Language, Thought and Reality Relations in the Medieval Philosophy and its Projections in the Metaphysical Field

Yıl 2015, Sayı: 19, 1 - 28, 01.05.2015

Hasan Aydın

Öz

From the overall perspective, the medieval philosophy essentially is a philosophy that focuses on the existence and the concept of God, its nature, and the interpretation of the holy texts. However it does not mean that the medieval philosopher didn’t dealt with other issues. The medieval philosopher also handles and discusses the problems which emerge from language, thought and reality which is the main concern of philosophy. Moreover it makes deeply philosophical analyses about language. Yet he does not do it on the secular basis and does not consider it as a problem in itself as a modern philosopher does; he discusses and handles them within the context of the existence of God and its nature. This article focuses on three main problems that are actually related to the language, thought and reality relations discussed by medieval philosophers within the context of the interpretation of God and holy texts. The first is to know the content of the external world and the holy texts, the second is to comprehend the nature of God in language and thought; the third one is the ontologic and epistemologic position of universals that are directly related to first two problems. These problems led to the radical discussions in the medieval philosophy. Thus they are so deep as to be deserved to be considered as crucial steps on the way to the modern philosophy

Anahtar Kelimeler

Medieval philosphy, language, thought and reality relations, knowledge, hermeneutics, the problem of universals

ORTAÇAĞ FELSEFESİNDE DİL, DÜŞÜNCE VE GERÇEKLİK İLİŞKİLERİ VE METAFİZİK ALANDAKİ İZDÜŞÜMLERİ

Öz

Bir bütün olarak bakıldığında ortaçağ felsefesi, özde Tanrı’nın varlığı, neliği ve kutsal metinlerin yorumu sorununa odaklanmış bir felsefedir. Bu durum, ortaçağ filozofunun, bunların dışında başka sorunlarla uğraşmadığı anlamına gelmez. Ortaçağ filozofu, felsefenin temel ilgisi olan, dil, düşünce ve gerçeklik ilişkilerinden kaynaklanan pek çok sorunu ele alır ve tartışır. Hatta dil konusunda köklü felsefi analizler yapar. Fakat tüm bu sorunları, modern filozofun yaptığı gibi seküler bir temelde, kendinde bir sorun olarak ele almaz; onları Tanrı’nın varlığı ve neliği ile kutsal metinlerin yorumu bağlamında ele alıp tartışır. İşte bu makale, ortaçağ Hıristiyan ve İslam filozoflarınca Tanrı ve kutsal metinlerin yorumu bağlamında tartışılan ve aslında dil, düşünce ve gerçeklik ilişkileriyle yakından ilgili olan üç ana soruna odaklanmaktadır: İlki, dış dünyayı ve kutsal metinlerin içeriklerini bilme; ikincisi, aşkın olan Tanrı’nın neliğini dil ve düşünce içerisinde kavrama; üçüncüsü ise, ilk iki sorunla doğrudan ilişkili olan tümellerin ontolojik ve epistemolojik konumu sorunudur. Bu sorunlar, ortaçağda köklü tartışmalara yol açmıştır ve yürütülen tartışmalar, modern felsefeye uzanan yolda, önemli adımlar olarak nitelenmeyi hak edecek derinliktedir

Anahtar Kelimeler

Ortaçağ felsefesi, dil, düşünce ve gerçeklik ilişkileri, bilgi, yorumbilim, tümeller sorunu

