A General Assessment of the End-Pleistocene Chipped Stone Finds in the Drilling Trench of the Girmeler Settlement

Yıl 2025, Cilt: 35 Sayı: 3, 1377 - 1386, 23.09.2025

Kerem Demir

https://doi.org/10.18069/firatsbed.1683295

Öz

In 2020-21, in a 1.5x2.5 meter drilling trench opened at the base of the probably destroyed mound in front of Cave “A” in Girmeler, a rocky hill on the shores of Eşen Valley in Seydikemer District of Muğla, reached layers dated to the end of the Pleistocene Period, between 12,036-10,677 BC according to radiocarbon dates. Very little research has been done on the end of the Pleistocene Period in Anatolia. However, Anatolia has the potential to find answers to many questions about the period with its location between two large cultural regions. For this reason, it is important to conduct a techno-typological analysis of the end-of-Pleistocene Period chipped stone artifacts in Girmeler Cave Mound located in the southwestern corner of Anatolia and present them to the literature. When the Girmeler, Karain B in Antalya Katran Mountain, Öküzini Cave, Kızılin Cave, Beldibi rock shelter in Kemer District and Pınarbaşı and Gedikkaya chipped stone assemblages in central Anatolia are examined, it is seen that they share the same industrial tradition.

Anahtar Kelimeler

Girmeler , end of the Pleistocene Period , chipped stone

Girmeler Yerleşmesi Sondaj Açması Pleistosen Sonu Yontmataş Buluntularının Genel Bir Değerlendirmesi

Öz

Muğla’nın Seydikemer İlçesi’nde, Eşen Vadisi kıyısında kayalık bir tepede, iki galerili mağara (A ve B Mağaraları) ve önlerinde düzleştirilerek tahrip edilmiş bir höyükten oluşan Girmeler’de, 2020-21 yıllarında “A” Mağarasının önünde muhtemelen tahrip edilmiş höyüğün tabanına açılan 1,5x2,5 metrelik bir sondaj açmasında Pleistosen Dönem sonuna, radyokarbon tarihlerine göre MÖ 12.036-10.677 yılları arasına tarihlendirilen tabakalara ulaşılmıştır. Anadolu’da Pleistosen Dönem sonu ile ilgili çok az araştırma yapılmış bu çalışma bu alana katkı sağlaması hedeflenmektedir. Ancak Anadolu, iki büyük kültürel bölge arasında yer alan konumuyla dönemle ilgili pek çok sorunsalın cevabının bulunabileceği bir potansiyeldedir. İşte bu yüzden Anadolu’nun güney batı köşesinde yer alan Girmeler Mağarası Höyüğü Pleistosen Dönem sonu yontmataş eserlerinin tekno-tipolojik analizinin yapılarak literatüre sunulması önemlidir. Girmeler, Antalya Katran Dağı’nda yer alan Karain B, Öküzini Mağarası, Kızılin Mağarası ve Kemer İlçesi’nde yer alan Beldibi kaya sığınağı ve orta Anadolu’da yer alan Pınarbaşı ve Gedikkaya yontmataş buluntu toplulukları incelendiğinde bunların aynı endüstriyel geleneği paylaştıkları görülüyor.

