SİLENOS’UN KAHKAHASI: NİETZSCHE’DE YAŞAMIN OLUMLANMASI

Yıl 2025, Sayı: 42, 215 - 239, 20.12.2025

Özcan Yılmaz Sütcü

https://doi.org/10.53844/flsf.1653545

Öz

Kahkaha, Nietzsche'nin yazılarında –ilk eserinden son eserine kadar- her vakit kendine yer bulan bir olgu olsa da Nietzsche'nin gülmenin neliğine ilişkin iç görüsünün keskinliğinde veya onun düşüncesinin dışa vurulmasında anahtar bir kavram olarak görev üstlenmemiştir. Peki, Nietzsche kahkaha atan bir filozof mudur? Evet, çoğu zaman kahkaha atan bir filozoftur. Nietzsche’nin “kahkaha atan bir filozof” olarak kabul edilmesi hem önemli hem de ilginç bir durum olarak değerlendirilebilir. Çünkü kahkaha ilk olarak Nietzsche'nin açık bir felsefi okuması değildir; ikincisi, yakın zamana kadar çoğunlukla da istisnai bir okuma olmuştur. Bu yorumun günümüzde yaygınlığı Nietzsche’nin tek bir bakış açısı ile ele alınmasının felsefesine haksızlık olacağı yönündeki eğilimden ileri gelmektedir. Bu makalede, kahkahanın, Nietzsche felsefesindeki rolüne Silenos miti üzerinden değinilecektir. Daha doğrusu, kahkahanın Nietzsche için son derece ilgi çekici ve önemli bir olgu olduğu, hatta onun düşüncesinin bazı yönleriyle yalnızca trajik değil, aynı zamanda “komik” olduğu vurgulanacaktır.

Anahtar Kelimeler

Nietzsche , kahkaha , yaşamın olumlanması , trajedi, , komedi , silenus

THE LAUGHTER OF SILENOS: THE AFFIRMATION OF LIFE IN NIETZSCHE

Öz

Although laughter is a phenomenon that is always present in Nietzsche's writings - from his first to his last work - it does not serve as a key concept in the sharpness of Nietzsche's insight into what it is to laugh or in the expression of his thought. So, is Nietzsche a laughing philosopher? Yes, he is a philosopher who laughs most of the time. The fact that Nietzsche is considered a “laughing philosopher” is both important and interesting. Firstly, because laughter is not an explicit philosophical reading of Nietzsche; secondly, until recently, it was mostly an exceptional reading. The prevalence of this interpretation today stems from the tendency that it would be unfair to Nietzsche's philosophy to treat him from a single point of view. In this article, the role of laughter in Nietzsche's philosophy will be discussed through the myth of Silenus. More precisely, it will be pointed out that laughter is an extremely fascinating and important phenomenon for Nietzsche and that Nietzsche's thought is not only tragic but also ‘comic’ with certain qualities.

Anahtar Kelimeler

Nietzsche , laughter , affrmation of life , tragedy , comedy , silenus

Kaynakça

• Amir, Lydia. The legacy of Nietzsche’s philosophy of laughter: Bataille, Deleuze, and Rosset. Newyork & London: Routledge, 2022.
• Aristoteles, Retorik, çev. Ari Çokona, Birinci Basım, İstanbul: İş Bankası Yayınları, 2019.
• Bataille, Georges. "Nietzsche'nin Gülüşü." Nietzsche Kayıp Bir Kıta içinde COGITO 25: 102-109, İstanbul: YKY, 2001.
• Bernard Freydberg, Philosophy and Comedy: Aristophanes, Logos, and Eros, First Edition, Bloomington: Indiana University Press, 2008.
• Bergson, Henri. Gülme: Gülüncün Anlamı Üzerine Deneme. çev. Devrim Çetinkasap, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2014.
• Deleuze, Gilles, Nietzsche ve Felsefe, çev. Ferhat Taylan, Birinci Basım, İstanbul: Norgunk yayıncılık, 2010.
• Deleuze, Gilles. Nietzsche, çev. İ.Karadağ, Üçüncü Basım, İstanbul: Otonom Yayınları, 2016.
• Deleuze Gilles, Issız Ada ve Diğer Metinler." Çev. Ferhat Taylan ve Hakan Yüceler, Birinci Basım, İstanbul: Bağlam Yayınları, 2009.
• Foucault, Michel. Öznenin Yorumbilgisi, çev. F. Keskin, Birinci Basım, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2015.
• Hatab, Lawrence J. "Laughter in Nietzsche's Thought." International Studies in Philosophy Volume 20, Issue 2, 1988.
• Morreall, John. Comic relief: A comprehensive philosophy of humor, First Edition, West Sussex: John Wiley & Sons, 2009.
• Nietzsche, Friedrich, Tragedyanın Doğuşu, çev. Mustafa Tüzel, Birinci Basım, İstanbul: İthaki Yayınları, 2005.
• Nietzsche Friedrich, Ahlakın Soykütüğü, çev. Zeynep Alangoya, Birinci Basım, İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2011.
• Nietzsche, Friedrich, Putların Batışı ya da Çekiçle Nasıl Felsefe Yapılır. çev. Mustafa Tüzel. Birinci Basım, İstanbul: İthaki Yayınları, 2005.
• Nietzsche Friedrich, The Gay Science çev. Walter Kaufman, New York: Vintage Books, 1974.
• Nietzsche Friedrich, Şen Bilim, çev. Levent Özşar, Birinci Basım, Bursa: Asa Yayınları, 2003.
• Nietzsche, Friedrich, Güç İstenci, çev. Nilüfer Epçeli, Birinci Basım, İstanbul: Say Yayınları, 2010.
• Rudar, Michael Christian. Nietzsche and comedy: Provocative laughter amidst a tragic philosophy. Doctoral dissertation, Pittsburg: Duquesne University, 2014.
• Yıldız, Necdet, Nietzsche’de “Yaşamı Evetleme” veya “Gülmeye ve Dansa Davet Olarak Felsefe”. Tanıdık ve Yeni: Nietzsche'de Aşırılık, Yaşam, Kendilik içinde., İstanbul: Pinhan Yayınları, 2021, 115-128.