Kaynakça

• Anselmus, Monologion and Proslogion, trs.: T. Williams, Hackett Publishing, 1996.
• Aquinas, Thomas, Summa Contra Gentiles, I. Book, presented.: Aquin Media, 2010.
• Aquinas, Thomas, Varlık ve Öz, çev.: Oğuz Özügül, Say Yayınları, İstanbul 2007.
• Aristoteles, Metafizik, çev.: Ahmet Arslan, Sosyal Yayınları, İstanbul 2012.
• Arslan, Ahmet, İlkçağ Felsefesi Tarihi (Helenistik Dönem Felsefesi: Epikuroscular, Stoacılar, Septikler), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2008.
• Augustine, Saint, The City of God, trans.: Marcus Dods, New York 1950.
• Augustinus, Saint, İtiraflar, çev.: Dominik Pamir, İstanbul 1999.
• Aydın, Hasan, “Gazzâlî’nin Dinî-Felsefî Düşüncesinde Tanrı’nın Neliği Sorununa Epistemolojik Bir Yaklaşım”, Kader, 5: 2, 2007.
• Aydın, Hasan, “Sicistânî’nin Felsefi Düşüncesinde Kelâm ile Felsefe Arasındaki Yöntembilimsel Farklılıklar Ve Tanrı’nın Neliği Sorunundaki İzdüşümleri”, Kader, 8:2, 2010.
• Aydın, Hasan, Gazzâlî, Felsefesi ve İslam Modernizmine Etkileri, Naturel Yayınları, Ankara 2005.
• Aydın, Hasan, Postmodern Çağda İslam ve Bilim, Bilim ve Gelecek Kitaplığı, İstanbul 2008.
• Aydın, Mehmet, Din Felsefesi, Selçuk Yayınları, Ankara 1992.
• Bayar, Işıl, “Ockhamlı William’ın Epistemolojisi”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 8:1, 2001.
• Çotuksöken, Betül - Babür, Saffet, Ortaçağda Felsefe, Kabalcı Yayınları, İstanbul 2000.
• Çotuksöken, Betül, “Abelardus’a Göre Tümeller Sorunu”, Ortaçağ Yazıları, Kabalcı Yayınları, İstanbul 1993.
• Çotuksöken, Betül, “Dil-Mantık Filozofu Olarak Abelardus ve Ockham”, Ortaçağ Yazıları, Kabalcı Yayınları, İstanbul 1993.
• Çotuksöken, Betül, “Genel Çizgileriyle Ortaçağ Felsefesi ya da Birkaç Tema”, Ortaçağ Yazıları, İstanbul 1993..
• Çotuksöken, Betül, “Ortaçağ ve Renaissance Üzerine Kimi Temel Bilgiler”, Ortaçağ Yazıları, İstanbul 1993.
• Dağ, Mehmet, “Gerçek ve Sanal Üzerine Düşünceler”, OMÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 16, Samsun 2003.
• Dağ, Mehmet, “İbn Sînâ’nın Psikolojisi”, İbn Sînâ, Ölümünün Bininci Yılı Armağanı 1984, TTK Basımevi, Ankara 1984.
• Dağ, Mehmet, “İslam Felsefesinin Bazı Temel Sorunları Üzerinde Düşünceler”, OMÜİF Dergisi, sayı: 5, Samsun 1991.
• Dağ, Mehmet, “Kur’an’daki Temelleri Işığında İslam Kültüründe Bilgi Anlayışı”, Bilim ve Ütopya Dergisi, sayı: 42, İstanbul 1997.
• Doğan, Hüseyin, İlk Dönem İslam Kelâmcılarında Dinsel Metinleri Anlama ve Te’vil Problemi, Samsun 2011.
• Dönmez, Süleyman, Aquin’li Thomas’ta Teoloji-Felsefe İlişkisinin Bilim, Bilgi ve İnanç Kavramları Bağlamında Temellendirilmesi, AÜSBE, Doktora Tezi, Ankara 2003.
• Dürüşken, Çiğdem, Antikçağ Felsefesi, Alfa Yayınları, İstanbul 2014.
• Erigena, J. Scotus, On the Divisiona of Nature, trs. C. Schwartz (St. John’s College Boookstore, Annapolis 1940.
• et-Tevhidî, el-Mukabesât, tahkik: Hasan es-Sundubî, Kuveyt 1992.
• Fârâbî, Erâ’ Ehl el-Medîne el-Fâzıla, Beyrut 1995.
• Fârâbî, Uyûn el-Mesâ’il fî el-Mantık ve Mebâdî’ el-Felsefe el-Kadîme, Kahire 1910.
