thonemann, P. (2013). Monumenta Asiae Minoris Antiqua Vol. XI, Monuments From Phrygia And Lykaonia. London: The Society fort he Promotion of Roman Studies Journal Of Roman Studies Monograps No. 12.
• Thonemann, P. (2014). Poets of the Axylon, Chiron, 44, 191-232.
• Trombley, F. R. (1993). Hellenic Religion And Christianization c. 370-529. Leiden: Brill.
• von Aulock, H. (1976). Münzen und Städte Lykaoniens. İstanbul: Istanbuler Mitteilungen Beiheft 16, Deutsches Archaologisches Institut Abteilung.
• Waelkens, M. (1977). Phrygian Votive And Tombstones As Sources of The Social And Economic Life In Roman Antiquity. Ancient Society, 8, 277-315.
• Zimmermann, C. (2015). Christinnen in Lykaonien. Early Christianity, 6, 445-487. DOI:10.1628/186870315X14456009995900
• Zimmermann, C. (2018). Präsentation und Selbstrepräsentation von Christinnen auf lykaonischen Grabinschriften. Cilliers Breytenbach, Julien M. Ogereau (Eds.), Authority and Identity in Emerging Christianities in Asia Minor and Greece içinde (112-141 ss.), Brill, Leiden/Boston.
• İnternet Kaynakları
• ICG Inscriptiones Christianae Graecae, (Erişim Tarihi: 10.01.2024)
• ICG 242 (= http://repository.edition-topoi.org/collection/ICG/object/242 Erişim Tarihi: 09.01.2024).
• ICG 208 (= http://repository.edition-topoi.org/collection/ICG/object/208 Erişim Tarihi: 09.01.2024).
• ICG 562 (= http://repository.edition-topoi.org/collection/ICG/object/562 Erişim Tarihi: 10.01. 2024).
• ICG 812 (= http://repository.edition-topoi.org/collection/ICG/object/812 Erişim Tarihi: 09.01. 2024).
• ICG 815 (= http://repository.edition-topoi.org/collection/ICG/object/815 Erişim Tarihi: 09.01. 2024).
• ICG 1497 (= http://repository.edition-topoi.org/collection/ICG/object/1497 Erişim Tarihi: 10.01. 2024).