A Bust of Zeus from the Çanakkale Troy Museum

Yıl 2025, Cilt: 35 Sayı: 1, 187 - 193, 24.01.2025

Ömer Can Yıldırım

https://doi.org/10.18069/firatsbed.1553688

Öz

Research on sculptural works allows for a better understanding of ancient civilizations' social and cultural identities, as well as the ideologies related to their belief systems. Evaluating these distinct conceptual features independently provides significant scientific insights into the stylistic and iconographic interregional similarities or differences between the materials in question. Undoubtedly, insights into their origins are important for identifying the styles of local and non-local sculptural products. In this context, the study focuses on a marble bust registered in the inventory of the Çanakkale Troy Museum. The typological analysis suggests that the work represents Zeus. The bust can be considered an expression of respect to Zeus and a sign of gratitude for a fulfilled or anticipated fulfillment of a wish. The fact that no sculptural work of this type has been previously identified in Troas highlights the piece's significance. The study delves into the significance of Zeus in ancient Mediterranean civilizations, draws comparisons between the bust and similar examples that exhibit functional, technical, and cultural diffusion characteristics, proposes a potential explanation for the bust's base, provides insights into which attribute of Zeus the bust might represent based on specific attributes, and proposes a potential dating for the bust.

Anahtar Kelimeler

Troas, Zeus, Bust, Roman Imperial Period, Çanakkale

Çanakkale Troya Müzesi’nden Bir Zeus Büstü

Öz

Heykeltraşlık eserleri ile ilgili araştırmalar, antik medeniyetlerin sosyal ve kültürel kimlikleri yanı sıra inanç yapılarına ait ideolojilerinin öğrenilmesini sağlar. Söz konusu özellik belirten kavramların birbirlerinden bağımsız şekilde değerlendirilmesi, irdelenen malzemenin bölgeler arası üslup ve ikonografi temelindeki özdeşlik veya farklılıklarının öğrenilmesi açısından önemli bilimsel kazanımlar sunar. İşleniş kökenlerine dair bilgi sunan bu kazanımlar, şüphesiz yerli veya yerli olmayan heykeltraşlık ürünlerindeki stillerin tespiti için de önemlidir. Bu çerçevede çalışma, Çanakkale Troya Müzesi envanterine kayıtlı mermerden bir büste odaklanmaktadır. Tipolojiye dayalı işleniş, eserin Zeus’u temsil ettiğini tanımlamaktadır. Büst, Zeus’a duyulan saygı ve baskın inanç dışında bir temenninin gerçekleşmesi veya gerçekleşmiş bir dileğe ait şükran duygusunun yansıması olarak kabul edilebilir. Troas bölgesinde bu tipteki bir heykeltraşlık eserinin daha önce tespit edilmemesi yapıtın önemini göstermektedir. Çalışmada, Zeus’un antik Akdeniz medeniyetlerindeki önemine değinilmekte; büstü işlev, teknik ve kültürel yayılım özellikleri gösteren benzer örnekler ile karşılaştırılmakta, büstün yerleştirildiği yer hakkında öneride bulunulmakta, Zeus’a atfedilen bazı yakıştırmalara değinilerek büstün Zeus’un hangi sıfatını temsil edebileceği yorumlanmakta ve muhtemel bir tarihleme önerisinde bulunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Troas, Zeus, Büst, Roma İmparatorluk Dönemi, Çanakkale

Kaynakça

• Akyürek, N. E. (1996). Zeus Bronton. Die bildliche Repräsentation des großen Bauerngottes Phrygiens, (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Westfaelische Wilhelms-Universitaet Münster, Institut Für Klassische Archäologie, Münster.
• Akyürek-Şahin, N. E. (2001). Büyük Çiftçi Tanrısı Zeus Bronton. Arkeolojik ve Epigrafik Belgelerle Phrygia’da Bir Zeus Kültü, Olba, IV, 163-182.
• Akyürek-Şahin, N. E. (2002). Phrygia’da Çiftçi Tanrısı: Dii Brontonti Eukhen (Doktora Tezi), Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskiçağ Dilleri ve Kültürleri Anabilim Dalı, Antalya.
• Akyürek‐Şahin, N.E. (2006a). Yazıdere (Seyitgazi) Zeus Kutsal Alanı ve Adak Yazıtları. Ege Yayınları, İstanbul.
• Akyürek-Şahin, N. E. (2006b). Yazıdere Zeus Kutsal Alanı. Phrygia’da Yerel Bir Tapınım Merkezi. Ege Yayınları, İstanbul
• Akyürek-Şahin, N. E. (2012). Bithynia’dan Yeni Zeus Bronton Adakları. Olba, XX, 345-382.
• Akyürek Şahin, N. E. (2014). Bilecik’ten Bir Grup Zeus Büstü ve Zeus Bronton. Gephyra, 11, 2014. 121-171.
• Cook, A.B. (1940). Zeus: A Study in Ancient Religion. Volume III. Cambridge University Press, Cambridge.
• Coulton, J. J. (2005). Pedestals as ‘altars’ in Roman Asia Minor. Anatolian Studies, 55, 127-157.
• Cox, C.W.M. ve Cameron, A. (1937). Monumenta Asiae Minoris Antiqua V: Monuments from Dorylaeum and Nacolea. Manchester University Press Manchester.
• Drew‐Bear, T. ve Naour, Chr. (1990). Divinités de Phrygie. Aufstieg und Niedergang der römische. Welt – ANRW, II, 18(3), 1907–2044.
• Drew-Bear, T., Thomas, Ch., M., Yıldızturan, M. (1990). Phrygian Votive Steles. The Museum of Anatolian Civilizations, Ankara.
• Ferri, S. (1932). Nuovi Monumenti Plastici dello Zeus di Bitinia. Historia, 6, 238-273.
• Richter, Gisela M. A. (1966). The Pheidian Zeus at Olympia. Hesperia, 35(2), 166–170.
• Giuliano, A. (1978). Le città dell’Apocalisse, Monumenti e testimonianze della dominazione romana in Asia Minore, Newton Compton, Roma.
• Şahin, S. (1981). Katalog der antiken Inschriften des Museums von İznik (Nikaia) II. 1 (IK 10,1), Rudolf Habelt, Bonn.
• Şahin, S. (1982). Katalog der antiken Inschriften des Museums von İznik (Nikaia) II. 2 (IK 10,2), Rudolf Habelt, Bonn.
• Lochman, T. (2003). Studien zu kaiserzeitlichen Grab und Votivreliefs aus Phrygien, Skulpturhalle, Basel.
• Vollkommer. R. (1997). LIMC VIII 1. 2, 1997, 374-384 lev. 316-319 s. v. Zeus (in peripheria orientali).
• Mylonas. G. E. (1946). The Eagle of Zeus. The Classical Journal, 41(5), 203–207.
• Öztürk, H., Aktaş, S. ve Demirhan-Öztürk, E. (2020). New Inscriptions from Nikaia XII. Sanctuary of Zeus Bronton in Ahmetler Village, Pazaryeri District. Gephyra, 20, 171-192.
• Takaoğlu, Turan. (2021). Adapting to a Diverse Landscape: Agriculture in Hellenistic and Roman Anatolia.
• Hollander, D., Howe, T. (Eds.), A Companion to Ancient Agriculture, Wiley-Blackwell, New York, 363-382.