Siyasal Bağnazlık: Bir Ölçek Geliştirme Çalışması

Yıl 2025, Cilt: 35 Sayı: 3, 1197 - 1208, 23.09.2025

Ayşe Özpolat , Tuba Şekerci

https://doi.org/10.18069/firatsbed.1607916

Öz

Bağnazlık, fanatizm bir davranış, bir kişilik olarak bir grubun veya toplumun davranışları haline geldiğinde kollektif bir çatışma göstergesidir. Bu araştırmada bağnazlığın siyaset kurumuna bağlı olarak varlığını sorgulamak amaçlı güvenilir ve geçerli ölçek geliştirmek amaçlanmıştır. Çalışmanın örneklem grubu 250 kişiden test tekrar test uygulaması için ise 50 kişiye ulaşılmıştır. Literatür taranarak 4 akademisyenin görüşlerine de başvurarak 49 maddeden havuz oluşturulmuş daha sonra Davis tekniğiyle 11 uzmandan oluşan kişiye uzman değerlendirme formu verilmiştir. Taslak ölçeği oluşturan maddelerin KGİ değerleri 1-0,63 arasında çıkmıştır. Ölçekte Ölçeğin geçerliliği açımlayıcı faktör analizi (AFA) ile sunulmuştur. İki faktörlü ölçeğin açıkladığı toplam varyans miktarı 63,012’dir. Ölçeğin güvenirlilik analizi başlangıçta Cronbach Alpha katsayısı α=0,937 olarak, ölçeğin alt boyutlarına bakıldığında Grup Dışı Saldırgan Siyasal Bağnaz Davranışlar (GDSSB) alt boyutunun α=0,940; Grup İçi Kayırmacı Siyasal Bağnaz Davranışlar (GİKSB) alt boyutunun α=0,781 olduğu hesaplanmıştır. Test-tekrar test sonucunda toplam bağnazlık ve alt boyutlar arasında pozitif anlamlı bir ilişki bulunmuştur. En yüksek ilişki toplam bağnazlık değerleri ile bağnazlığın alt boyutu olan GDSSB arasında (r=,988); en düşük ilişki ise alt boyutlar olarak GDSSB ile GİKSB arasında (r=.695) pozitif yönde anlamlı ilişki bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Bağnazlık , Siyasi Bağnazlık , Önyargı

Political Bigotry: An Analysis of Scale Development

Öz

When prejudice or fanaticism is expressed through behavior on the part of a group or society as a whole, it is a sign of underlying conflict. The goal of this study is to create a valid and reliable scale to assess whether bigotry exists based on political institutions. By scanning the literature, a pool of 49 items was created by consulting the opinions of 4 academics, and then an expert evaluation form was given to 11 experts using Davis technique. The draft scale's elements have content validity values ranging from 1 to 0.63. Exploratory factor analysis was used to present the validity of the measure (EFA). The two-factor scale accounts for 63,012 percent of all variance. The scale's initial reliability investigation showed Cronbach Alpha coefficient as 0.937. The sub-dimension for Out-group Aggressive Political Bigotry Behaviors Cronbach Alpha was determined as 0.940; In-Group Favouring Political Bigotry Behaviors was determined as 0.781. As a result of test-retest positive and significant correlation was found between results. The sub-dimension of Out-group Aggressive Political Bigotry Behaviors, which was shown to have highest connection with overall bigotry values (r=,988), and sub-dimension of In-Group Favouring Political Bigotry Behaviors, which had lowest correlation (r=,695), were both bigoted

