Change of Demographic Structure in Ağrı Province in the 21st Century

Yıl 2024, Cilt: 34 Sayı: 3, 1131 - 1148, 18.09.2024

Murat Yılmaz

https://doi.org/10.18069/firatsbed.1483998

Öz

The current population of Ağrı province is around 510 thousand and with a surface area of approximately 11,100 km² whish located in the east of Turkey. In addition to the central district of Ağrı, which is also the provincial capital, Ağrı includes the districts of Eleşkirt, Doğubayazıt, Tutak, Hamur, Taşlıçay, Diyadin and Patnos. The aim of this study is to reveal the change in the demographic structure in Ağrı province and its reasons with data in the period 2000-2022. TurkStat data were used in the study, and quantitative method was used in this research, which examined the temporal changes of various elements. In recent years, the demographic structure has been changing in Ağrı province, as in the whole country, due to the decrease in total fertility, crude birth and natural increase rate. While the rate of child population is decreasing in the province, the rate of working age and elderly population is increasing. As a matter of fact, according to the results of the 2000 general census, while the child population rate in Ağrı was around 46%, today this rate has decreased to 33%. In the 22-year period, the working age population rate increased from 51.2% to 61.6%, while the elderly population rate increased from 2.7% to 5.4%. In short, while there has been an 13% decrease in the share of the child population in 22 years, there has been an increase of approximately 10.4% in the share of the 15-64 age group and approximately 2.7% increase in the share of the population aged 65+.

Anahtar Kelimeler

Ağrı province, population, demographic structure, total fertility rate, population dependency ratio.

21. YÜZYILDA AĞRI İLİNDE DEMOGRAFİK YAPININ DEĞİŞİMİ

Öz

Türkiye’nin doğusunda yer alan ve yaklaşık 11.100 km²’lik yüz ölçüme sahip Ağrı ilinin günümüzdeki nüfusu 510 bin civarındadır. Ağrı’da il merkezi de olan Ağrı merkez ilçesinin yanı sıra Eleşkirt, Doğubayazıt, Tutak, Hamur, Taşlıçay, Diyadin ve Patnos ilçeleri de bulunmaktadır. Bu çalışmanın amacı 2000-2022 döneminde Ağrı ilinde demografik yapıdaki değişimi ve bu değişimin nedenlerini verilerle ortaya çıkarmaktır. Çalışmada TÜİK verileri kullanılmış olup çeşitli unsurların zamansal değişimini irdeleyen bu araştırmada nicel yöntem kullanılmıştır. Son yıllarda ülke genelinde olduğu gibi Ağrı ilinde de toplam doğurganlık, kaba doğum ve doğal artış hızının azalmasına bağlı olarak demografik yapı değişmektedir. İlde çocuk nüfusu oranı azalırken çalışma çağı ve yaşlı nüfus oranı artmaktadır. Nitekim 2000 yılı genel nüfus sayımı sonuçlarına göre Ağrı’da çocuk nüfus oranı %46 civarında iken bugün bu oran %33’e inmiştir. 22 yıllık süreçte çalışma çağındaki nüfus oranı %51,2’den %61,6’ya çıkarken yaşlı nüfus oranı ise %2,7’den %5,4’e çıkmıştır. Kısaca 22 yılda çocuk nüfusun payında %13’lük bir azalma meydana gelirken 15-64 yaş grubunun payında yaklaşık %10,4’lük, 65+ yaş nüfusun payında ise yaklaşık %2,7’lik bir artış meydana gelmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ağrı ili, nüfus, demografik yapı, toplam doğurganlık hızı, nüfus bağımlılık oranı.

Etik Beyan

Çalışmada etik ihlali yoktur. Ayrıca etik kurul izni gerekmemektedir.