Anahtar Kelimeler

Girmeler , Pleistosen Dönem sonu , yontmataş

Kaynakça

• Aksan, M., Ateş, G., Aydın, Y., Erbil, E., Ludwig, B., Mania, U. … Taşkıran, H. (2022). Ballık Mağarası (Dikili ilçesi) Kazısı. 42. Kazı Sonuçları Toplantısı, Cilt 2, 357-365.
• Atakuman, Ç., Erdoğu, B., Gemici, H. C., Baykara, İ., Karakoç, M., Biagi, P. … Dirican, M. (2022). Before the Neolithic in the Aegean: The Pleistocene and the Early Holocene Record of Bozburun- Southwest Turkey. The Journal of Island and Coastal Archaeology 17, 3, 323-355.
• Atici, L. (2009). Specialisation & diversification: animal exploitation strategies in the terminal Pleistocene, Mediterranean Turkey. Before Farming, (3), 1-17.
• Bar‐Yosef, O. (1998). The Natufian culture in the Levant, threshold to the origins of agriculture. Evolutionary Anthropology: Issues, News, and Reviews: Issues, News, and Reviews, 6(5), 159-177.
• Binford, L. R. (1968). Post-Pleistocene adaptations. In Binford, SR & Binford, LR (eds) New perspectives in archeology. Chicago: Aldine: 313–341.
• Çilingiroğlu, Ç., Kaczanowska, M., Kozłowski, J. K., Dinçer, B., Çakırlar, C., Turan, D. (2020). Between Anatolia and the Aegean: Epipalaeolithic and Mesolithic Foragers of the Karaburun Peninsula, Journal of Field Archaeology 45, 7, 479-497.
• Erbil, E., Kartal, G., Ağirsoy, Z. B. (2021). A new settlement from the Epi-Palaeolithic period: The operational sequence and techno-typology of the knapped stone industry at the Kızılin site (Antalya, turkey). Lithic Technology, 46(2), 143-163.
• Erdoğu, B., Korkut, T., Takaoğlu, T., Atıcı, L., Kayacan, N., Guilbeau, D. ... ve Doğan, T. (2021). Late Pleistocene and Early Holocene finds from the 2020 trial excavation at Girmeler, Southwestern Turkey. Anatolica 47, 299-320. Kartal, M. (2003). Anadolu'nun Epi-Paleolitik Dönem Buluntu Toplulukları: Sorunlar, Öneriler, Değerlendirmeler ve Çeşitli Yaklaşımlar. Anadolu/Anatolia 24, 35-43.
• Korkut, T. (2015). Arkeoloji, Epigrafi, Jeoloji, Doğal ve Kültürel Peyzaj Yapısıyla Tlos Antik Kenti ve Teritoryumu. Ankara.
• Kozlowski, J. K. and Kaczanowska, M. (2004). Gravettian/Epigravettian sequences in the Balkans and Anatolia. Mediterranean Archaeology and Archaeometry 4, 1, 5-18.
• Moore, A. M. T. & Hillman, G. C. (1992). The Pleistocene to Holocene transition and human economy in Southwest Asia: the impact of the Younger Dryas. American Antiquity 57(3):482–494.
• Moore, A. M. T., Hillman, G. C. & Legge, A. J. (2000). Village on the Euphrates : from foraging to farming at Abu Hureyra. New York: Oxford University Press.
• Özçelik, K. (2011). Karain Mağarası B Gözü Epi-paleolitik Dönem Yontmataş Endüstrisi. Işın Yalçınkaya’ya Armağan/Studies in Honour of Işın Yalçınkaya, 213-225.
• Ricci, G., Conesa, M. V. & Martini, F. (2019). Through diachronic discontinuities and regionalization: The contribution of the analysis of the lithic industries from Grotta della Serratura (Strata 10-9) in the definition of Epigravettian in the southern Italian peninsula. Journal of Archaeological Science: Reports, 24, 175-191.
• Sarı, D. (2024). Anadolu Tarih Öncesi Dönemlerine Yeni Katkılar: İnhisar Gedikkaya Mağarası (MÖ 14500-4500). Belleten, 88(311), 1-43.
• Stiner, M. C. (2001). Thirty years on the “Broad Spectrum Revolution” and paleolithic demography. PNAS 98(13):6993–6996.
• Stiner, M. C. (2002). Carnivory, Coevolution, and the Geographic Spread of the Genus Homo. Journal of Archaeological Research 10(1):1–63.
• Stiner, M. C. (2006). The Faunas of Hayonim Cave, Israel: A 200,000 Years Record of Paleolithic Diet, Demography, and Society. Cambridge,Massachusetts:Peasbody Museum Press.
• Stiner, M. C. & Munro, N. D. (2002). Approaches to prehistoric diet breadth, demography, and prey ranking systems in time and space. Journal of Archaeological Method and Theory 9(2):181–214.