Anahtar Kelimeler

Bigotry , Political Bigotry , Prejudice

Kaynakça

• Alpar, A. (1994). Uygulamalı istatistik ve geçerlik-güvenirlik. Ankara: Detay.
• Alpar, R. (2014). Uygulamalı istatistik ve geçerlik-güvenirlik. Ankara: Detay.
• Aristoteles. (2015). Retorik (13. b.). (Çev. M. H. Doğan) İstanbul : Yapı Kredi .
• Avcı, N. (2000). Türkiye’de modernleşme açısından: Din Kültür Siyaset (1839-1960). İstanbul: Pınar.
• Bakırcıoğlu, R. (2012). Psikoloji sözlüğü. Ankara: Anı.
• Balcı, A. (2013). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler. Ankara: Pegem.
• Başaran, İ. E. (2000). Örgütsel davranış insanın üretim gücü. Ankara: Feryal.
• Başçı, V. (2004). Bağnazlık Kavramı Üzerine. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi., 11, 23-33.
• Bilgiç, M. S., Koydemir, F. S., & Akyürek, S. (2014). Türkiye’de Kimlikler Arası Kutuplaşmanın Sosyal Mesafe Üzerinden Ölçümü ve Toplumsal Güvenliğe Etkisi. Bilge Strateji,, 6(11), 163-205.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör Analizi: Temel Kavramlar ve Ölçek Geliştirmede Kullanımı. Eğitim Yönetimi(32), 470-484.
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem.
• Cattell, R. (1978). The scientific use of factor analysis . New York: : Plenum.
• Çoksan, S. (2019). İç Grubu Kayırma İle İç ve Dış Gruba Eşit Davranmanın Nedensel Atıfları Nesne, 7(14), 83-101. DOI: 10.7816/nesne-07-14-06
• Davies, P. (1994). Tanrı ve yeni fizik. (Çev. M. Temelli) İstanbul: İm.
• Davis, L. L. (1992). Instrument review: Getting the most from a panel of experts , 5, 194-197. Applied Nursing Research, 5, 194-197.
• Demirtaş, H. A. (2003). Sosyal Kimlik Kuramı, Temel Kavram ve Varsayımlar. İletişim Araştırmaları, 1(1), 123-144.
• Ergin, D. Y. (1995). Ölçeklerde Geçerlik ve Güvenirlilik. M.Ü. A.E.F. Eğitim Bilimleri Dergisi(7), 125-148.
• Fishbein, H. D. (2002). Peer prejudıce and discriminatıon the origins of prejudice, Second Edition. New Jersey: Mahwah, .
• Foucault, M. (1992). Hapishanenin doğuşu . (Çev. M. A. Kılıçbay,) Ankara: İmge.
• Hair, J. F. (2010). Multivariate data analysis. Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall.
• Kalaycıoğlu, E. (1984). Çağdaş siyasal bilim. teori olgu ve süreçler. İstanbul: Beta.
• Karasar, N. (2007). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel.
• Kelman, H. C. (1997). Social-psychological dimensions of international conflict. J. L. I. William Zartman, & W. Zartman (Der.) Peacemaking in International Conflict: Methods And Techniques (s. 191-237). Washington DC: United States Institute of Peace Press.
• Khalifa, T. B. (2017). Bigotry, Sexism, and Xenophobia: How Do They Manifest in Donald Trump’s Discourse?. International Journal of Humanities and Social Science Invention (IJHSSI), 6(12), 17-33.
• Kıraç, Z. K. Karasoy, H. A. (2020, Ekim). İdeolojiler ve Sembollerisi. Sosyal Bilimler Dergisi SOBİDER. (48), 255-269.
• Klainbaum, D. K. (1987). Applied regression analysis and other multivariable. New York: Duxbury.
• Kline, P. (1994). An Easy guide to factor analysis: New York: Routledge Methods. Boston: PWS-Kent Publishing. Nan, L. (1976). Foundations of social research. USA: McGraw-Hil.
• Öner, M. İ. (2015). Sosyal kimlik bakış açısıyla grup temelli duyguların farklı boyutlarda incelenmesi .(Yayımlanmamış Doktora Tezi) Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Ankara
• Özdamar, K. (1999). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi. Eskişehir: Kaan.
• Paldam, M. (2020). A study of triggering events: When do political regimes change? Public Choice, 181-199. https://doi.org/10.1007/s11127-019-00678-4
• Sayarı, S. (2002). The Changing party system,. S. Sayarı, Y. Esmer (Der.). Politics, Parties and Elections in Turkey London: Lynne Rienner Publications.
• Tabachnick, B. G. (2015). Çok değişkenli istatistiklerin kullanımı. (Çev. M. Baloğlu,) Ankara: Nobel.
• Tavakol, M., & Dennick, R. (2011). Making Sense of Cronbach’s Alpha. International Journal of Medical Education, 2, 53-55.
• Tavşancıl, E. (2010). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Nobel.
• Tugay, B., & Duran, H. (2021). Etnik Çatışmalar ve Barış Çalışmaları Üzerine Politik Psikolojik Bir İnceleme. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 16(2), 463-488.
• Ural, A. v. (2013). Bilimsel araştırma süreci ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Detay.
• Yağcı, A. H. (2022, Mart). Türkiye’de Bireylerin Sol-Sağ Ayrımına Göre Konumlanışı: Dünya Değerler Araştırması 1990-2018 Verilerinin İncelenmesi. Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 10(1), 21-50. doi:10.1478242
• Yaşlıoğlu, M. M. (2017). Sosyal Bilimlerde Faktör Analizi ve Geçerlilik: Keşfedici ve Doğrulayıcı Faktör Analizlerinin Kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46, 74-85.