Kaynakça

• Ayaz, C. İlker, Fındık, B. (2018). Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi’nin ilin kentleşmesi üzerine etkileri, s.321-329, editör: Karabulut, K., Ağrı ilinin sosyoekonomik profili, Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Yayını, No: 19, Salman Basım Yayım Ambalaj San. Tic. Ltd. Şti., Ankara.
• De Blij, H. (2019). Coğrafya neden önemlidir hiç olmadığı kadar, (Çevirenler: Fatma Yavaş, Baki Kaya), Hece Yayınları, Ankara.
• Devlet Planlama Teşkilatı, (2003). 2000 Yılı Genel Nüfus Sayımı Ağrı: Sosyal Ve Ekonomik Nitelikler, DİE Yayınları, Yayın No: 2562, Ankara.
• Devlet Planlama Teşkilatı, (2008). Türkiye’de İç Göçler ve Göç Edenlerin Nitelikleri (1965-2000). Devlet Planlama Teşkilatı Yayınları, Ankara.
• Doğanay, H. (2014). Türkiye Beşeri Coğrafyası, Pegem-Akademi Yayınları, Ankara.
• Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, (2018). 2018 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması, ISBN 978-975-491-493-1. https://fs.hacettepe.edu.tr/hips/dosyalar/yayinlar/2019_tnsa_anarapor_compressed.pdf.
• Karabulut, K. ve Yalçınkaya, Ö. (2018), Ağrı ili göç analizi, s.33-42, editör: Karabulut, K., Ağrı ilinin Sosyoekonomik Profili, Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Yayını, No: 19, Salman Basım Yayım Ambalaj San. Tic. Ltd. Şti., Ankara.
• Karaca, S. (2020). Cumhuriyet Döneminde (1927-2019) Ağrı İlinde Yaşanan İç Göçler, Journal of History School, 49, 3908-3958
• Kaya, F. (2016a). Ağrı İli Nüfusunun 1928-2015 Dönemi Okur-Yazarlık Durum Analizi, The Journal of Academic Social Seciences Studies (JASS), 52, 29-47.
• Kaya, F. (2016b). Ağrı ilinin eğitim coğrafyası, Ağrı İl Kültür Turizm Müdürlüğü Yayınları, No:14, Doğuş Ofset Matbaacılık, Kayseri.
• Kaya, F. (2018). Ağrı İlinin Kır-Kent Nüfus Yapısı (1927-2016),s.236-248, editör: Belli, O., Kaya, F., Özgül, İ., ve Belli, E., IV, Uluslar arası Ağrı Dağı ve Nuh’un Gemisi Sempozyumu Bildirileri Tam Metin Kitabı, içinde, Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Yayını, No: 21, Zafer Ofset, Erzurum.
• Keleş, R. (2012). Kentleşme Politikası, 12. Basım, İmge Yayınları, Ankara.
• Özdoğan, İ. (2019). Cumhuriyet Döneminde Ağrı İlinin Nüfus Seyri, Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1), 177-206.
• Tandoğan, A. (1998). Demografik Temel Kavramlar ve Türkiye Nüfusu. Eser Ofset Matbaacılık, Trabzon.
• Tufan, İ. (2014). Türkiye’de Yaşlılığın Yapısal Değişimi. Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Tunç, B. ve Özçelik, F. ( 2017). Cumhuriyet Döneminde Ağrı Nüfusundaki Gelişmeler (1927-1980), İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(3), 2132-2149.
• Tümertekin, E. ve Özgüç, N. (2011). Beşeri Coğrafya: İnsan, Kültür, Mekân, Çantay Yayınları, İstanbul.
• Türkiye İstatistik Kurumu. 2007-2022 adrese dayalı nüfus kayıt sistemi verileri. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?locale=tr (Son erişim: 15.11.2023)
• Uğurlu, S. ve Genç M. (2018). Ağrı ilinin nüfus ve demografik yapısının incelenmesi, s. 299-312, editör: Karabulut, K., Ağrı ilinin Sosyoekonomik Profili, Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Yayını, No: 19, Salman Basım Yayım Ambalaj San. Tic. Ltd. Şti., Ankara.
• Yılmaz, M. (2015). Türkiye’de Kırsal Nüfusun Değişimi ve İllere Göre Dağılımı (1980-2012). Doğu Coğrafya Dergisi, 33, 161-188.
• Yılmaz, M. (2016). Türkiye’nin Değişen Nüfus Yapısı, Çantay Yayınları, İstanbul.
• Yılmaz, M. (2020). 20 Nisan 2020 Tarihi İtibariyle Covid-19 Virüsünün Dünyadaki Coğrafi (Kıtalara Ve Ülkelere Göre) Dağılımı, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(4), 17-44.
• Yılmaz, M. (2021). Türkiye Nüfus Coğrafyası, Nobel Akademi Yayınları, Ankara.
• Yılmaz, M. (2022). TRA2 Düzey-2 Bölgesinde (Ağrı, Ardahan, Iğdır, Kars) 2007-2019 Yılları Arasında Nüfusun Gelişimi Ve Demografik Yapının Değişimi, Türk & İslam Dünyası Sosyal Araştırmaları Dergisi, 9(32), 106-144.
• Yılmaz, M. (2023). Türkiye’deki İBBS Düzey-1 Bölgelerinin Nüfus Coğrafyası, Türk İdari Araştırmalar Vakfı Yayınları, Ankara.