JEAN JACQUES ROUSSEAU’DA “SİVİL DİN” TASARIMI BAĞLAMINDA DİN SİYASET İLİŞKİSİ

Yıl 2020, Sayı: 29, 283 - 302, 16.05.2020

Ferhat Akdemir

Öz

Bu makalede Rousseau’nun din ve siyaset arasında olması gerektiğini düşündüğü ilişki üzerinden kurguladığı ‘sivil din’ tasarımı incelenmektedir. Rousseau, çağdaşları olan diğer aydınlanmacılardan farklı olarak, dinin toplumsal ve siyasal işlevini kavramış bir filozoftur. Dinin hem bireylerin ahlaki, hem de toplumların siyasi varoluşları için gerekli olduğunu düşünen Rousseau, bu gereklilik üzerinden dinle devlet arasındaki ilişki sorununa odaklanmış ve buradan ‘sivil din’ adı altında bir din tasarımı geliştirmeye çalışmıştır. Ne var ki onun din tasarımı “sivil” nitelemesine rağmen oldukça siyasal içeriklidir. İşte bu makalede, Rousseau’nun ‘sivil din’ tasarımı ele alınacak ve bu tasarım çeşitli perspektiflerden çözümlenmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Rousseau, siyaset, sivil din

THE RELATIONSHIP BETWEEN RELIGION AND POLITICS IN THE CONTEXT OF ‘CIVIL RELIGION’ CONCEPTION IN JEAN JACQUES ROUSSEAU

Öz

This article examines Rousseau’s conception of ‘civil religion’ that he has built on the relationship between religion and politics. Rousseau, unlike other enlighteners who are his contemporaries, is a philosopher who grasp the social and political function of religion. Rousseau, who thinks that religion is necessary for the moral existence of individuals and for the political existence of societies, focus on the question of relationship between religion and the state through this necessity and, from there he tried to develop religious design under the name ‘civil religion’. Howewer, although his design of religion is “civil”, it has a very political content. In this article, Rousseau’s conception of ‘civil religion’ will be discussed and it will be tried to be analyzed from various perspectives.

Anahtar Kelimeler

Rousseau, politics, civil religion, state, the relationship between religion and politics

Kaynakça

• Akdemir, Ferhat (2010) “Aydınlanma ve Modernitenin Romantik Eleştirmeni: Jean Jacques Rousseau”, Ekev Akademi Dergisi, Yıl: 14, Sayı: 44.
• Ataman, Kemal (2014) Ulus Olmanın Kutsal temeli: Sivil Din, Ankara: Sentez Yayıncılık.
• Ataman, Kemal&Vaughan Kitty (2017) “When ‘Civil Religion’ Becomes ‘Poltical Religion’: The Special Case of Great Britain”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 58, 2, (145-159).
• Bakır, Kemal (2019) “Jean-Jacques Rousseau’da Bir Yurttaşlık Projesi Olarak Eğitim”, Yurttaşlık ve Demokrasi, ed. Armağan Öztürk, Doğancan Özsel, Ankara: Nika Yayınevi, [263-292].
• Barbier, Maurice (1999) Modern Batı Düşüncesinde Din ve Siyaset, çev. Özkan Gözel, İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Bellah, Robert (1957) “Civil Religion in America” Daedalus: Journal of American Academy of Arts and Sciences 96, 1, (1-22).
• Benedictus Spinoza (2012) Teolojik-Politik İnceleme, çev. Cemal Baki Akal, Reyda Ergün, Dost Kitabevi, Ankara.
• Christi, M. (2001) From Civil to Political Religion: The Intersection of Culture, Religion, and Politics, Waterloo, Ontorio: Wilfrid Laurier University Press.
• Damrosch, Leo (2017) Jean-Jacques Rousseau, çev. Özge Özköprülü, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Düzce, Mesut (2017) “Sivil Dinin Teorik Temelleri”, Van Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 35, Van.
• Gökberk, Macit (1990) Felsefe Tarihi, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Henry, M. (1979) The Intoxication of Power: An Analysis of Civil Relgion in Relation to Ideology, London: D. Reidel.
• Hobbes, Thomas (2008) Leviathan, Çev. Semih Lim, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2008.
• Karakuş, Gülbeyaz (2018) Cumhuriyet’in Politik Teolojisi: Türkiye’de Kurucu İdeolojinin Din İhdası, İstanbul: Cedit Neşriyat.
• McClay, W.M. (2004) “The Soul of a Nation”, The Public Interest, Spring.
• Orhan, Özgüç (2013) “Jean-Jacques Rousseau’da Sivil Din Kavramı”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi Dergisi, C. 68, S.3.
• Rousseasu, Jean Jacques (1945) Julie Yahut Yeni Heloise, çev. Hamdi Varoğlu, İstanbul: MEB Basımevi.
• Rousseau, Jean Jacques (2006) İtiraflar, çev. Kenan Somer, Ankara: Doruk Yayınları.
• Rousseau, Jean Jacques (2012) Toplum Sözleşmesi ya da Siyaset Hukuku İlkeleri, çev. İsmail Yerguz, İstanbul: Say Yayınları.
• Rousseau, Jean Jacques (2019) Toplum Sözleşmesi, çev. Vedat Günyol, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Rousseau, Jean-Jacques (1995) İnsanlar Arasındaki Eşitsizliğin Kaynağı, çev. Rasuh Nuri İleri, İstanbul: Say Yayınları.
• Rousseau, Jean-Jacques (1999), Discourse on Political Economy and The Social Contract, Translated with an Introduction and Notes by Christopher Betts, Oxford: Oxford University Press.
• Rousseau, Jean-Jacques (2003) İnsanlar Arasındaki Eşitsizliğin Kökeni, çev. Ertuğ Ergün, Ankara: Yeryüzü Yayınevi.
• Rousseau, Jean-Jacques (2013) Emile Ya Da Eğitim Üzerine, çev. Yaşar Avunç, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• West, David (1998) Kıta Avrupası Felsefesine Giriş: Rousseau, Kant, Hegel’den Foucault ve Derrida’ya, çev. Ahmet Cevizci, İstanbul: Paradigma Yayınları.