Osmanlı Devleti’nde Özel Bir Koruma Birliği: Harbeciler

Yıl 2025, Cilt: 35 Sayı: 3, 1251 - 1260, 23.09.2025

Emrah Maral

https://doi.org/10.18069/firatsbed.1633912

Öz

Bu makale, Osmanlı Devleti’nde Muhzır Ağa’nın maiyetinde bulunan özel bir kolluk kuvveti olan harbecileri konu edinmektedir. Harbeciler, ellerinde ucu gümüşten harbe taşımaları nedeniyle bu isimle anılmışlardır. Sırtlarında da kaplan postundan bir giysi bulunurdu. Devlet teşrifatı sırasında Muhzır Ağa’nın yanında bulunarak protokole katılırlardı. İstanbul’da Yeniçeri Ortasında bulunurlar ve Yeniçeri Ağası’nın yanında da kol gezerlerdi. Ayrıca Osmanlı yönetiminde suça karışan nefy, kalebentlik ve katle bedel hapis cezası alarak cezası kesinleşen kişilerin nakil sürecinde Divan-ı Hümayundan çavuş mübaşeretiyle harbeciler görev almaktadır. Bunlar genelde suç mahali olan kalelere suçluları teslim ettikten sonra Kale Dizdarından aldıkları belge ile İstanbul’a dönerlerdi. Harbeciler, devlet görevlilerinin bir yere görevlendirilmesi, savaşlarda ele geçirilen esirlerin nakli sürecinde de görev alırlar ve bunlara harcırah ile at verilirdi. 1826 yılında Yeniçeri Ocağı’nın ortadan kaldırılmasından sonra Harbeciler grubu da lağvedilerek bunların yerine Kavas Teşkilatı kurulmuştur. Harbecilerin devlet içerisindeki misyonu hakkında bilgi vermek istenen bu çalışmada, Harbeci Teşkilatı, görevleri ve hangi suçlarda görev aldıklarına dair Osmanlı Arşiv belgeleri ve tetkik eserlerden edindiğimiz bilgileri değerlendireceğiz.

Anahtar Kelimeler

Harbeci , Suç , Ceza , Esir , Muhzır Ağa

Etik Beyan

Bu çalışmanın yazarı etik kurul iznine ihtiyaç olmadığını beyan etmektedir.

Destekleyen Kurum

Herhangi bir kurum tarafından desteklenmemektedir.

A Special Protection Unit in the Ottoman State: Harbeciler

Öz

This article focuses on the harbeci’s, a special law enforcement force in the Ottoman Empire, who were in the retinue of the Muhzır Agha. The harbeci’s were so named because they carried a silver harbe in their hands. On their backs they wore a tiger-skin garment. During the state ceremonies, they would participate in the protocol by being next to Muhzır Aga. In Istanbul, they were located in the centre of the Janissary Centre and travelled with the Janissary Agha. In addition, in the process of transferring people who were involved in crimes in the Ottoman administration and whose sentences were finalised after they were sentenced to nafy, imprisonment for murder and imprisonment for imprisonment for murder, harbeci’s were assigned by the Divan-ı Hümayesi with a sergeant's intermediary. After delivering the criminals to the fortresses where the offences were committed, they would return to Istanbul with the document they received from the castle's captain. Harbeciler also took part in the assignment of state officials and the transport of prisoners captured in wars, and they were given per diems and horses. In 1826, after the abolition of the Janissary Corps, the cadet corps was abolished and the Kavas Organisation was established in their place. In this study, which aims to provide information about the mission of the cadet corps within the state, we will evaluate the information we have obtained from Ottoman archive documents and research works on the cadet corps, their duties and the crimes in which they were involved.