• Gazzâlî, el-İktisâd fî el-İ‘tikâd, tahkik: İ. Agah Çubukçu ve Hüseyin Atay, Nûr Matbaası, Ankara 1962.
• Gazzâlî, el-Maksad el-Esnâ fî Şerh Esmâ’ Allah el-Husnâ, tahkik: Ahmed Kabbânî, Beyrût, tarihsiz.
• Gazzâlî, “el-Meznûn bihi alâ Gayr Ehlihi (el-Mednûn el-Kebîr)”, Mecmu’a Resâ’il el-İmâm el-Gazzâlî, cilt: II, Beyrut 1986.
• Gazzâlî, İhyâ’ Ulûm ed-Dîn, cilt: I, Beyrût, tarihsiz.
• Gazzâlî, Kimya-yı Saâdet, çev.: A. Faruk Meyan, Bedir Yayınevi, İstanbul 1979.
• Gazzali, Makâsıd el-Felasife (Felsefenin Temel İlkeleri), çev.: Cemaleddin Erdemci, Vadi Yayınları, Ankara 2001
• Gazzâlî, Me‘âric fî Medarici Ma’rife en-Nefs, Beyrut 1986.
• Gazzâlî, “Mişkât el-Envâr”, Mecmu‘a er-Resâ’il el-İmâm el-Gazzâlî, cilt: IV, Beyrût 1986.
• Gazzâlî, “Ravda et-Tâlibîn ve Umde es-Sâlikîn”, Mecmu‘a er-Resâ’il el- İmâm el-Gazzâlî, cilt: IV, Beyrût 1986.
• Gazzâlî, Tehafüt el-Felâsife, tahkik: Maurice Bouyges, Beyrût 1927.
• Gilson, Etienne, Ortaçağda Felsefe (Patristik Başlangıcından XIV. Yüzyılın Sonlarına Kadar), çev.: Ayşe Meral, Kabalcı Yayınları, İstanbul 2003.
• İbn Rüşd, “Fasl el-Makâl”, Felsefe-Din İlişkileri, haz.: Süleyman Uludağ, Dergah Yayınları, İstanbul 1985.
• İbn Sînâ, Avicenna’s De Anima, neşr.: Fazlur rahman, Oxford Üniversity Press, 1970.
• İbn Sînâ, en-Necât, çev.: Kübra Şenel, Kabalcı yayınları, İstanbul 2013.
• Jones, W. T., Ortaçağ Düşüncesi (Batı Felsefe Tarihi), cilt: II, çev.: Hakkı Hünler, Pardigma Yayınları, İstanbul 2006.
• Karakaya, Talip, “Dilin Felsefi Gücü ve Bu Alanda Yapılan Çalışmalardan Örnekler”, Düşüncenin İletişim Aracı Olarak, Edebiyat, Bilim, Sanat ve Felsefede Dil, İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2014.
• Kenny, Anthony, Medieval Philosophy, Oxford University Press, New York 2005.
• Kranz, W., Antik Felsefe: Metinler ve Açıklamalar, çev.: S. Y. Baydur, Sosyal Yayınları, İstanbul 1984.
• Kreamer, J. L., Philosophy in the Renaissance of Islam: Abu Sulayman Al- Sijistani and His Circle, Leiden 1986.
• Kutluer, İlhan, İbn Sînâ Ontolojisinde Zorunlu Varlık, İz Yayınları, İstanbul 2002.
• Küken, Gülnihal, Doğu-Batı Felsefî Etkileşiminde İbn Rüşd ve St. Thomas Aquinas Felsefelerinin Karşılaştırılması, Alfa Yayınları, İstanbul 1996.
• Nasr, S. Hossein, “Existence (wucûd) and Quiddity (mâhiyyah) in islamic Philosophy”, İnternational Philosophical Quarterly, XXIX, 1989.
• Ockham, William, Ockham’s Theory of Terms, Part I of the Summa Logicae, trs.: M. J. Loux, Londra 1974.
• Okumuş, Mesut, Kur’an’ın Felsefi Okunuşu-İbn Sinâ Örneği, Araştırma Yayınları, Ankara 2003.
• Özcan, Zeki, Augustinus’ta Tanrı ve Yaratma, Alfa Yayınları, İstanbul 1999.
• Porphyrios, İsagoge (Aristoteles’in Kategorilerine Giriş), çev.: Betül Çotuksöken, Remzi Kitabevi, İstanbul 1986.
• T. Gomperz, The Greek Thinkers, İng. çev.: G. G. Berry, cilt: III, Londra 1964.
• Ülken, Hilmi Ziya, Yeni Zamanlar Felsefesi, haz.: Hasan Aydın, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2015.
• Zühre, Ahmed Ali, ez- Zâhir ve el-Bâtın: Felsefe et-Te’vîl fî ed-Diyane es- Semaviyye, Kahire 1987.