Anahtar Kelimeler

The harbeci , crime , punishment , Captive , Muhzir Agha

Kaynakça

• Ahıshalı, R. (2020). Muhzır, Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (C. 31, 85-86. ss.). Ankara.
• Ahmet Cevdet Paşa. (2017). Târîh-i Cevdet. C.12, Yayına Haz. Sadık Emre Karakuş- Murat Babuçoğlu. Ankara:Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Kültür Yayınları.
• Aksın A. ve Baytimur S. O. (2010). Osmanlı Devleti’nde Hapis Cezaları ve Uygulamaları (1791-1808), XVI. Türk Tarih Kongresi. (IV. Cilt, I. Kısım, ss.11-25). Ankara.
• Aktepe, M. (1978). Şem’dâni-zâde Fındıklılı Süleyman Efendi Târihi Mür’it-Tevarih II. A. İstanbul: Edebiyat Fakültesi Matbaası.
• Alakuş, M. (2016). BOA 6 ( H. 1151-1152/.1739) ve 31 ( H.1221-1222/M. 1806-1807) Numaralı Kalebend Defterleri (İnceleme ve Metin). (Yayımlanmamış yüksek lisan tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Baytimur, S.O. (2011). Osmanlı Devleti’nde Hapis ve Sürgün Cezaları (1791-1808). (Yayımlanmamış doktora tezi). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elâzığ.
• Canatar, M. (1997). Osmanlı Devleti’nde Kavaslar ve Kavas Teşkilatı. İlmi Araştırmalar, 4, 67-88.
• Canatar, M. (2022). Kavas, TDV İslam Ansiklopedisi. (Cilt 25, 66-68. ss.). Ankara.
• Çeribaş, V. (2018). 33 Numaralı Kalebend Defteri (s. 1-133 /H. 1227-1229/ M. 1812-1814). (Yayımlanmamış yüksek lisan tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çoruhlu, T. (2020). Mızrak. Diyanek Vakfı İslam Ansiklopedisi, (C. 30, 4-5. ss.). Ankara.
• Develioğlu, F. (2015). Osmanlıca- Türkçe Ansiklopedik Lügat. (31. bs.). Ankara: Aydın Kitabevi.
• Genç, H. (2019). 35 Numaralı Kalebend Defterine Göre (1818-1819) Osmanlı Devleti’nde Suç ve Suçlu Profili, (Yayımlanmamış yüksek lisan tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Halaçoğlu, Y. (2014). XIV-XVII. Yüzyıllarda Osmanlılarda Devlet Teşkilatı ve Sosyal Yapı, Ankara:Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• İlgürel, M. (2009). Subaşı. Diyanek Vakfı İslam Ansiklopedisi, (C. 37, 447-448. ss.). Ankara.
• İpşirli, M. (1991). Bâbıâli. Diyanek Vakfı İslam Ansiklopedisi, (C. 4, 386-389. ss.). İstanbul.
• Köklünar, O. ( 2023). Moğolların Kullandığı On Korkunç İşkence Modeli ve Bu İşkencelerin Etkileri, Genel Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi, 5-10, 493-508.
• Mahmud Şevket Paşa. (1983). Osmanlı Askeri Teşkilatı ve Kıyafeti. Ankara: Kara Kuvvetleri Komutanlığı Ankara Basımevi.
• Mehmed Esad Efendi. (2000). Vak’a-Nüvîs Es’ad Efendi Tarihi 1821-1826. Haz. Ziya Yılmazer. İstanbul: Osmanlı Araştırmaları Vakfı.
• Mustafa Nuri Paşa. (1992). Netayic’ül- Vukuat Kurumları ve Örgütleriyle Osmanlı Tarihi. C. III-IV. Sadeleştiren: Neşet Çağatay. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Özkaya, Y. (1994). Osmanlı İmparatorluğunda Ayanlık, Ankara: TTK Yayınevi.
• Pakalın, M. Z. (1971). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü. (2. bs., Cilt1). İstanbul: Milli Eğitim Basım Evi. Sertoğlu, M. (1986). Osmanlı Tarihi Lügatı, İstanbul: Enderun Kitabevi.
• Şânî-Zâde Mehmed ‘Atâ’ullah Efendi. (2008). Şânî-Zâde Tarihi II (1808-1821). Haz. Ziya Yılmazer. İstanbul: Çamlıca Basım Yayın.
• Taylesanizâde Hâfız Abdullah Efendi Tarihi. (2003). İstanbul’un Uzun Dört Yılı (1785-1789). Haz. Feridun M. Emecen., İstanbul: Tarih ve Tabiat Vakfı Yayınları.
• Toku, Z. (2019). 34 Numaralı Kalebend Defterine Göre (s.1-106) H. 1230-1231/ M. 1815-1816 Yılları Arasında Osmanlı Devleti’nde Suç, Suçlu ve Cezalar (Değerlendirme-Metin). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi) Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Turğut, V. (2006). 208 Numaralı Mühimme Defterinin Transkripsiyon ve Tahlili 1798-1800 (1213-1215). (Yayımlanmamıs yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Uzunçarşılı, İ. H. (1988a). Osmanlı Devleti Teşkilatından Kapıkulu Ocakları I. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Uzunçarşılı, İ. H. (1988b). Osmanlı Devleti Teşkilatından Kapıkulu Ocakları, II, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Yurt, D. (2020). Osmanlı Kumaş Sanatında Hayvan Motifi, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, www.sosyalarastirmalar.com, 13-71, 1175-1181.